Nguồn ma túy chính cung cấp cho con nghiện chủ yếu vẫn thẩm lậu qua biên giới, mặc dù công tác đấu tranh ngăn chặn của lực lượng chức năng rất quyết liệt và hiệu quả hơn. Nóng bỏng nhất là ở các tỉnh Sơn La, Ðiện Biên, Hòa Bình, Nghệ An, Thanh Hóa. Các nhóm đối tượng trong và ngoài nước câu kết chặt chẽ, trang bị vũ khí, lập lán trại để tàng trữ, mua bán ma túy. Ngoài các loại ma túy tổng hợp dễ sử dụng, độ phê cao lôi kéo lớp trẻ, còn xuất hiện cô-ca-in, kê-ta-min... Phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng ngày càng tinh vi, xảo quyệt, đối tượng cầm đầu không trực tiếp giao, nhận ma túy mà thuê người vận chuyển; triệt để sử dụng bộ đàm, điện thoại di động, Internet, giấy tờ tùy thân giả để thông tin, trao đổi mua bán ma túy. Nhiều tụ điểm nhức nhối còn sử dụng cả trẻ em, phụ nữ có thai, người nhiễm AIDS bán lẻ ma túy. Một số đối tượng người nước ngoài, Việt kiều về nước móc nối hình thành các đường dây ma túy qua biên giới vào Việt Nam và đi các nước. Tình trạng tái trồng cây thuốc phiện, cần sa có chiều hướng tăng, với diện tích lớn, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Biết rõ nếu bị bắt sẽ phải lĩnh án nặng cho nên bọn tội phạm ma túy (TPMT) liều lĩnh dùng dao, súng, lựu đạn, mảnh thủy tinh, kim tiêm dính máu... chống trả lực lượng chức năng khi bị phát hiện. Nguồn "cầu" ma túy vẫn đang là thách thức lớn với hơn 170 nghìn người nghiện cả nước có hồ sơ quản lý (trong đó có 120.445 người nghiện ngoài xã hội), tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh, trật tự. Số người nghiện tham gia mua bán lẻ ma túy ngày càng tăng; khoảng 80% tội phạm hình sự mắc nghiện.
Các vụ buôn bán, vận chuyển ma túy có yếu tố nước ngoài gia tăng phức tạp (trong năm phát hiện 61 vụ, 127 đối tượng là người nước ngoài). Do nằm ở vị trí gần "tam giác vàng", trung tâm sản xuất ma túy lớn nhất thế giới, nên ma túy thẩm lậu nhiều vào nước ta không chỉ trên tuyến đường bộ mà còn trên tuyến hàng không, tuyến đường biển. Ðại tá Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục CSÐT tội phạm ma túy (Bộ Công an), đơn vị chủ công chống TPMT cho biết, vụ bắt năm đối tượng người nước ngoài vận chuyển 8,8 tấn cần sa giấu trong 400 thùng các-tông đựng quần áo trên xe container ngày 12-5 là chuyên án lớn nhất trong năm. Ðể khám phá thành công, Cục phối hợp công an tỉnh Quảng Ninh và các lực lượng lần tìm manh mối hàng tháng trời và bí mật đón lõng, bắt giữ từ cảng chùa Vẽ về Móng Cái (Quảng Ninh). Thực tế, việc bắt giữ ma túy vận chuyển trên biển khó khăn do phải mất nhiều thời gian, địa bàn quá rộng, bọn tội phạm sử dụng tàu biển được thiết kế đặc biệt, có nhiều ngăn, khoang bí mật để cất giấu, dùng mọi thủ đoạn, cách thức qua mặt cơ quan chức năng. Lượng ma túy vận chuyển nhiều hơn, thủ đoạn của tội phạm xảo quyệt hơn, do vậy công tác đấu tranh khó khăn bội phần. Cùng với đẩy mạnh công tác nghiệp vụ cơ bản, nắm tình hình đối tượng nghi vấn buôn, bán ma túy xuyên quốc gia; lực lượng trực tiếp đấu tranh với tội phạm ma túy không ngừng mở rộng hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực PCMT, nhất là với các nước có chung đường biên giới và trong khu vực. Qua đó, tiếp nhận và xử lý, xác minh trả lời hàng nghìn thông tin về TPMT, góp phần đẩy nhanh tiến độ điều tra, khám phá triệt để các vụ án ma túy lớn, bắt giữ kịp thời các tên tội phạm truy nã lẩn trốn ở nước ngoài.
Một dấu hiệu phức tạp của tình hình năm qua là nạn sử dụng thuốc lắc ngày càng phức tạp, không chỉ ở thành phố lớn, mà còn lan rộng ra các tỉnh miền núi như Lào Cai, Lạng Sơn... Nguồn thuốc lắc thẩm lậu vào nước ta ngày một nhiều, điển hình là vụ công an Hải Phòng bắt tên Dư Kim Dũng, thu 51 nghìn viên thuốc lắc. Hiện nay, cả nước có gần 12 nghìn quán karaoke, 800 vũ trường, trong đó có những vũ trường, quán karaoke đã trở thành những động lắc, thu hút hàng trăm đối tượng tới "lắc" thâu đêm suốt sáng. Việc phát hiện, điều tra, khám phá hoạt động phạm tội ma túy ở các vũ trường đòi hỏi phải hết sức tỉ mỉ, công phu từ khâu thu thập tài liệu chứng minh, đến lập án, phá án, khởi tố điều tra. Theo Thượng tá Nguyễn Ðình Khu, Trưởng Phòng 4, Cục CSÐT tội phạm ma túy, trong những lần tập kích các vũ trường lớn ở Hải Phòng như câu lạc bộ UFO, bar Friendly, Cục và Công an Hải Phòng cùng lực lượng Cảnh sát biển đã điều hơn ba trăm quân bí mật tập kích triệt phá thành công. Nếu không có phương án triển khai kỹ lưỡng, khống chế kịp thời, các đối tượng đang phê thuốc dễ bị kích động gây mất trật tự, chống trả quyết liệt và nhanh chóng tẩu tán tang vật.
