Nhiều sai phạm trong sản xuất, kinh doanh hàng đóng gói sẵn

Ngày 19-11, Chánh thanh tra Bộ KH và CN Trần Minh Dũng cho biết, thời gian gần đây liên tục có các hành vi vi phạm pháp luật về việc kinh doanh HĐGS (bánh, kẹo, nước uống đóng chai, chất tẩy rửa, xi-măng, khí đốt hóa lỏng…), gây ảnh hưởng đến quyền lợi và sức khỏe của người tiêu dùng. Qua thanh tra chuyên đề diện rộng trên phạm vi toàn quốc năm 2015, với tổng số 2.867 cơ sở được thanh tra, đã phát hiện 556 cơ sở có các hành vi vi phạm, 724 lượt hành vi vi phạm, tổng số tiền phạt hơn 1,7 tỷ đồng, truy thu số tiền thu lợi bất hợp pháp do gian lận về đo lường gần 13 triệu đồng. Ngoài áp dụng hình thức xử phạt chính bằng tiền, cơ quan thanh tra đã áp dụng hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả đối với các cơ sở vi phạm, như buộc thu hồi hàng hóa vi phạm về ghi nhãn trả lại nhà sản xuất; buộc tiêu hủy hàng hóa quá hạn sử dụng; buộc thu hồi và tái chế đối với hàng hóa có chất lượng không phù hợp quy chuẩn kỹ thuật; buộc định lượng lại hàng hóa trước lúc đưa vào lưu thông; buộc kiểm định phương tiện đo trước khi đưa vào sử dụng… Một số địa phương có nhiều vi phạm và đã bị xử lý nghiêm như: Nghệ An (xử phạt 33 cơ sở với tổng số tiền 225,055 triệu đồng); Phú Yên (xử phạt 16 cơ sở với tổng số tiền 195,1 triệu đồng); TP Hồ Chí Minh (xử phạt 25 cơ sở vi phạm với tổng số tiền 177 triệu đồng); Vĩnh Long (xử phạt 34 cơ sở với tổng số tiền 168,9 triệu đồng); Bình Phước (xử phạt bảy cơ sở với số tiền 89,7 triệu đồng)…

Tổng cục trưởng Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Trần Văn Vinh cho biết, hầu hết các doanh nghiệp vi phạm do chưa nhận biết được các sai số cho phép về HĐGS, sử dụng các thiết bị đo lường không bảo đảm chất lượng, chưa qua kiểm định. Hoặc một số mặt hàng có nước, dung dịch bay hơi sau thời gian đóng gói cho nên cũng sẽ bị giảm khối lượng sau khi đóng gói. Do đó, hiện nay tỷ lệ vi phạm về số lượng của các doanh nghiệp khi bán cho người tiêu dùng khá lớn, gần như không bảo đảm đúng các quy định pháp luật. Nhìn vào số liệu được kiểm tra và xử phạt nói trên, nhiều chuyên gia cho rằng, đây mới chỉ là những con số nhỏ, chưa đánh giá đúng thực chất của tình trạng vi phạm về HĐGS hiện nay. Mức độ xử phạt đối với các cơ sở vi phạm còn thấp, chưa có hướng giải quyết tận gốc, kiểm tra, kiểm soát trực tiếp từ các cơ sở sản xuất, các lô hàng nhập khẩu... Các cuộc thanh tra còn ít, mang tính thời điểm, cho nên nhiều cơ sở chưa bị phát hiện, hoặc bị xử phạt nhưng vẫn tiếp tục vi phạm. Cần có nhiều cuộc thanh tra thường xuyên hơn để bảo vệ được quyền lợi của người tiêu dùng.

Về vấn đề này, Chánh thanh tra Bộ KH và CN Trần Minh Dũng cho biết, hoạt động thanh tra được thực hiện toàn diện đối với các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh HĐGS tại tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước. Do xử phạt phải dựa theo tính chất và quy mô của hành vi vi phạm. Cho nên trong thực tế triển khai, việc phát hiện các hành vi vi phạm còn gặp nhiều khó khăn, đoàn thanh tra chỉ có thể kiểm tra được số lượng mà đơn vị, doanh nghiệp đang sản xuất, bán mà không nắm được thực tế số lượng là bao nhiêu, cho nên việc xử phạt chỉ tính ở mức độ phát hiện được tại thời điểm đó. Đơn cử như tại thời điểm thanh tra, doanh nghiệp chỉ có một lô hàng thì chỉ có thể kiểm tra và xử phạt trên lô hàng đó. Ngoài ra, việc thực hiện nhiệm vụ quản lý của một số cơ quan nhà nước chưa tích cực, số lượng thanh tra một số địa phương quá ít, chưa thật sự kiên quyết trong việc xử lý sai phạm, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành của các bộ, ngành chưa thống nhất, gây khó khăn cho cơ quan thực thi. Theo Thứ trưởng Bộ KH và CN Trần Việt Thanh, hiện nay mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm về HĐGS còn thấp, do đó cần có chế tài xử phạt mạnh mẽ hơn, đủ sức răn đe đối với những cơ sở vi phạm, nếu cần thiết thì rút giấy phép kinh doanh, sản xuất và phải xử lý hình sự nếu phát hiện các dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng.

Hiện nay, việc quản lý, kiểm soát về HĐGS đã có các quy định cụ thể, nhưng mới chỉ áp dụng hình thức xử phạt là cảnh cáo, phạt tiền. Ngoài ra, việc thanh tra, kiểm tra còn ít, chưa kiểm soát được hoàn toàn thực tế hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp. Các cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục duy trì và tổ chức các cuộc thanh tra thường xuyên, ngăn chặn kịp thời và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về tiêu chuẩn đo lường chất lượng, nhãn hàng hóa, mã số, mã vạch, sở hữu công nghiệp đối với HĐGS. Có như vậy mới giảm đến mức thấp nhất những thiệt hại và bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng.