25 năm Báo Nhân Dân cuối tuần ra số đầu

Người bạn tinh thần thân thiết và tin cậy

25 năm nhìn lại, cùng với niềm vui, niềm tự hào, những người làm Báo Nhân Dân cuối tuần luôn thấy công việc hiện nay rất to lớn và nặng nề. Ðể phấn đấu trở thành "người bạn tinh thần thân thiết và tin cậy", đòi hỏi một sự bứt phá mạnh mẽ, đổi mới liên tục, sáng tạo không ngừng.

Ngày 12-2 này Nhân Dân cuối tuần tròn 25 tuổi, tuổi tráng niên mạnh mẽ và nhiều khát vọng. Khi mới ra đời, Nhân Dân cuối tuần được "khai sinh" là Nhân Dân chủ nhật, tờ tuần báo chủ nhật đầu tiên trong làng báo nước nhà. Tiếp đến là Hà Nội mới chủ nhật, Quân đội nhân dân thứ bảy, rồi hàng loạt tờ báo chủ nhật khác. Ðáp ứng nhu cầu phát triển nhanh chóng của báo chí, từ ngày 3-2-1995, Báo được đổi tên là Nhân Dân cuối tuần. Cũng vào thời điểm này, các báo chủ nhật khác ở trong nước lần lượt đổi tên là báo cuối tuần.

Năm 1989, sau Ðại hội Ðảng toàn quốc lần thứ VI hơn hai năm, trong xu thế đổi mới báo chí mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, số 1 Nhân Dân chủ nhật ra đời. Trong Lời ra mắt, ghi rõ, Báo nguyện "phấn đấu theo hướng mở rộng thông tin phong phú, đa dạng và bổ ích, góp phần nâng cao dân trí, thực hiện dân chủ hóa trong ngôn luận để vừa là tiếng nói của Ðảng Cộng sản Việt Nam, vừa là diễn đàn của nhân dân (...) trở thành người bạn tinh thần thân thiết và tin cậy".

Nhớ lại những ngày đầu ra báo, bạn đọc nồng nhiệt đón đợi từng số báo, với nhiều chuyên mục, bài báo mới và lạ: Diễn đàn Nhân Dân chủ nhật, phóng sự, truyện dài kỳ, truyện ngắn đặc sắc, thơ chọn lọc, tư liệu mới... Mảng phóng sự, nhất là phóng sự xã hội, với những bài chống tiêu cực, viết về những mặt trái xuất hiện nhiều vệt bài gây ấn tượng, hấp dẫn bạn đọc: tệ tham nhũng, buôn lậu, mại dâm, mê tín dị đoan, làm hàng nhái, hàng giả... Ngay cả những bài điều tra vốn dễ khô khan, như khi viết về kinh tế, khoa học, giáo dục cũng được thể hiện giàu chất văn học, mang tính nghiên cứu, tổng kết, phát hiện.

Nhiều bạn đọc nhận xét: Thể loại và chất lượng bài viết là điều làm nên cái riêng, tạo nên sức hút của tờ báo khi đó. Cũng là chuyên mục "Diễn đàn" nhưng bài trên Nhân Dân chủ nhật lúc bấy giờ viết rất súc tích, nghị luận sắc bén, ngôn ngữ linh hoạt, sống động, gần với ngôn ngữ đời sống, và có tính chiến đấu cao. Có những bài diễn đàn đã được chọn làm văn mẫu thể loại nghị luận trong nhà trường. Rồi những tiểu phẩm như "Chuyện quản lý", "Chuyện cuối tuần", "Chuyện đường phố", sau này có "Bàn góp sự đời", chỉ từ 400 đến 600 chữ, nhưng điều lấp lánh sau mỗi con chữ nhiều khi khiến người đọc giật mình, day dứt. Ðằng sau sự hài hước, châm biếm, là những vấn đề "nóng", mang tính phổ biến, vừa là lời cảnh báo, vừa có ý nghĩa giáo dục sâu sắc.

Làm nên sự đa dạng ấy, đặc sắc ấy là do người phụ trách, biên tập đã công phu phát hiện, lựa chọn những vấn đề mọi người quan tâm, mong có sự chia sẻ và cùng nhau tìm câu trả lời. Phát hiện vấn đề rồi thì tìm người viết. Hầu hết những nhà văn, nhà báo có uy tín lúc bấy giờ đều được mời viết, đều tham gia viết Nhân Dân chủ nhật. Những tên tuổi như Hoàng Tùng, Thép Mới, Nguyễn Ðình Thi, Huy Cận, Nguyễn Xuân Sanh, Nguyễn Khải, Vũ Tú Nam, Giang Nam, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Khải, Hữu Mai,... xuất hiện thường xuyên trên báo. Nhà văn Hữu Mai gửi bản thảo cuốn tiểu thuyết Ông cố vấn: Hồ sơ một điệp viên đăng nhiều kỳ trên báo. Có những nhà văn tự nguyện đi thực tế, làm "phóng viên" báo Ðảng, nhận viết nhiều kỳ báo liên tục về một vùng đất như Ðồng Tháp Mười, Tây Bắc, Tây Nguyên... Có những nhà báo lớn không "chê" những chuyên mục nhỏ. Họ viết một cách hào hứng, say mê, ký tên thật dưới một bài báo vài trăm chữ. Sau này, khi nhìn lại một năm đầu ra báo, nhiều ý kiến đồng tình, đây là tờ báo thu hút được nhiều cộng tác viên có tên tuổi.