Năm 2008, trước diễn biến phức tạp của tình hình, lực lượng chức năng mở nhiều đợt cao điểm tiến công TPMT, tập trung các tuyến, địa bàn trọng điểm, đổi mới chiến thuật phòng ngừa, đấu tranh phát hiện, điều tra khám phá nhiều đường dây, ổ nhóm và tụ điểm ma túy phức tạp, bắt 249 đối tượng truy nã. Theo thống kê của Cục CSÐT tội phạm ma túy, năm 2008, toàn lực lượng khám phá 12.850 vụ, bắt giữ 20.268 đối tượng, thu 156,163 kg hê-rô-in; 18,796 kg thuốc phiện, hơn 8,6 tấn cần sa, ba tấn cần sa tuơi, 1.188 ống và 13.843 viên TDGN, 27,95 kg và 44.054 viên ma túy tổng hợp, 59 súng, 4.565 viên đạn và kê biên tài sản trị giá gần 100 tỷ đồng. Sở dĩ kết quả bắt giữ tăng hơn so với năm trước (3.900 vụ (43,58%), 6.700 đối tượng (49,38%), do lực lượng đấu tranh chủ động nắm tình hình, rà soát địa bàn, sử dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ. Từ khi có Quy chế 133 của Chính phủ về phối hợp bốn lực lượng công an, hải quan, biên phòng, cảnh sát biển đấu tranh phòng, chống ma túy ở biên giới, cửa khẩu, bước đầu sự hỗ trợ trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm nghiệp vụ, hiệp đồng phá án có nhiều chuyển biến tích cực, chặn đứng nguồn ma túy thẩm lậu từ nước ngoài. Hiện nay, ngăn chặn nguồn ma túy thẩm lậu ngay từ biên giới, cửa khẩu vẫn đang là thách thức lớn, nhất là những điểm nóng giáp biên. Trước tình hình nói trên, lực lượng công an và Bộ đội Biên phòng đẩy mạnh nắm tình hình và triển khai chiến thuật đấu tranh góp phần ổn định an ninh trật tự biên giới. Ðồng thời, phối hợp cấp ủy, chính quyền, các ngành các cấp phát động mạnh mẽ phong trào quần chúng tham gia PCMT, chủ động tham mưu, đôn đốc cấp ủy, UBND huyện, xã, phường, thị trấn ở biên giới cửa khẩu thực hiện tốt Chỉ thị số 21-CT/T.Ư của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy trong tình hình mới; kiên quyết xử lý trách nhiệm về Ðảng và chính quyền đối với lãnh đạo chủ chốt của xã, bản để xảy ra tệ nạn ma túy phức tạp. Hàng nghìn lượt cán bộ tăng cường xuống cơ sở "ba cùng" với dân; tham mưu xây dựng phương án giải quyết phá nhổ, triệt xóa gần 300 nghìn m2 cây thuốc phiện tái trồng và hơn 6.434 m2 cây cần sa; bóc gỡ các tụ điểm ma túy phức tạp giáp biên. Công an các huyện biên giới còn bố trí cán bộ "cắm bản" tại các xã, bản yếu kém; tuyên truyền vận động để nhân dân hiểu rõ chính sách, pháp luật, hậu quả, tác hại của ma túy để tích cực phòng ngừa, tổ chức ký cam kết PCMT, phối hợp cai nghiện; nhân rộng các mô hình phát triển kinh tế, điểm sáng văn hóa... Năm qua, công an các địa phương biên soạn hơn 380 nghìn tờ tin, trực tiếp tuyên truyền PCMT cho 870 nghìn lượt người. Việc tuyên truyền sâu rộng với nhiều hình thức phong phú góp phần xây dựng thêm nhiều phường, xã, cơ quan, đơn vị, trường học không ma túy.
Bước chuyển đáng khích lệ trong đấu tranh PCMT năm qua một lần nữa khẳng định sẽ không thể đạt kết quả cao nếu chỉ lực lượng trực tiếp đấu tranh "đơn phương độc mã" và tệ nạn ma túy chỉ "hạ nhiệt" khi có sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền địa phương và sự ủng hộ, đồng thuận của nhân dân, nhất là giải quyết triệt để những vấn đề mới phát sinh, không để phức tạp kéo dài.
Trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, hoạt động thông thương hàng hóa qua các cửa khẩu, các đường tiểu ngạch ngày càng tăng, đồng thời đó là điều kiện thuận lợi để bọn tội phạm lợi dụng buôn bán ma túy. Các đường dây ma túy hoạt động ngày càng rộng, kéo theo sự liên kết trong nước - biên giới với nước ngoài có xu hướng gắn với buôn bán vũ khí, rửa tiền, làm cho tình hình càng phức tạp. Do vậy, cần có chiến lược đồng bộ với các giải pháp tổng thể về thực hiện các chương trình phát triển kinh tế- xã hội bền vững, huy động sức mạnh tổng hợp và tạo sự đồng thuận của toàn xã hội trong PCMT; nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế PCMT và năng lực hoạt động của các lực lượng chủ công đấu tranh chống TPMT. Giải quyết tốt các vấn đề nói trên, nhất định tệ nạn ma túy sẽ được kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi ra khỏi đời sống xã hội, như mục tiêu chương trình quốc gia PCMT đến năm 2010 đã xác định.
Tuấn Anh