Từ năm 2014 đến 2016, Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB và XH) tổ chức thanh tra ngẫu nhiên hàng nghìn bộ hồ sơ thương binh tại tỉnh Nghệ An đã phát hiện hơn 300 trường hợp khai man hồ sơ, làm giả giấy tờ, gây thất thoát hơn 33 tỷ đồng tiền ngân sách. Tháng 7-2015, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nghệ An đã khởi tố bị can đối với Đặng Hồng Tư, sinh năm 1952, trú phường Lê Mao, thành phố Vinh (Nghệ An) về tội “sửa chữa, sử dụng giấy chứng nhận và các tài liệu của cơ quan, tổ chức”. Quá trình khám xét nơi ở của Đặng Hồng Tư phát hiện hàng trăm hồ sơ, giấy tờ giả và con dấu giả của một số cơ quan, tổ chức liên quan việc giải quyết chế độ chính sách cho thương binh. Bản thân Đặng Hồng Tư đã làm giả hồ sơ thương binh cho chính mình, hưởng sai chế độ 800 triệu đồng.
Kết quả thanh tra hơn 60.000 hồ sơ tại năm quân khu và 29 tỉnh, thành phố trong thời gian qua, Thanh tra Bộ LĐ-TB và XH phát hiện 1.800 hồ sơ không đủ điều kiện để hưởng chính sách ưu đãi, đã kiến nghị cơ quan chức năng ra quyết định đình chỉ chế độ ưu đãi, buộc hoàn trả ngân sách nhà nước số tiền hưởng sai quy định 130 tỷ đồng. Có ba đối tượng hồ sơ bị giả mạo nhiều nhất là: Thương binh, người tham gia kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, thanh niên xung phong. Ở một số địa phương, tỷ lệ hồ sơ giả, hồ sơ không đạt điều kiện hưởng chính sách dành cho người có công lên tới 20%, thậm chí có nơi lên đến 40%.
Mặc dù công tác thanh tra, xác minh, điều tra, xét xử đã phát hiện và xử lý hàng nghìn trường hợp làm giả hồ sơ người có công để trục lợi, nhưng việc thu hồi hàng nghìn tỷ đồng chi sai đối tượng đã và đang gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều trường hợp làm giả hồ sơ, hưởng sai chế độ hoặc đã từ trần, hoặc già yếu, neo đơn, bệnh tật, gia đình thuộc hộ nghèo, không có khả năng hoàn trả lại ngân sách. Hậu quả không chỉ nằm ở khoản tiền trợ cấp đã chi sai đối tượng đến nay khó thu hồi mà các chính sách ưu đãi khác như: cho vay vốn sản xuất ưu đãi, cộng điểm thi đại học… đã thực hiện không thể xử lý được.
Đã có nhiều ý kiến phân tích, nguyên nhân dẫn đến tình trạng giả mạo hồ sơ người có công để trục lợi xảy ra ở nhiều địa phương trong một thời gian dài, nhưng tựu trung lại có ba nguyên nhân chính, đó là: Sự thiếu trung thực của người xác lập hồ sơ, văn bản pháp luật còn nhiều kẽ hở; sự thiếu trách nhiệm của cán bộ chính sách trong thực thi công vụ. Những đường dây “chạy” chế độ người có công, đều có sự tiếp tay của một số cán bộ, từ khâu xác lập hồ sơ, giám định y khoa...
Hành vi trục lợi từ chính sách dành cho người có công đã và đang gây nhiều bức xúc trong dư luận. Bởi lẽ, trong khi vẫn còn nhiều người có công chưa được hưởng chính sách đãi ngộ của Nhà nước do vướng mắc về thủ tục thì lại có những người không có cống hiến vẫn nghiễm nhiên được hưởng các chính sách ưu đãi người có công.
Để lấy lại sự công bằng, nghiêm minh trong thực thi chính sách, trước hết cần xử lý nghiêm những đối tượng khai man, giả mạo hồ sơ người có công để trục lợi chính sách, những cán bộ tiếp tay cho hành vi sai trái để mưu cầu lợi ích riêng. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện, tiếp tục sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật còn thiếu và bất cập, tuyên truyền để người dân hiểu đúng về chính sách, nêu cao lòng tự trọng, không khai man trục lợi.
Bộ LĐ-TB và XH sẽ thanh tra, kiểm tra đột xuất từng hồ sơ; cá nhân, địa phương nào sai phạm, có dấu hiệu trục lợi chính sách phải xử lý nghiêm, nếu vi phạm nghiêm trọng có thể khởi tố hình sự.
ĐÀO NGỌC DUNG
Bộ trưởng LĐ-TB và XH
Cần công khai, minh bạch thông tin và coi trọng những phản hồi từ phía người dân, nhất là những người cùng sống, công tác, hoạt động cùng thời kỳ. Đồng thời, cần có cơ chế khuyến khích, ủng hộ và bảo vệ những người có công phát hiện những đối tượng làm giả hồ sơ để hưởng chế độ.
ĐỖ DUY HOÀN
(xã Hoàng Nam, Nghĩa Hưng, Nam Định)