Cựu Chủ tịch FED Greenspan thừa nhận sai lầm trong điều hành

Bị các nghị sĩ QH chất vấn, ông Greenspan phủ nhận cáo buộc cho rằng để xảy ra khủng hoảng tài chính là lỗi của ông, nhưng thừa nhận tình hình hiện nay phản ánh một sai lầm hiếm có trong tư duy kinh tế và khiến ông cảm thấy hoang mang đến choáng váng. 

Ông Greenspan gọi sự xáo trộn trên thị trường tài chính và nhà đất hiện nay là “cơn sóng thần tín dụng trăm năm mới có một lần”, dẫn đến việc trục trặc trong vận hành của cơ chế thị trường. Và ông cảnh báo tình hình sẽ còn tiếp tục diễn biến xấu đi - thất nghiệp tăng và giá nhà đất bất ổn định “trong nhiều tháng” - trước khi được cải thiện.

Cứ theo các báo cáo ảm đạm về tình hình kinh tế thì những gì ông Greenspan phát biểu không có gì sai. Con số thất nghiệp ở Mỹ tuần qua đã tăng lên gần 500 nghìn người, và các tập đoàn lớn như Goldman Sachs, Chrysler và Xerox đều tuyên bố đang cắt giảm thêm hàng nghìn việc làm. Ở Phố Wall, chỉ số Dow Jones hôm qua tăng giảm thất thường, kết thúc ngày giao dịch tăng được 172 điểm, sau khi mất tổng cộng gần 750 điểm trong hai ngày trước đó.

Cuộc khủng hoảng tài chính thậm chí khiến ông Greenspan, người tin tưởng tuyệt đối vào thị trường tự do, đã phải đề xuất chính phủ xem xét việc quản lý chặt chẽ hơn đối với ngành tài chính, chẳng hạn như yêu cầu các công ty tài chính khi chuyển các khoản thế chấp thành chứng khoán thì phải giữ lại một phần nhất định để bảo đảm an toàn.

Ông cho rằng cũng cần xem xét một số thay đổi khác về mặt điều hành, chẳng hạn như trong lĩnh vực chống gian lận.

Việc Uỷ ban Giám sát và Cải cách chính phủ của Hạ viện tiến hành thẩm vấn ông Greenspan là một cú sốc đối với sự nghiệp 18 năm rưỡi giữ chức Chủ tịch FED của ông vì đó cũng là giai đoạn tăng trưởng dài nhất trong lịch sử kinh tế Mỹ. Ông Greenspan được coi là biểu tượng của thị trường tự do ở Phố Wall và được hầu hết các nghị sĩ QH tôn trọng với thứ tình cảm gần như là kính sợ.

Nhưng giờ thì không như vậy nữa. Trong buổi điều trần căng thẳng kéo dài bốn giờ đồng hồ ngày hôm qua, ông Greenspan, cựu Bộ trưởng Tài chính John Snow và Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái Christopher Cox liên tục bị các thành viên thuộc phe Dân chủ trong Ủy ban cáo buộc theo đuổi chủ trương chống lại sự điều tiết đối với thị trường và chính điều này đã tạo điều kiện cho cuộc khủng hoảng tài chính khủng khiếp nhất suốt 70 năm qua xảy ra.

“Danh sách các sai lầm trong điều tiết và đánh giá là rất dài,” Chủ tịch Uỷ ban Giám sát và Cải cách chính phủ Henry Waxman tuyên bố.

Ông Greenspan, 82 tuổi, thừa nhận đã sai lầm khi tin tưởng rằng các ngân hàng kinh doanh vì lợi ích của mình thì chắc chắn sẽ làm tất cả những gì cần thiết để bảo vệ bản thân và cổ đông. Ông Greenspan gọi đó là một sai lầm trong hình mẫu.

Ông cũng thừa nhận đã sai lầm khi cho rằng không cần phải lo sợ việc thị trường nhà đất Mỹ sốt quá lâu (năm năm liền) sẽ biến thành thị trường bong bóng và thiếu bền vững do nặng tính đầu cơ, và có thể đe dọa nền kinh tế khi bong bóng vỡ. Trong suốt giai đoạn đó, ông Greenspan duy trì quan điểm là giá nhà đất không có khả năng giảm đáng kể trên toàn quốc vì nhà đất là thị trường mang tính địa phương.

Ông giải thích, sở dĩ ông tin như vậy bởi vì cho đến khi thị trường bất động sản mất giá thê thảm thời gian gần đây thì chưa có hiện tượng giảm giá đáng kể nào trên toàn quốc. Ông nói, cuộc khủng hoảng tài chính hiện nay “hóa ra đã lan rộng hơn tôi có thể hình dung”.

QH yêu cầu ông Greenspan giải trình về một số hành động của ông khi còn là Chủ tịch FED - chẳng hạn như ông đã phản đối các đề xuất FED phải dùng quyền lực của mình để hạ nhiệt cơn sốt cho vay dưới chuẩn, hay phản đối các nỗ lực nhằm áp đặt sự điều tiết đối với những công cụ tài chính phái sinh phức tạp, trong đó có hoán đổi nợ tín dụng - một nguyên nhân lớn dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính hiện nay.

Ông Greenspan giải trình, ngoài lĩnh vực hoán đổi nợ tín dụng, các công cụ tài chính phái sinh khác không gây ra vấn đề đáng kể nào. Ông nói, việc bùng nổ cho vay dưới chuẩn là kết quả của nhu cầu đầu tư khổng lồ trên toàn cầu và ông cho rằng việc xảy ra khủng hoảng là do các nhà đầu tư đã không đánh giá chính xác nguy cơ của việc cho những người có hồ sơ tín dụng kém vay tiền.

Về hàng tỷ USD thua lỗ mà các định chế tài chính phải gánh chịu khi đầu tư vào lĩnh vực cho vay dưới chuẩn, ông Greenspan nói ông đã bị sốc khi giới ngân hàng không thể bảo vệ cổ đông của họ trước những thua lỗ từ nợ xấu.

“Chiếc cột cái của cạnh tranh thị trường và thị trường tự do đã sụp đổ,” ông Greenspan nói. “Tôi vẫn chưa hiểu hết tại sao điều đó lại xảy ra.”

Buổi điều trần của ông Greenspan nằm trong loạt điều trần về nguyên nhân khủng hoảng tài chính do Hạ viện Mỹ tổ chức như đã cam kết sau khi bỏ phiếu thông qua kế hoạch cứu nguy trị giá 700 tỷ USD. Trước đó, giám đốc điều hành ngân hàng đã phá sản Lehman Brothers và hai cựu giám đốc điều hành AIG - tập đoàn bảo hiểm lớn nhất nước Mỹ vừa thoát khỏi nguy cơ phá sản nhờ phao cứu sinh của chính phủ - đã phải giải trình, chủ yếu về các khoản thu nhập cá nhân khổng lồ trong khi tình hình kinh doanh của tập đoàn thua lỗ.

* Lehman Brothers: Ngân hàng phá sản, lãnh đạo vẫn bỏ túi hàng trăm triệu USD
* AIG: Phải cứu trợ, vẫn chi gần nửa triệu USD đi nghỉ mát