Nhìn từ vụ bê bối sữa có melamine

Ðến đầu tháng 10, Bộ Y tế chưa xác định có bệnh nhi tại Việt Nam có biểu hiện mắc bệnh sỏi thận do dùng sữa nhiễm chất melamine. Tuy nhiên, sau vụ việc này, người dân ý thức hơn trong việc chọn lựa sử dụng sữa và các sản phẩm liên quan đến sữa.

Ngoài ra, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) một lần nữa khuyến cáo, các bà mẹ coi trọng hơn việc nuôi con bằng sữa mẹ.

Chưa có trẻ em Việt Nam bị nhiễm độc melamine

Những thông tin về sữa có chất melamine gây sỏi thận cho hàng chục nghìn trẻ em Trung Quốc tiếp tục là mối lo ngại cho người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là các bậc phụ huynh.

Lo lắng về sự an toàn trong việc sử dụng một số loại sữa, nhiều gia đình đã đưa con em mình hầu hết là trẻ dưới hai tuổi đi khám và tư vấn dinh dưỡng ở các bệnh viện như Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Xanh Pôn... Các bệnh viện trong cả nước cũng được Bộ Y tế chỉ đạo khi khám bệnh cho các bệnh nhân, ngoài các thao tác, quy trình khám thông thường phải đặc biệt chú ý đến các yếu tố liên quan đến sỏi thận.

Tuy nhiên, đến nay chưa có trường hợp trẻ em Việt Nam nào bị sỏi thận có nguyên nhân từ sữa nhiễm độc melamine.

Bộ Y tế đã phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để ngăn chặn việc lưu hành những loại sữa có độc tố nói chung, sữa có nhiễm melamine nói riêng trên thị trường Việt Nam.

Những loại sữa phát hiện có chất melamine đã được thu hồi để tiêu hủy, đồng thời công tác thanh tra, kiểm tra tiếp tục được duy trì và đẩy mạnh. Ðình chỉ lưu hành tất cả các nguyên liệu sữa và sản phẩm sữa không có nguồn gốc xuất xứ, không có bao bì, nhãn mác theo đúng quy định và cho tiến hành kiểm tra chất lượng.

Theo tiến sĩ Nguyễn Công Khẩn, Cục trưởng Cục Vệ sinh An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), đến đầu tháng 10 mới có bốn đơn vị có thể thực hiện việc kiểm nghiệm chất melamine là: Trung tâm kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm thuộc Viện Dinh dưỡng quốc gia (tại Hà Nội) và ba đơn vị tại thành phố Hồ Chí Minh (Viện Vệ sinh y tế công cộng, Trung tâm Dịch vụ phân tích thí nghiệm, Trung tâm đào tạo và Phát triển sắc ký).

Tuy nhiên, tại bốn đơn vị này hiện đang quá tải vì mẫu sữa từ các đoàn kiểm tra, các doanh nghiệp nhập khẩu, kinh doanh và cả người dân đưa đến đề nghị được xét nghiệm.

Nhằm giúp công tác kiểm nghiệm sữa được nhanh chóng, Bộ Y tế cho phép các doanh nghiệp được tự công bố chất lượng của sữa và những sản phẩm liên quan đến sữa sau khi có kết quả kiểm nghiệm tại các phòng thí nghiệm trong nước được Bộ Y tế chỉ định hoặc gửi mẫu ra nước ngoài kiểm nghiệm.

Bộ Y tế khuyến khích người tiêu dùng chỉ sử dụng các loại thực phẩm nói chung, trong đó có các sản phẩm sữa có nguồn gốc xuất xứ, có nhãn mác theo đúng quy định, tên, địa chỉ nhà sản xuất, nhà nhập khẩu, hạn sử dụng... phải được ghi đầy đủ, rõ ràng theo quy định. Hiện nay, không phải tất cả các sản phẩm sữa đang lưu thông trên thị trường Việt Nam (bao gồm sản phẩm sản xuất trong nước, nhập khẩu) đều có nguy cơ chứa chất melamine.

Ðại diện của WHO và UNICEF tại Việt Nam đã cam kết sẽ hợp tác chặt chẽ với Chính phủ và các cơ quan chức năng của Việt Nam để xử lý và đối phó với vụ việc sữa có chất gây sỏi thận.

Thời gian tới, Bộ Y tế tiếp tục phối hợp các bộ, ngành chức năng và địa phương tiếp tục các hoạt động thanh tra, kiểm tra trên thị trường sữa, tập trung kiểm tra nguồn cung ứng của các nhà sản xuất, nhập khẩu, phân phối sữa từ các nguồn trên thế giới.

