Durian, cơn bão phức tạp

Theo thống kê từ năm 1960 đến nay mới chỉ có năm cơn bão đổ bộ vào miền nam nước ta trong tháng 12. Trong cả năm cơn bão đó thì chỉ có một cơn là còn mạnh ở cấp bão khi vào đến bờ và cũng chỉ là bão yếu (cấp 8); còn bốn cơn bão khác đều suy yếu thành áp thấp nhiệt đới và vùng áp thấp, chỉ gây mưa đối với đất liền. Cũng trong lịch sử chưa có bão vào Nam Bộ trong tháng 12. Hầu hết bão ảnh hưởng đến Nam Bộ dưới dạng áp thấp nhiệt đới; bão Linda đổ bộ vào Nam Bộ năm 1997 là trường hợp hiếm thấy và cũng xảy ra trong tháng 11, sớm hơn so với bão số 9 đúng 1 tháng.

Sinh ra trên Thái Bình Dương và sẽ tan trên Ấn Độ Dương, bão Durian (số 9) là một cơn bão rất đặc biệt. Sự đặc biệt không những nó tồn tại ở hai đại dương, mà nó sống tương đối dài (10 ngày), dài hơn so với bình thường 2-3 ngày.

Bão số 9 đã 5 lần đổi hướng và 4 lần thay đổi cường độ; trong đó lần thay đổi cường độ thứ 4 xảy ra khi bão đi sát bờ biển Bình Thuận, chỉ còn cách đất liền chưa đầy 100 km, là chưa từng xảy ra từ trước tới nay.

Thông thường, bão vào biển Đông gặp không khí lạnh thì suy yếu dần rồi tan, tuy nhiên, bão số 9 vào gần bờ biển nước ta gặp gió mùa đông bắc rất mạnh, nó chẳng những không suy yếu mà còn mạnh lên.

Chính sự thay đổi liên tục hướng di chuyển và cường độ, sự không tuân theo quy luật thông thường đã làm cho công tác dự báo gặp rất nhiều khó khăn.

Nhà khí tượng học người Mỹ gốc Việt - tiến sĩ Nguyễn Tiến Khanh nhận xét về cơn bão số 9 như sau: Sau khi đổ bộ vào Philippines với sức gió siêu bão (250 km/giờ trở lên), bão đã giảm sút khi vào biển Đông. Lúc ấy các mạng dự báo đều cho là bão đi theo hướng tây bắc, hướng về đảo Hải Nam và vịnh Bắc Bộ. Do nước biển đã trở lạnh vào cuối mùa bão và do bị gió mùa đông bắc khống chế nên bão Durian chuyển sang hướng tây, đe dọa các tỉnh miền Trung, nhất là Quảng Nam - Quảng Ngãi. Nhưng gió mùa đông bắc lại mạnh hơn bình thường, ngoài tiên lượng, nên bão Durian đã bị đẩy xa hơn về phía nam.

Thông thường các bão chỉ xuống đến Quy Nhơn, ít khi đến vùng biển Nha Trang. Tại đây, nước biển còn ấm nên cơn bão được tiếp thêm nhiệt lượng, mạnh lên lần nữa. Sau khi đổ bộ lên đảo Phú Quý, bão đã đi dọc ven biển từ Bình Thuận đến Bến Tre. Đây cũng là một hiện tượng hiếm khi xảy ra vì ít khi bão xuống xa như vậy! Bão đã đổ bộ với sức gió 120 km/giờ và tiếp tục đi theo hướng tây - tây nam với tốc độ 30 km/giờ. Do vùng đồng bằng Nam Bộ có địa hình bằng phẳng nên bão di chuyển nhanh, không suy yếu nhiều vì chướng ngại địa hình như khi đổ bộ Philippines. Bão đi ngang những thành phố lớn của Nam Bộ như Vĩnh Long, Cần Thơ... Bão vào vịnh Thái Lan khi nước biển ở đây còn ấm nên nó lại mạnh lên với sức gió 120 km/giờ. Sau 24 giờ trên vịnh Thái Lan, Durian sẽ vào Ấn Độ Dương và sau đó suy yếu cho đến khi tan biến.

Bão số 9 thay đổi liên tục, thất thường nên dự báo cũng phải thay đổi theo. Đây là sự thay đổi tất yếu. Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn Trung ương đã phát tin bão khẩn cấp đêm 3-12 (lúc 3 giờ 30), trong đó cảnh báo khu vực đổ bộ từ Phú Yên đến Bình Thuận.

Trưa ngày 4-12, sau khi nhận thấy bão có hướng di chuyển lệch về phía nam; lúc 14 giờ 30 Trung tâm đã phát tin bão chuyển hướng và cảnh báo khu vực đổ bộ trực tiếp của bão từ Khánh Hòa đến Bà Rịa - Vũng Tàu. Lúc 17 giờ 30 ngày 4-12 dự báo khu vực đổ bộ của bão từ Bình Thuận đến Sóc Trăng.