Theo kết luận thanh tra, thực hiện Quyết định 1259/2011/QĐ-TTg và Quyết định 108/1998/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2020, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã lập, thẩm định, phê duyệt các đồ án quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/5.000, 1/2.000, 1/500 từ năm 1999 đối với hai bên tuyến đường Lê Văn Lương, Tố Hữu, Nguyễn Thanh Bình, Khu đô thị mới Trung Hòa-Nhân Chính, thực hiện cụ thể hóa quy hoạch chung; các quy hoạch phân khu đô thị từ 2013-2015 làm cơ sở để lập thẩm định phê duyệt quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị, quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc, quản lý đầu tư xây dựng, cấp giấy phép xây dựng.
Quy hoạch chi tiết phê duyệt lần đầu đã cơ bản nghiên cứu, tính toán sự đáp ứng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, nhưng khi thực hiện triển khai quy hoạch lại theo đề xuất chủ đầu tư, nhiều lần điều chỉnh đồ án hoặc điều chỉnh cục bộ hoặc chấp thuận tổng mặt bằng, phương án thiết kế rồi tiếp tục điều chỉnh cho từng dự án theo hướng chuyển đổi công năng thành nhà ở, tăng thêm tầng cao, diện tích sàn xây dựng.
Điển hình, tại dự án tổ hợp văn phòng, dịch vụ thương mại và nhà ở Thành An Tower, sau bốn lần điều chỉnh, đã thay đổi từ đất cơ quan cải tạo chỉnh trang thành cơ quan văn phòng cao 25 tầng vào năm 2008, và trở thành văn phòng, dịch vụ thương mại và căn hộ chung cư để bán vào năm 2010, dẫn đến tăng diện tích đất xây dựng, tăng mật độ xây dựng từ 40% lên 51%, tăng số tầng từ 5 tầng lên 30 tầng, tăng diện tích sàn xây dựng từ 12.214m2 lên 76.140m2 (gấp 6 lần); tăng quy mô dân số từ 500 lên 1.308 người.
Hay tại dự án khu hỗn hợp văn phòng cho thuê, nhà ở tại ô đất 3.10-NO, sau khi điều chỉnh quy hoạch đã "biến" từ đất ở thành văn phòng, thương mại thành hỗn hợp văn phòng, nhà ở và nhà trẻ, một khối văn phòng lại thành tổ hợp văn phòng, dịch vụ thương mại, nhà ở, nhà trẻ, dẫn đến tăng tầng cao từ trung bình 6,5 tầng lên 25 tầng khối văn phòng, 27 tầng khối nhà ở, phát sinh tăng dân số 754 người, diện tích sàn xây dựng tăng thêm 10.794m2.
Theo Kết luận Thanh tra, việc điều chỉnh sai quy định dẫn đến tình trạng tăng dân số, chỉ tiêu quy hoạch không bảo đảm Quy chuẩn xây dựng Việt Nam đối với từng dự án, từng ô quy hoạch, từng khu quy hoạch và đô thị, thiếu đất giáo dục, trường học, thiếu diện tích cây xanh, các công trình phục vụ không bảo đảm bán kính phục vụ.
Vấn đề được dư luận rất quan tâm là chỉ tiêu hạ tầng xã hội, cây xanh ở dọc tuyến đường Lê Văn Lương được phê duyệt năm 2016 có một số chỉ tiêu quy hoạch không đúng với quy chuẩn để bảo đảm nội dung về bố trí vườn hoa, sân chơi; không bố trí trạm y tế, sân luyện tập, chợ, trường trung học phổ thông, trung học cơ sở, tiểu học; đất công trình giáo dục không đạt 2,7m2/người; diện tích trường mầm non thiếu 12.174m2, diện tích đất cây xanh công cộng đơn vị ở thiếu 34.828m2.
Trong số 13 dự án nhà chung cư được thanh tra có 12 dự án không bố trí cây xanh, một dự án thiếu diện tích cây xanh, chỉ đạt 10%. Sau khi di dời, các cơ quan không ưu tiên xây dựng công trình công cộng, cây xanh, bãi đỗ xe, hạ tầng xã hội, kỹ thuật đô thị mà đầu tư xây dựng công trình hỗn hợp.
Tương tự, quy hoạch chi tiết hai bên đường Tố Hữu phê duyệt năm 2016 cũng có một số chỉ tiêu quy hoạch không đúng với quy chuẩn như việc không bố trí trạm y tế, trường trung học cơ sở, sân luyện tập, chợ, đất công trình giáo dục chỉ đạt dưới 2,7m2/người, diện tích trường mầm non thiếu 20.190m2; trường tiểu học thiếu 15.904m2; trường trung học phổ thông thiếu 5.535m2. Bố trí cây xanh đạt dưới 20%.
Thanh tra Bộ Xây dựng cho rằng, việc điều chỉnh sai quy định và những sai phạm của các dự án dẫn đến tình trạng tăng dân số, chỉ tiêu quy hoạch không bảo đảm Quy chuẩn xây dựng Việt Nam đối với từng dự án, từng ô quy hoạch, từng khu quy hoạch và đô thị, thiếu đất giáo dục, trường học, thiếu diện tích cây xanh.
Để tránh xảy ra những lỗi tương tự, thời gian tới, Thanh tra Bộ Xây dựng đề nghị Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội chỉ đạo Sở Quy hoạch-Kiến trúc, Sở Xây dựng, Ủy ban nhân dân các quận Cầu Giấy, Thanh Xuân, Nam Từ Liêm, Hà Đông kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân đã để xảy ra các vi phạm.
