Nỗ lực chống phân biệt chủng tộc

ND- Hội nghị quốc tế chống phân biệt chủng tộc do LHQ tổ chức từ ngày 20 đến 24-4, tại Geneve, Thụy Sĩ, đã nhất trí thông qua tuyên bố kêu gọi nỗ lực của toàn thế giới nhằm chống lại mọi hình thức phân biệt chủng tộc và phân biệt đối xử.

Phát biểu ý kiến khai mạc Hội nghị, Tổng Thư ký LHQ Ban Ki Mun nêu rõ: "Chúng ta đang đề cập việc tìm kiếm một sự đoàn kết mới (trong cuộc chiến chống phân biệt chủng tộc). Song chúng ta vẫn còn chưa mạnh, bị chia rẽ và sa lầy trong những cách thức cũ". Tổng Thư ký LHQ cũng tỏ ra "hết sức thất vọng" trước tình trạng các nước buộc tội lẫn nhau và một số nước "không tham dự hội nghị" (Mỹ, Israel, Australia, Canada, Ðức, Ba Lan,  Italy, Hà Lan và New Zealand đã tẩy chay hội nghị do lo ngại đây sẽ là một diễn đàn chỉ trích Israel như từng xảy ra tại Hội nghị chống phân biệt chủng tộc ở Durban, Nam Phi, năm 2001). Hội nghị Geneve tưởng chừng đã thất bại, khi Tổng thống Iran có bài phát biểu với lời lẽ cáo buộc chính quyền Israel là "hoàn toàn phân biệt chủng tộc" khiến nhiều đại diện các nước châu Âu đã bỏ hội nghị ra ngoài. Tuy nhiên hầu hết các nước EU đã trở lại phiên họp vào ngày 21-4 và bày tỏ mong muốn hội nghị được tổ chức trong tinh thần tôn trọng lẫn nhau. 

Không khí của Hội nghị quay trở lại chiều hướng tích cực với việc đại biểu hơn 100 quốc gia tham dự nhất trí thông qua tuyên bố cuối cùng, kêu gọi nỗ lực của toàn thế giới nhằm chống lại mọi hình thức phân biệt chủng tộc và phân biệt đối xử. Văn kiện pháp lý gồm 143 điểm này tái khẳng định tuyên bố Durban và Chương trình hành động (DDPA) đã được thông qua tại Hội nghị chống phân biệt chủng tộc đầu tiên của LHQ ở Nam Phi, đồng thời cũng khẳng định lại cam kết ngăn chặn, đấu tranh và loại trừ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, phân biệt đối xử, sự bài ngoại và các vấn đề liên quan. Chủ tịch Hội nghị Amos Waco mô tả quyết định này là một "kết quả mang tính lịch sử" ngoài mong đợi. Tổng Thư ký LHQ Ban Ki Mun đã bày tỏ phấn khởi trước việc hội nghị đạt được sự đồng thuận để thông qua Tuyên bố chung. Theo người phát ngôn của ông Ban Ki Mun, việc thông qua văn kiện trên chứng tỏ cộng đồng quốc tế đã tiếp thêm sinh lực cho cam kết nhằm thực thi Tuyên bố Durban và DDPA, thông qua đó mang hy vọng tới cho hàng triệu nạn nhân của nạn phân biệt chủng tộc, phân biệt đối xử, sự bài ngoại... trên thế giới. Tổng Thư ký Ban Ki Mun cũng kêu gọi các nước thành viên LHQ thực thi các nghị quyết của Ðại hội đồng LHQ về chống phân biệt chủng tộc.

 Theo các nhà phân tích, cộng đồng quốc tế đã bị phân hóa trong việc cắt nghĩa khái niệm "chủ nghĩa phân biệt chủng tộc". Ðiều này đã trở nên rõ ràng khi một số nước phản đối nội dung của bản dự thảo tuyên bố chung đề cập cuộc đấu tranh với chủ nghĩa phân biệt chủng tộc. Giới phân tích nhận xét rằng, các nước vắng mặt tại diễn đàn chống phân biệt chủng tộc này phần lớn đều đang phải đương đầu với biểu hiện phân biệt chủng tộc và bài ngoại, cả trong nội bộ cũng như trong quan hệ với các quốc gia khác. Theo Thứ trưởng Ngoại giao Nga Yakovenko, những nước này chưa sẵn sàng có câu trả lời chính xác cho những thách thức của thời đại, như là yêu cầu bảo đảm quyền lợi và quyền của hàng triệu công dân nguồn gốc xuất thân từ châu Phi và châu Á, nhưng đã tạo thành những cộng đồng bền vững tại châu Âu.

Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế toàn cầu vẫn là mối quan tâm hàng đầu của thế giới, Hội nghị chống phân biệt chủng tộc Geneve cũng đã thảo luận về những mối lo ngại liên quan khủng hoảng kinh tế. Các đại biểu đã tập trung thảo luận về tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay tới toàn thế giới và cách thức các nước thực hiện cam kết của mình để chống phân biệt chủng tộc. Phần lớn các đại biểu đều bày tỏ quan ngại về tình hình kinh tế với cảnh báo rằng, làn sóng thất nghiệp ồ ạt hiện nay có thể làm gia tăng những hành động không khoan dung đối với người nước ngoài nếu chính phủ các nước không hành động kịp thời. Ông Terri David, người đứng đầu Hội đồng châu Âu, cho rằng các nước có thể thúc đẩy đối thoại giữa những cộng đồng khác nhau về chủng tộc, tôn giáo hay sắc tộc. Cuộc chiến chống lòng thù hận là một con đường dài nhiều chông gai. Cao ủy LHQ về người tị nạn Antonio Gutere cho rằng cuộc khủng hoảng tài chính-kinh tế hiện nay đang khiến nhiều nước phải cắt giảm các chương trình của chính phủ, song không nên để ảnh hưởng tới nỗ lực chống phân biệt chủng tộc và nạn bài ngoại. Tổng Thư ký LHQ Ban Ki Mun cũng đã nhấn mạnh nguy cơ bất ổn xã hội, sự điều hành yếu kém của chính phủ, và những phản ứng từ người dân liên quan khủng hoảng kinh tế sẽ góp phần làm gia tăng những hành động thù hận nếu các nước không ưu tiên giải quyết các vấn đề về kinh tế.

Chia sẻ quan điểm về một số vấn đề lo ngại chung trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, Ðại sứ Vũ Dũng, Trưởng phái đoàn đại diện nước ta bên cạnh LHQ, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các tổ chức quốc tế khác tại Geneve, nêu rõ: Việt Nam bày tỏ mối lo ngại sâu sắc về những chênh lệch, thách thức và trở ngại vẫn tồn tại, đặc biệt là những vụ vi phạm đáng lo ngại về phân biệt chủng tộc, tôn giáo, không khoan dung và bạo lực diễn ra ở nhiều nơi trên thế giới. Việt Nam cũng rất lo ngại về những hành động xúi giục đang gia tăng đối với lòng thù hận dân tộc, chủng tộc và tôn giáo, những hình thức biểu hiện mới của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và những vi phạm nghiêm trọng các quyền con người và các luật lệ nhân đạo trong tình hình xung đột. Ðại sứ Vũ Dũng khẳng định, Việt Nam tôn trọng các nguyên tắc bình đẳng và không phân biệt, lên án mọi hình thức của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, phân biệt đối xử vì lý do sắc tộc, bài ngoại, và các hành vi thiếu khoan dung có liên quan.