Sản phẩm nông nghiệp: Vẫn là tiềm năng
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Cạn, với đặc điểm là tỉnh miền núi, diện tích đất lâm nghiệp chiếm 89%, còn lại là đất nông nghiệp và diện tích nuôi trồng thủy sản. Trong những năm qua, cùng với việc đầu tư, mở rộng sản xuất, chế biến nông - lâm sản, phát triển công nghiệp nông thôn là thế mạnh của tỉnh. Đồng thời, địa phương cũng đề ra bốn khâu đột phá. Trong đó, có phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, tạo sản phẩm có thương hiệu, sức cạnh tranh trên thị trường giai đoạn 2016 - 2020.
Từ những cơ chế, chính sách ưu đãi của địa phương hỗ trợ, sản xuất nông nghiệp của tỉnh đang từng bước chuyển dịch theo hướng hàng hóa, bước đầu hình thành và phát triển một số vùng nguyên liệu tập trung. Vùng trồng cam, quýt tại các huyện Bạch Thông, Chợ Đồn, Ba Bể với diện tích hơn 2.100 ha, trong đó diện tích cho thu hoạch đạt 1.360 ha, sản lượng đạt gần 109.800 tấn. Vùng trồng hồng không hạt tại các huyện Chợ Đồn, Ba Bể, Ngân Sơn, có diện tích 754 ha, sản lượng đạt 1.200 tấn/năm. Vùng trồng cây dong riềng tại các huyện Na Rì, Ba Bể, còn lại rải rác ở các huyện Bạch Thông, Chợ Đồn với diện tích 720ha, sản lượng đạt 44.417 tấn. Măng nứa tại các huyện Chợ Đồn, Bạch Thông, với sản lượng hàng nghìn tấn/ năm. Ngoài ra còn có các vùng sản xuất chè, bí xanh, mận, mơ….
Đánh giá về thực trạng phát triển nông nghiệp của tỉnh, ông Hoàng Văn Hùng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến lâm, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Cạn, cho biết, các sản phẩm nông sản của Bắc Cạn được đánh giá khá tốt về chất lượng sản phẩm vì người dân chưa có tập quán thâm canh cao, chưa sử dụng các loại chế phẩm kích thích hay sử dụng các loại hóa chất độc hại để bảo quản sản phẩm. Tuy nhiên, sản lượng sản phẩm thấp, chưa hình thành vùng sản xuất tập trung nên nông sản chủ yếu xuất bán sản phẩm ở dạng thô, chưa qua chế biến. Sản xuất chủ yếu là nông hộ, thiếu sự gắn kết sản xuất, chưa theo quy hoạch, chưa có các hợp tác để hỗ trợ sản xuất từ đầu vào đến đầu ra. Liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản của địa phương này còn nhiều hạn chế, chưa thu hút được các doanh nghiệp đầu tư chế biến.
Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Bắc Cạn Lưu Văn Quảng thừa nhận, việc liên kết tiêu thụ sản phẩm cho nông dân là nội dung mới triển khai, nên Hội vẫn còn nhiều lúng túng, đặc biệt là trong việc hướng dẫn các tổ hợp tác ký kết hợp đồng với các doanh nghiệp. Các thành viên của Hội còn rất bỡ ngỡ với cách tiếp cận thị trường và cách lập kế hoạch sản xuất kinh doanh.
Cần sự liên kết
Hiện nay, việc thu mua, tiêu thụ sản phẩm nông sản tại Bắc Cạn chủ yếu do tiểu thương thu mua tại vườn hoặc người dân mang ra bán tại chợ của thành phố hoặc các chợ phiên trong vùng. Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến lâm Bắc Cạn Đỗ Xuân Việt cho rằng, chính sách kết nối, liên doanh liên kết trong và ngoài tỉnh chưa được quan tâm để đẩy mạnh quảng bá sản phẩm, ngoài việc tham gia các hội chợ thương mại của tỉnh và khu vực.
Còn ông Phạm Văn Vinh, quản lý vùng của tổ chức ChildFund Việt Nam tại Bắc Cạn - một trong những đơn vị tham gia nhiều hoạt động vì cộng đồng tại địa phương - nhấn mạnh đến thúc đẩy mối liên kết bốn nhà (nhà nước - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp - nhà nông) trong việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Cạn. Cụ thể, tìm đầu ra cho nông sản thế mạnh là việc cần làm ngay.
Thực tế, một số sản phẩm nông - lâm sản địa phương như bí xanh, măng khô, bún, phở khô, ván ghép thanh, đũa gỗ… bước đầu trở thành hàng hóa và tiếp cận được với các thị trường lớn như Hà Nội và các tỉnh lân cận nhưng số lượng sản phẩm này không nhiều. Ông Nguyễn Văn Chí, Giám Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp Hà Nội bày tỏ sự băn khoăn, bởi dù Thủ đô là thị trường lớn, có nhu cầu sản phẩm nông sản quanh năm nhưng rất “khó tính”. Trong khi đó, hầu hết các sản phẩm hoa quả tươi, rau củ sản xuất tại Bắc Cạn chưa có phương pháp bảo quản và hầu như chưa có nhãn mác, chưa có chứng nhận an toàn thực phẩm của cơ quan chức năng thì không dễ gì để thâm nhập được vào những đầu mối tiêu thụ rau quả tiềm năng như hệ thống siêu thị, cửa hàng rau an toàn, bán lẻ.
Về phía doanh nghiệp, nhiều đại diện doanh nghiệp tại Hà Nội chia sẻ, ngay cả khi nông sản của Bắc Cạn vượt qua được khâu kiểm định an toàn thực phẩm, con đường “đưa rau xuống phố” vẫn còn nhiều khó khăn. Bà Vũ Thị Hậu - Phó Tổng Giám đốc công ty cổ phần Nhất Nam - đơn vị quản lý hệ thống siêu thị Fivimart -nhận định, Bắc Cạn cần quảng bá thương hiệu nông sản tốt hơn để người tiêu dùng Hà Nội biết tới sản phẩm của địa phương mình, phân biệt được với các nông sản ở các vùng miền khác và các sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ trôi nổi trên thị trường. Việc thuyết phục khách hàng lựa chọn đặc sản này cần có sự chung tay của cả doanh nghiệp địa phương - người sản xuất, từ đó sản phẩm có chỗ đứng trên thị trường.
Hướng tới sản xuất hàng hóa xuất khẩu, sản phẩm đặc hữu của địa phương, rau củ trái vụ đáp ứng nhu cầu thị trường cũng là những gợi mở để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp của Bắc Cạn. Theo bà Vũ Thị Vân Phượng, Giám đốc công ty cổ phần Vietrap Đầu tư Thương mại, những mặt hàng như miến dong, gừng, chuối, bí xanh của Bắc Cạn có thể là nguồn nguyên liệu tốt cho xuất khẩu. Tuy nhiên, địa phương cũng cần quy hoạch tập trung để phục vụ cho việc sơ chế, chế biến xuất khẩu. Thậm chí, có thể xây dựng hệ thống đầu mối thu mua, hợp tác xã, tổ nhóm sản xuất bảo đảm chất lượng để doanh nghiệp chủ động nắm thông tin và làm việc.