Quy định các sản phẩm, bán thành phẩm sữa khi làm thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam, các doanh nghiệp phải xuất trình có phiếu kiểm nghiệm định tính không có melamine của từng lô sản phẩm. Trong trường hợp cần thiết, các cơ quan quản lý có thể lấy mẫu kiểm nghiệm định tính melamine. Ngoài ra có các biện pháp phòng, chống khả năng sữa có chất melamine vận chuyển qua đường tiểu ngạch tại các đường biên giới Trung Quốc.

Khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ

Tại buổi họp do WHO và UNICEF tổ chức tại Việt Nam vừa qua nhằm cung cấp những thông tin chung quanh vấn đề sữa nhiễm hóa chất melamine, Tiến sĩ J.M.Olive, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam khẳng định: Việc gây nhiễm độc melamine trong thực phẩm lần này là có chủ ý, đặc biệt đối với những thực phẩm dành cho trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, những đối tượng dễ bị tổn thương. Melamine đã bị bỏ vào sữa để đánh lừa, làm cho sữa đó qua xét nghiệm có hàm lượng đạm cao, mà thực tế không phải như vậy. Nó đặc biệt nguy hiểm, bởi đã được cho vào sản phẩm thay thế sữa mẹ, dành cho trẻ nhỏ tuổi bú mẹ.

Hiện nay chưa có một nghiên cứu nào về liều lượng và thời gian sử dụng bao lâu thì sẽ mắc sỏi đường tiết niệu. Trẻ em uống sữa nhiều thì lượng melamine hấp thu vào cơ thể lớn bấy nhiêu và tác hại là mắc bệnh sỏi thận.

Các trường hợp trẻ em ở Trung Quốc bị nhiễm độc melamine thường rơi vào độ tuổi dưới hai, chính là lứa tuổi uống nhiều sữa nhất.

Theo các chuyên gia y tế, điều trị sỏi thận không có gì khác biệt so với điều trị các ca bệnh tương tự. Trong trường hợp sỏi, sạn nhỏ, trẻ có thể được sử dụng thuốc giúp đi tiểu nhiều hơn. Những sạn thận nhỏ có thể bài tiết qua đường tiết niệu. Khi sạn lớn, có thể dùng các biện pháp khác: tán sỏi, sử dụng siêu âm, thậm chí là phẫu thuật.

Sự kiện sữa có chứa melamime này đã khẳng định rằng sự lựa chọn an toàn và lành mạnh nhất mà các bậc cha mẹ có thể làm là hãy cho trẻ bú sữa mẹ.

WHO khuyến cáo, cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong sáu tháng đầu, ngoài việc bú sữa mẹ không cần ăn thức ăn đặc (cháo) quá sớm.

Dấu hiệu ban đầu khi trẻ nhiễm melamine dẫn đến sỏi thận là trẻ hay khóc, đặc biệt khi đi tiểu và đôi khi có nôn. Dấu hiệu tiếp theo là đứa trẻ đó có thể đi tiểu ra máu. Lượng máu ít hay nhiều phụ thuộc vào viên sỏi, hạt sạn gây tổn thương trong đường tiết niệu như thế nào, tại thận hay ở bàng quang. Trẻ có thể rơi vào trạng thái thiểu niệu, tức là đi tiểu ít hơn bình thường hoặc vô niệu, tức hoàn toàn không đi tiểu. Ngoài ra, cũng có thể gặp các triệu chứng như trẻ sẽ đau khi bị sờ, nắn hoặc chạm vào thận; tăng huyết áp, thậm chí là đi tiểu ra viên sạn...

Kết quả nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới WHO cũng cảnh báo, chỉ 17% trẻ sơ sinh Việt Nam được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ trong sáu tháng đầu đời; 58% bà mẹ cho trẻ bú trong vòng một giờ đầu sau sinh. Ðặc biệt, việc cho trẻ sơ sinh bú nước, sữa và nước đường ngay sau khi sinh rất phổ biến và có tới 80% trẻ em Việt Nam được cho ăn bổ sung trước 6 tháng tuổi. Ðồng thời nghiên cứu cũng chỉ ra rằng: Trẻ không được nuôi con bằng sữa mẹ trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh có nguy cơ tử vong cao gấp 2,5 lần so với trẻ được bú; hơn 1/3 ca tử vong trẻ em xảy ra trong suốt tháng non nớt đầu đời; trẻ em không được bú mẹ mắc các bệnh mãn tính về sau như béo phì, tiểu đường và các bệnh tim mạch nhiều hơn trẻ được bú mẹ...