Liên kết sản xuất
Đến chợ đầu mối nông sản, thực phẩm Hóc Môn những ngày đầu tháng 11, chúng tôi nhận thấy không khí mua bán dường như sôi động hơn từ khi chợ áp dụng mô hình liên kết giữa nhà nông và nhà buôn. Luôn tay phân loại những sọt dưa leo, bầu, bí, bà Võ Thị Chất, chủ vựa E9 tươi cười cho biết: “Việc liên kết với nông dân đã được tôi thực hiện mấy năm nay rồi. Tôi đầu tư từ giống, phân bón và nhờ cả kỹ sư nông nghiệp hướng dẫn, theo dõi, giúp nhà vườn làm ra những mặt hàng nông sản đạt chất lượng. Khi thu hoạch, tôi cho xe xuống tận vườn thu mua, phân loại rồi đóng thùng có nhãn mác, số điện thoại, địa chỉ của vựa rồi mới phân phối đến tiểu thương các chợ”.
Để có được nguồn cung lớn, bà Chất lặn lội tìm các nhà nông ở Trảng Bàng (Tây Ninh), hoặc huyện Củ Chi đặt hàng, cung ứng hạt giống và bao tiêu đầu ra với điều kiện các nhà vườn phải trồng “sạch”, bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng. Nhờ vậy, mặt hàng rau, củ, quả của bà Chất được các thương lái đặt mua ngày càng nhiều. Trung bình mỗi ngày vựa E9 cung cấp khoảng 15 tấn hàng đi các tỉnh Bình Dương, Long An, Đác Lắc. Mới đây, mặt hàng rau xanh của bà Chất đã được xuất sang Ma-lai-xi-a, Xin-ga-po,... Bà Chất cho biết thêm, tuy có tốn kém một chút do thuê người hỗ trợ nhà vườn, nhưng hầu hết các sản phẩm đều đạt chuẩn VietGap, khi xuất đi nước ngoài nhận được nhiều phản hồi tốt; người tiêu thụ nội địa ngày càng tin tưởng hơn. Nhờ đó, lượng tiêu thụ tăng đáng kể. Nếu việc liên kết được triển khai ở nhiều mặt hàng rau, củ, trái cây, áp dụng tại nhiều chợ thì người nông dân sẽ rất yên tâm sản xuất.
Không chỉ có bà Chất, mà toàn bộ lô E của chợ đầu mối nông sản, thực phẩm Hóc Môn gồm có 16 vựa rau, củ, quả cũng đang kết nối với nông dân. Họ hỗ trợ nông dân phân bón, vật tư nông nghiệp, hướng dẫn nông dân cách trồng, chăm sóc như thế nào cho tốt và đạt năng suất cao. Tới mùa thu hoạch, tiểu thương cử nhân viên tới tận nơi gom hàng đúng với giá thị trường. Nguyên tắc của mô hình này là nhà vườn nhận đầu tư từ chủ vựa, cam kết sản xuất nông sản đạt tiêu chuẩn an toàn, cung cấp hết sản lượng cho chủ vựa, không được bán cho thương lái khác. Chủ vựa có nghĩa vụ mua hết nông sản của nhà vườn theo thời giá bán sỉ của thị trường. Dù đa số thỏa thuận chỉ là “hợp đồng miệng”, nhưng niềm tin và uy tín, trách nhiệm với nhau thì có thừa và theo cách này, cả đôi bên đều có lợi.
Xây dựng thương hiệu
Tại chợ đầu mối nông sản Thủ Đức, hơn 70 tiểu thương tích cực tham gia làm thương hiệu cho nông sản hàng hóa từ trái ớt, củ hành, khóm ngò cho đến quả bưởi, trái chanh, quả xoài… Những loại nông sản này được tiểu thương đăng ký xây dựng thương hiệu, có đầy đủ thông tin, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc… Tiểu thương tự bàn bạc với nhà vườn áp dụng các bước sản xuất nông sản sạch như: Không sử dụng thuốc trừ sâu độc hại, nếu sử dụng thì phải tuân thủ liều lượng, thời gian cách ly; việc sử dụng phân bón và kiểm tra nguồn nước phải có hướng dẫn của cơ quan chuyên môn. Sau khi nhà vườn đã làm đúng quy trình, có sản phẩm đầu tay đem lên chợ đầu mối thì được cơ quan chức năng lấy mẫu kiểm nghiệm, nếu đạt, hai bên tiến hành thỏa thuận hợp tác.