Tiếc rằng, những chủ điểm hay, có tác động xã hội mạnh mẽ chưa thật nhiều. Không ít chủ điểm quá đầy đủ mà không có điểm nhấn. Cho nên có thời kỳ Nhân Dân cuối tuần tạm gác lại các chủ điểm, thay vào đó là các trang tổng hợp, với một thể nghiệm chọn bài hay, bài có tác dụng thiết thực để đăng, không biến các bài trong trang chủ điểm thành bài viết trên tờ tạp chí nặng về nghiên cứu, số liệu.

Một thành công của Nhân Dân cuối tuần suốt 25 năm qua là đã xử lý tốt việc tuyên truyền thời sự. Báo không chạy theo sự kiện thời sự, mà làm nổi bật các vấn đề thời sự. Vấn đề là ở chỗ, những điều mình nói sau báo khác nhưng không được lặp lại; luôn luôn tìm ra những xu hướng mới, tình tiết mới, phân tích sâu hơn, dự báo được tình hình, nhất là cách luận giải, mang tính trao đổi ý kiến, định hướng dư luận, với ngôn ngữ giàu chất văn học. Trên trang văn nghệ, báo đã đăng nhiều truyện ngắn hay, nhiều chùm thơ giới thiệu các tác giả đa dạng về phong cách, có chất lượng góp phần vào tiến trình đổi mới văn học nước nhà.

Khi viết những dòng này, tôi nhớ tới câu nói nổi tiếng của V.I Lê-nin vĩ đại, đại ý: Cách tốt nhất để kỷ niệm những ngày lễ lớn là tập trung vào những việc chưa hoàn thành. Tờ báo vào tuổi tráng niên cần phải có tầm vóc hơn, đổi mới mạnh mẽ hơn cả về nội dung và hình thức. Ở nhiều cuộc tiếp xúc, chúng tôi luôn mong muốn được lắng nghe những lời phê bình. Những cộng tác viên lâu năm thường tế nhị nói rằng: Nhân Dân cuối tuần đã hay, nhưng cần phải nóng hơn, người khác bảo phải nhẹ hơn, ngắn hơn, nét hơn. Vậy là chúng tôi đã được tặng bốn chữ N. Ðể làm được "bốn N" là cả một công phu. Bởi vì trái với nóng là nguội, thậm chí nguội ngắt. Nóng cũng hàm chứa cái nhanh trong đó. Tại sao trên báo còn những bài có cách thể hiện cũ, công thức, nhất là những bài "nhân dịp"? Tại sao nhiều bài còn nặng nề? Có phải vì viết quá khô khan, quá ham đưa tư liệu và con số? Rồi trong một chủ điểm có tới ba, bốn bài cùng một thể loại, một cách hành văn, khiến người đọc mệt mỏi. Dài thì đã rõ. Có những bài phủ kín trang báo mà không có gì mới, nhiều chữ mà ít ý, ít nghĩa. Còn nét thì có thể hiểu rằng nó khác với nhòe, với nhạt. Trên Nhân Dân cuối tuần vẫn còn những bài giống với báo hằng ngày, chưa rõ phong cách tờ tuần báo. Ðáng chú ý là một số tác phẩm báo chí còn thiếu chính kiến, thiếu sự bàn luận sâu sắc, thẳng thắn, thiếu dấu ấn tác giả.

Trong những lá thư gửi về tòa soạn, nhiều bạn đọc mong muốn - giống như thời kỳ mới ra đời - Nhân Dân cuối tuần có số lượng cộng tác viên đông đảo hơn, nhất là các nhà văn, nhà báo có uy tín để tờ báo đa dạng hơn về giọng điệu, phong phú hơn về thông tin, hấp dẫn hơn về cách thể hiện. Khi số cây bút quen thuộc xuất hiện trên một tờ báo với tần suất quá dày, dù rằng chất lượng bài không phải là kém, nhưng dễ tạo nên sự đơn điệu, tẻ nhạt.

25 năm nhìn lại, cùng với niềm vui, niềm tự hào, những người làm Báo Nhân Dân cuối tuần luôn nhận thấy công việc hiện nay rất to lớn và nặng nề. Ðể phấn đấu trở thành "người bạn tinh thần thân thiết và tin cậy", đòi hỏi một sự bứt phá mạnh mẽ, đổi mới liên tục, sáng tạo không ngừng. Cái làm nên bản sắc Nhân Dân cuối tuần là ở sự kế thừa và phát triển. Hay hơn, đẹp hơn, hấp dẫn hơn là mục tiêu và cũng là điều tâm nguyện của các thế hệ những người làm báo Ðảng.

HẢI ÐƯỜNG

Nhiều năm liền, từ Nhân Dân chủ nhật đến Nhân Dân cuối tuần, Báo kiên trì tổ chức các chủ điểm (chuyên đề) cho mỗi số báo. Chưa thống kê hết trong một phần tư thế kỷ qua tờ tuần báo của Ðảng đã có bao nhiêu chủ điểm, nhưng chắc chắn nếu tập hợp lại thành một bộ sưu tập, chúng ta sẽ có được bức tranh tổng thể về kinh tế, xã hội, khoa học, văn hóa, nghệ thuật... Ở đó có nhiều vấn đề được tổng kết công phu với nguồn tư liệu quý, cùng nhiều ý kiến gợi mở cho sự phát triển, từ những vấn đề mang tính chiến lược tới những chủ trương cụ thể.

Có thể bạn quan tâm