Tuy nhiên, thời điểm hiện nay, hạ tầng giao thông vùng đồng bằng sông Cửu Long vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu và trở thành “điểm nghẽn” trong phát triển kinh tế-xã hội của vùng.
Hiện trạng và sự cấp thiết
Đến nay, khu vực đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 164km đường cao tốc đã đưa vào sử dụng là 3 tuyến Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương, Trung Lương-Mỹ Thuận và và Lộ Tẻ-Rạch Sỏi.
Việc nghiên cứu, đầu tư mở rộng đồng bộ 2 tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương, Trung Lương-Mỹ Thuận là rất cần thiết, nhằm đáp ứng nhu cầu lưu thông, phục vụ phát triển kinh tế-xã hội không chỉ riêng tỉnh mà còn của cả khu vực Đồng bằng sông Cửu Long cũng như cả nước.
Tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương dài khoảng 40km, được đầu tư giai đoạn 1 với quy mô 4 làn xe, 2 làn dừng khẩn cấp. Sau hơn 12 năm khai thác, lưu lượng phương tiện lưu thông ngày càng tăng cao (ước tính trên 50.000 lượt xe/ngày đêm), thường xuyên xảy ra ùn tắc, tai nạn, năng lực thông hành không còn bảo đảm, tốc độ lưu thông hạn chế chỉ khoảng 60-70km/giờ (so với thiết kế là 100-120km/giờ), không bảo đảm việc kết nối đồng bộ với hệ thống cao tốc trong khu vực.
Với đoạn cao tốc Trung Lương-Mỹ Thuận có chiều dài 51km, từ ngày 30/4/2022, khi tuyến này chính thức đưa vào khai thác, tốc độ tối đa 80km/giờ, do vận hành với 4 làn xe, làn dừng xe khẩn cấp không liên tục, trường hợp xe gặp sự cố va chạm giao thông, phương tiện hư hỏng,… đã gây ùn tắc kéo dài.
Theo số liệu từ đơn vị quản lý vận hành, trung bình mỗi ngày tuyến đường phục vụ hơn 23.000 lượt xe, chạm mốc mãn tải. Đặc biệt, vào các dịp lễ, Tết, lưu lượng xe trên tuyến tăng cao đột biến, ngày cao điểm nhất dịp Tết Nguyên đán 2023 ghi nhận 39.000 lượt xe qua tuyến.
Quy mô tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương đầu tư, mở rộng giai đoạn 2 với mặt đường 8 làn xe và 2 làn dừng khẩn cấp, tốc độ thiết kế 120km/giờ, với tổng mức đầu tư khoảng hơn 9.700 tỷ đồng. Còn tuyến cao tốc Trung Lương-Mỹ Thuận đầu tư, mở rộng (giai đoạn II) với mặt đường 6 làn xe và 2 làn dừng xe khẩn cấp, tốc độ thiết kế 100km/giờ, tổng mức đầu tư khoảng 11.800 tỷ đồng. Thời gian thực hiện và hoàn thành trong khoảng 3 năm, tính từ ngày khởi công dự án.
Có thể thấy, tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương, Trung Lương-Mỹ Thuận nếu được đầu tư hoàn chỉnh toàn tuyến sẽ giúp giảm áp lực cho tuyến quốc lộ 1, rút ngắn thời gian di chuyển từ các tỉnh miền Tây đi Thành phố Hồ Chí Minh và ngược lại, có ý nghĩa rất lớn đối với việc đẩy mạnh kết nối liên vùng, góp phần tạo động lực, không gian để phát triển kinh tế-xã hội cho 21 triệu người dân Đồng bằng sông Cửu Long.
Về tính cấp thiết của việc nâng cấp, hoàn thiện 2 tuyến đường này, Đại biểu Quốc hội Trần Anh Tuấn, Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh và đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn Đại biểu tỉnh Đồng Tháp đã nêu ra trong phiên chất vấn Bộ trưởng Giao thông vận tải tại kỳ họp tại thứ 5 Quốc hội khóa XV. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ đã có đề xuất và sẽ trình Chính phủ phương án nâng cấp, cải tạo trong tháng 6 năm nay.
 |
Cao tốc Trung Lương-Mỹ Thuận. |
Vì sao nên đầu tư PPP?
Trên cơ sở lắng nghe quan điểm của Bộ Giao thông vận tải, thông qua việc trả lời chất vấn của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng về việc triển khai các dự án cao tốc trong thời gian qua trong đó có tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương, Trung Lương-Mỹ Thuận, ông Hồ Nghĩa Dũng, nguyên Bộ trưởng Giao thông vận tải cho rằng, phần khó và tốn nhiều thời gian nhất khi triển khai các dự án hạ tầng giao thông nói chung là khâu giải phóng mặt bằng và cung cấp vật liệu.
Ở 2 đoạn tuyến này các địa phương là Thành phố Hồ Chí Minh, Long An, Tiền Giang đã thực hiện giải phóng đủ 100% mặt bằng cho giai đoạn 2 đồng thời mỏ vật liệu thì đá được lấy chủ yếu ở tỉnh Đồng Nai, cát ở tỉnh Đồng Tháp... Với sự vào cuộc quyết liệt của Bộ Giao thông vận tải thời gian qua, đã liên tục tháo gỡ nhiều nút thắt, triển khai các tuyến cao tốc bắc-nam (giai đoạn I) trong điều kiện vật giá leo thang, dịch bệnh kéo dài, nhà thầu năng lực còn hạn chế nhưng cao tốc Mai Sơn-Quốc lộ 45, Phan Thiết-Dầu Giây, Vĩnh Hảo-Phan Thiết (đầu tư công) và Nha Trang-Cam lâm (phương thức PPP) đã lần lượt hoàn thành,…
Cách tiếp cận của lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải hiện nay với các tỉnh, thành phố nơi có dự án đi qua để giải quyết việc giải phóng mặt bằng, mỏ vật liệu và các vướng mắc khác rất quyết liệt. Lúc này, thiết nghĩ cần phát huy hơn vai trò của Bộ Giao thông vận tải để mạnh mẽ thúc đẩy các dự án cao tốc đầu tư phương thức PPP.
Về phương án đầu tư, ông Hồ Nghĩa Dũng cho rằng: “Hiện nay, giai đoạn II của dự án Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương và Trung Lương-Mỹ Thuận có 2 phương thức cần nghiên cứu triển khai là đầu tư công hoặc đầu tư PPP. Với bối cảnh ngân sách hiện nay eo hẹp khi tuyến đường thu phí thuận lợi thì cần đẩy mạnh việc triển khai đầu tư PPP.
Mặt khác nếu đầu tư công tại đoạn tuyến Trung Lương-Mỹ thuận sẽ xung đột lợi ích với Nhà đầu tư BOT vừa hoàn thành giai đoạn 1 sau hơn 10 năm đình trệ. Nếu hợp nhất được 2 đoạn này vào thành một dự án PPP, Bộ Giao thông vận tải hiện nay đang giữ vai trò là cơ quan có thẩm quyền của 2 dự án sẽ thuận lợi khi làm đầu mối để tổ chức thực hiện, việc triển khai sẽ đồng bộ và tránh được hiện tượng nút thắt cổ chai.