Bà Năm Thìn, chủ vựa xoài cho biết, đang liên kết với hàng chục nhà vườn trồng xoài cát Hòa Lộc ở Cao Lãnh, Đồng Tháp. Các nhà vườn này cam kết sản xuất xoài sạch, không sử dụng bất cứ loại thuốc trừ sâu hay thuốc kích thích kể từ khi quả xoài đậu trái sau một tháng rưỡi. Ngoài ra, xoài phải được bao trái vào bọc cho đến lúc thu hoạch để tránh nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm và giúp trái xoài có độ láng bóng, không bị sâu bệnh xâm hại. Bà Năm Thìn cũng đã giúp các nhà vườn tiến hành xây dựng thương hiệu bằng cách đăng ký bản quyền thương hiệu cho trái xoài cát, in logo, bao bì…
Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó Giám đốc Công ty TNHH Quản lý và Kinh doanh chợ đầu mối nông sản, thực phẩm Hóc Môn, hiện nay, người tiêu dùng rất lo ngại các loại rau, củ, quả có hóa chất độc hại. Trung bình hằng đêm có từ 2.500 đến 3.000 tấn thực phẩm, rau củ quả các loại về chợ. Vào các đợt rằm, lễ, lượng hàng tăng đến 4.000 tấn/đêm, cho nên chợ phải lấy mẫu kiểm nghiệm theo hướng dẫn của Chi cục Bảo vệ thực vật thành phố. “Tiểu thương nào có hành vi vi phạm sẽ bị đọc tên lên loa phóng thanh. Ai bị nêu tên sẽ không bán hàng được nữa nên họ phải buộc nhà vườn làm ăn đàng hoàng. Nhiều vựa còn đi đăng ký sở hữu trí tuệ để có thể tự tin giao hàng cho bếp ăn tập thể, siêu thị” - ông Dũng cho biết thêm về biện pháp quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm đang được chợ áp dụng.
Theo bà Nguyễn Thanh Hà, Phó Giám đốc Công ty TNHH Quản lý và Kinh doanh chợ nông sản Thủ Đức, liên kết giữa nhà sản xuất và những người tham gia phân phối, lưu thông hàng hóa nông sản là vấn đề hàng đầu hiện nay. Có thể hình thành hợp tác xã (HTX) sản xuất nông sản với nhiều người tham gia, quản lý tốt chất lượng và quan trọng là liên kết với doanh nghiệp, như thế sẽ chủ động được giá cả. Liên kết giữa HTX với doanh nghiệp sẽ tạo nên chuỗi giá trị, lợi nhuận sẽ được chia sẻ và ổn định cho cả đôi bên. “Tôi nghĩ việc xây dựng thương hiệu đối với tiểu thương kinh doanh tại chợ là rất cần thiết và đem lại nhiều lợi ích, bởi khi có thương hiệu thì người tiêu dùng sẽ tín nhiệm hơn. Thông qua thương hiệu, hàng hóa được nhiều người biết đến để đặt hàng và mối quan hệ kinh doanh được mở rộng hơn so với khi chưa xây dựng thương hiệu. Hiện, tiểu thương tại chợ nông sản Thủ Đức đã mày mò nghiên cứu đưa ra những thương hiệu riêng cho sản phẩm khi liên kết với nông dân, chẳng hạn như trái ớt của bà con nông dân đưa vào chợ đã được bán đi khắp cả nước, sang cả hai nước bạn Lào, Cam-pu-chia” - bà Nguyễn Thanh Hà cho biết thêm.
