Kiểm soát chặt chẽ các nguồn nước đổ vào hồ Trị An

Hồ Trị An có diện tích hơn 32.400 ha, bao gồm toàn bộ vùng nước, các đảo, mặt đất bán ngập ở cốt 62 và các con suối đổ vào hồ. Thực chất, đó là cái túi chứa nước của hai con sông Ðồng Nai bắt nguồn từ cao nguyên Lâm Viên và La Ngà từ vùng Ðồng Nai thượng, hợp lưu gần cầu La Ngà (huyện Ðịnh Quán) rồi đổ về hồ.

Ngoài chức năng chính là chứa nước để phát điện, hồ còn là nơi điều tiết nước phục vụ sinh hoạt của người dân, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và du lịch của các tỉnh Ðồng Nai, Bình Dương và TP Hồ Chí Minh, tạo điều kiện đẩy nước mặn xa hơn. Nước hồ được công nhận đạt tiêu chuẩn nước mặt loại A TCVN 5942 -1995.

UBND tỉnh Ðồng Nai cũng đã ban hành nhiều văn bản nhằm bảo vệ nguồn nước hồ, như quy chế tạm thời về tổ chức hoạt động quản lý bảo vệ hồ Trị An, quyết định bổ sung quy chế tạm thời về tổ chức hoạt động quản lý bảo vệ hồ Trị An, đồng thời có nhiều biện pháp xử lý chỉ đạo thực hiện chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc cấm sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc để khai thác thủy sản, tổ chức thực hiện các dự án tái định cư ngư dân đang sinh sống trên hồ, chỉ thị về củng cố chấn chỉnh các hoạt động trên hồ, quyết định thành lập Công ty Quản lý kinh doanh tổng hợp hồ Trị An (sau đó đổi tên thành Công ty Thủy sản Ðồng Nai) nhằm khai thác lòng hồ đạt hiệu quả cao mà không làm ảnh hưởng chất lượng nước. Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh cũng giao cho Trung tâm Quản lý và Kỹ thuật môi trường theo dõi chất lượng nước.

Ðể theo dõi chất lượng nước hồ Trị An, Trung tâm Quản lý và kỹ thuật nuôi trồng (Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh) cũng thiết lập mạng lưới quan trắc.

Từ năm 1994 đến nay, định kỳ hằng năm, trung tâm tổ chức lấy tổng cộng 90 mẫu thuộc ba tầng nước mặt, giữa và đáy tại 15 vị trí đã được định vị tọa độ trong lòng hồ (hồ chính sáu vị trí, hồ phụ năm vị trí) và sông Ðồng Nai, La Ngà (mỗi sông hai vị trí) vào hai mùa mưa và khô để phân tích 19 thông số hóa lý trên một mẫu.

Qua phân tích, nước sông Ðồng Nai tại khu vực xã Ngọc Ðịnh, chỉ tiêu N - NH3 có khi vượt tiêu chuẩn 78 lần, nhưng DO và COD vẫn đạt chuẩn; nước sông La Ngà tại khu vực xã Phú Ngọc, hàm lượng sắt vượt từ 1,6 đến 2,7 lần, N-NH3 vượt 10 - 14 lần, các chỉ tiêu pH, DO, BOD, COD đều đạt chuẩn cho phép; nước hồ Trị An tại hai khu vực Suối Tượng (xã Phủ Lý, huyện Vĩnh Cửu) và gần cầu La Ngà (huyện Ðịnh Quán) có biểu hiện ô nhiễm cục bộ chất hữu cơ, hàm lượng DO ở tầng giữa và tầng đáy thấp, COD và BOD vượt từ 1,1 đến 1,6 lần, nhưng tại hồ chính phần lớn các chỉ tiêu đều đạt tiêu chuẩn chất lượng nước mặt loại A - TCVN 5942: 1995, các thông số pH, DO, CO, COD, BOD5, N - NO3, N-NO2, dầu mỡ, dao động trong khoảng cho phép, các kim loại nặng như Pb, Hg, Cd, Zn, Cu... thường không phát hiện hoặc nếu có thì hàm lượng cũng rất thấp so với tiêu chuẩn quy định.

Qua số liệu quan trắc, cho thấy, mặc dù các chỉ tiêu lý hóa của chất thải công nghiệp đổ ra hồ vượt nhiều lần tiêu chuẩn cho phép, nhưng do khối lượng không lớn nếu so với dung tích của hồ từ 2,2 tỷ, đến 2,7 tỷ mét khối, nên không đủ để tạo sự thay đổi về chất nước hồ. Do đó, có thể khẳng định chất nước hồ Trị An hiện đang dao động ở mức tiêu chuẩn quy định, tức là vẫn dùng làm nguồn nước cấp sinh hoạt sau khi xử lý.

Mặc dù vậy, hiện nay, công tác quan trắc chất lượng nước hồ vẫn còn thưa và ít, bên cạnh đó, nguồn chất thải hữu cơ và công nghiệp chưa xử lý triệt để vẫn tiếp tục đổ xuống hồ với khối lượng ngày càng lớn. Do đó, các ngành chức năng của tỉnh cần tăng cường và nâng cao công tác quan trắc chất lượng nước, đồng thời có biện pháp quản lý, kiểm soát chặt chẽ các nguồn chất thải có tác động xấu hay có khả năng làm suy giảm chất lượng nước hồ, bảo đảm giữ được chất lượng nước như hiện nay.

Lâm Huệ Nữ