Phát biểu ý kiến tại buổi tọa đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, Tạ Văn Hạ cho biết: Các sản phẩm thuốc lá mới bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang có xu hướng gia sử dụng trên thế giới và Việt Nam. Bằng chứng khoa học cho thấy các sản phẩm thuốc lá mới tồn tại nhiều nguy cơ gây hại. Các sản phẩm thuốc lá mới có chứa nhiều chất độc hại, nguy cơ gây nghiện nicotine, gây ra các bệnh ung thư, nhất là ung thư phổi.
Ngoài ra, các sản phẩm thuốc lá mới có nguy cơ tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, đồng thời với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội nghiêm trọng hơn rất nhiều so với thuốc lá điếu thông thường Việt Nam đã có nhiều có nhiều nỗ lực được quốc tế ghi nhận trong việc kiểm soát nguồn cung cấp thuốc lá, áp dụng các biện pháp để giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá. Tuy nhiên, công tác phòng chống tác hại thuốc lá cho thanh niên ở nước ta đang gặp nhiều khó khăn và thách thức; tình trạng sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới trong giới trẻ cũng đang có xu hướng gia tăng thời gian qua.
Đánh giá về việc sử dụng thuốc lá mới đối với thanh niên ở Việt Nam thời gian qua, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Đỗ Thị Lan cho biết: Qua hoạt động giám sát của Ủy ban Xã hội cho thấy, tại Việt Nam trong ba năm trở lại đây, số lượng người sử dụng thuốc lá điện tử gia tăng. Theo kết quả nghiên cứu về các hành vi nguy cơ đối với sức khỏe học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông tại Hà Nội do Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế) thực hiện năm 2020, cho thấy: Tỷ lệ học sinh hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử ở các lớp 8 đến 12 là 8,35%; ở học sinh lớp 10 đến 12 là 12,6%.
 |
Các đại biểu trao đổi thông tin về thuốc lá thế hệ mới tại buổi tọa đàm. |
Cũng theo kết quả khảo sát này, năm 2015, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở 34 tỉnh, thành phố chỉ khoảng 0,2%, đến năm 2020 đã tăng 18 lần lên khoảng 3,6%. Các sản phẩm của thuốc lá điện tử hầu hết được đưa về Việt Nam theo đường xách tay, nhập lậu và chưa có các số liệu thống kê cụ thể về thực trạng sử dụng. Việc mua bán chủ yếu được thực hiện qua mạng internet, các mạng xã hội mua bán của cá nhân, trao đổi, mua bán trên hội nhóm.
Ngoài ra, một số địa điểm trưng bày và bán sản phẩm ở những điểm có nhiều đối tượng sử dụng, thậm chí có điểm bán gần khu vực trường học. Đáng lo ngại, việc thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy thông qua việc phối trộn. Người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện.
 |
Bà Đỗ Thị Lan, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội trao đổi thông tin tại buổi tọa đàm. |
Theo báo cáo của công an các địa phương, trong năm 2022, trên toàn quốc đã phát hiện bắt giữ, xử lý 51 vụ, 97 đối tượng mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy dưới dạng “núp bóng” thực phẩm, đồ ăn, thuốc lá điện tử. Trong đó, tẩm ướp vào thảo mộc, thuốc lá điện tử 32 vụ, với 58 đối tượng; vật chứng thu giữ 124,1kg và 40,7 lít dung dịch có chứa chất ma túy loại ADB-BUTINACA dùng tẩm ướp, pha trộn, núp bóng dưới dạng thuốc lá điếu, tinh dầu thuốc lá điện tử.
Bà Đỗ Thị Lan cho biết thêm: Luật Phòng chống tác hại thuốc lá có hiệu lực thi hành 10 năm và đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, một số quy định không còn phù hợp với thực tế; có vấn đề mới phát sinh như thuốc lá thế hệ mới, ảnh hưởng đến công tác phòng chống tác hại thuốc lá, ảnh hưởng đến tinh thần, sức khỏe của người sử dụng, nhưng chưa được điều chỉnh trong Luật phòng chống tác hại thuốc lá nên không có cơ sở để xử lý.
Đáng lo ngại, ở Việt Nam vấn đề càng nguy hiểm hơn khi đối tượng sử dụng thuốc lá thế hệ mới chủ yếu là thanh thiếu niên. Trong khi đó, việc buôn bán thông qua các trang mạng xã hội, website thương mại điện tử dẫn đến khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc tìm hiểu, thu thập thông tin; kiểm tra, xử lý do trong nhiều trường hợp không xác định được không gian cụ thể về địa chỉ bán hàng, địa điểm chứa hàng hóa của các đối tượng kinh doanh.
 |
Các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. |
Tại buổi tọa đàm, các đại biểu tham dự cho rằng Chính phủ chỉ đạo Bộ Y tế và các bộ, ngành có liên quan sớm đánh giá tổng kết thi hành Luật Phòng chống tác hại thuốc lá; tiến hành rà soát các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Phòng chống tác hại thuốc lá để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là việc quản lý, sử dụng đối với thuốc lá mới như chỉ đạo nghiên cứu, đánh giá, công bố tác hại của thuốc lá thế hệ mới đối với sức khỏe; bổ sung quy định về thuốc lá trong Luật Phòng chống tác hại thuốc lá theo hướng cấm đầu tư, sản xuất, kinh doanh nhằm bảo vệ sức khỏe của người dân.
Việt Nam cần thực hiện các biện pháp kiểm soát thị trường, đẩy mạnh thực thi; tăng cường các quy định về chống buôn lậu, quảng cáo và bán các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để ngăn chặn sự gia tăng sử dụng trong thanh thiếu niên; cần ban hành chính sách cấm lưu hành thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng tại Việt Nam theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới…
