Hạt cốm nơi phồn hoa

Từ bài Gửi người mua thơ tôi, Ngỡ ngàng hạt cốm, Ông vua không có vương miện, Con vào thăm nhà Bác ở Ba Ðình, Vườn tuổi thơ, đến bài Nghe tiếng gà trưa trong phố, Nhớ Xuân Quỳnh... Nội dung vấn đề nói tới đều là những sự việc tình cảm của mọi người thường ngày bắt gặp nhưng với anh có cách nói gợi mở nên thơ: Thư gửi người mua thơ tôi, con chim lang thang dưới trời đông rét buốt, Ðã được trú chân trong hơi ấm một người bởi vì ở đời làm việc gì mà được con người yêu quý ấy là niềm hạnh phúc. Hay bài nói về hạt cốm nhỏ bé vậy có gì hấp dẫn mà "quý bà, quý cô" yêu mến nó? Nhà thơ đã gợi mở ra ý nghĩa xa giữa phố phồn hoa; Hạt cốm xanh; Giấu trong mình hình bóng chàng Trương Chi như thế là hạt cốm không phải nhỏ bé mà như quê hương có hình hài tiếng hát vang động lòng người.

Ở bài Với bụi tre còn sót lại ở ngõ quê, sự vật thì nhỏ nhưng ý thơ lại rộng, bởi cây tre là biểu tượng lâu đời của quê hương Việt Nam. Tre gắn bó với con người trong sản xuất, chiến đấu đã có nhiều văn thơ hay nói tới tre. Minh Nguyên nêu lại cây tre vẫn là cách gợi ý thức truyền thống con người nhìn nhận sự vật sao cho đúng nghĩa. Cho ta nhớ lại thơ Tố Hữu Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù. Vậy mà bây giờ sao có người nỡ tàn phá rừng cũng là một ý hỏi lớn. Anh ví bụi tre còn sót lại như ngọn lửa xanh là hình ảnh vừa đẹp vừa đúng nghĩa có ý sâu rộng. Vì lửa cũng gắn liền với đời sống con người không thể mất Hồn ta nguyện thổi cho cây lửa xanh; cháy mãi. Ngoài lấy sự việc nhỏ thông qua hình tượng ngôn ngữ gợi mở cho thơ có thể đi xa về nghĩa, trong thi pháp gọi là "ngôn tại ý ngoài". Lời ở trong, ý ngoài tạo ra suy nghĩ thêm cho người đọc là sự cần thiết của thơ.

Minh Nguyên là nhà báo có lợi thế đi đến nhiều nơi gặp nhiều cảnh vật, con người đều được anh đưa vào thơ làm cho nội dung tập thơ thêm đa dạng. Nhưng chủ yếu thơ của anh còn có cái tâm tình của người cầm bút. Tâm tình đó là lòng thương yêu con người được xuyên suốt qua nhiều tập thơ trước đây được nhiều người nói tới ở phần phụ lục.

Riêng tập thơ này ngoài những ý đã nêu thì tình yêu con người, cuộc sống được thể hiện lan tỏa ở nhiều bài: Anh yêu cái nghiệp làm ký giả (nhà báo) của anh hơn cả ngai vàng Ông vua không có vương miện, yêu mảnh vườn tuổi thơ có con chuồn chuồn và cậu chào mào có tiếng hót long lanh như bầu bạn và nghe tiếng gà gáy ban trưa nhớ đến cố thi sĩ Xuân Quỳnh. Bất chợt chạm làn gió lạnh làm anh cảm nhận được mùa thu về làm tình yêu trong anh thành thơ phải cất lên tiếng hát: Ðã lâu rồi anh không hát; giờ bỗng cất lời heo may (Mùa thu không mất).

Khi đi thăm đất nước Trung Quốc, Minh Nguyên cũng đã có nhiều bài thơ về tình yêu như Lá rơi trong Tử Cấm Thành; Ma lực Hàng Châu..., lòng yêu thương con người không chỉ có thương xót luyến tiếc mà có cả tình yêu tin tưởng tụng ca và khát vọng của con người cuộc sống cần được thắp sáng bằng cảm nhận của tình yêu nên trước vẻ đẹp con người, cảnh vật ở Hàng Châu đã cuốn hút anh thành thơ Hàng Châu dệt tấm lụa đầy ma lực/Ðể hồn tôi phủ kín lụa em rồi (Ma lực Hàng Châu).

Nhìn chung tập thơ Hạt cốm nơi phồn hoa có nhiều bài có sức gợi mở sự suy nghĩ liên tưởng, gợi mở về cuộc sống tình yêu cho người đọc thấy rõ thêm cảm nhận về vẻ đẹp tình yêu nội tâm ngoại cảnh có được nhận thức đúng ý nghĩa. Thơ anh cũng ít có câu chữ khoa trương làm cho ta tin được tấm lòng thật của người viết. Song thơ Minh Nguyên còn nặng về biểu đạt ý mà ít chuốt lời. Nếu thay đổi từ ngữ, chắt lọc câu chữ cho thơ có hình ảnh sinh động giống như tình yêu nói bằng ánh mắt chân tình thì hẳn còn làm cho thơ rung động có sức nặng hơn.