“Cuộc đua” lãi suất 

Để hạn chế rủi ro và tránh những tác động tiêu cực từ việc tăng lãi suất quá mức, từ năm 2004, Ngân hàng Nhà nước và Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã cùng với các ngân hàng thương mại (NHTM) thỏa thuận hạn chế tối đa việc sử dụng lãi suất như một công cụ cạnh tranh chủ yếu. Theo đó, các NHTM quốc doanh thỏa thuận cùng áp dụng thống nhất mức lãi suất ở một số kỳ hạn chính (06 tháng, 12 tháng). Lãi suất này sẽ được Hiệp hội Ngân hàng và các thành viên xem xét lại tùy từng thời kỳ. Bên cạnh đó, các NHTM cổ phần cũng thống nhất một mức lãi suất chung cho các kỳ hạn chủ yếu, cộng thêm tối đa 0,05%/tháng.

Tuy nhiên, thỏa thuận trên xem ra chỉ được các NHTM quốc doanh tuân thủ, còn các NHTM cổ phần vẫn tiếp tục căn cứ vào diễn biến lãi suất thị trường và nhu cầu vốn của mình để tự quyết định lãi suất huy động. Chỉ riêng NHTM cổ phần Á Châu (ACB), từ đầu năm 2006 đến nay, đã hai lần tăng lãi suất tiền gửi USD ở tất cả các kỳ hạn, với kỳ hạn tăng cao nhất 0,85%/năm và thấp nhất 0,35%/năm; theo đó lãi suất lĩnh lãi cuối kỳ của 03 tháng là 4%/năm, 12 tháng là 4,55%/năm.

Để không bị “lép vế” trước sức ép cạnh tranh của các NHTM cổ phần, các NHTM quốc doanh cũng tìm cách “lách” thỏa thuận để thu hút khách. “Chiêu” phổ biến được sử dụng là giữ nguyên lãi suất ở các kỳ hạn thỏa thuận và tăng lãi suất ở các kỳ hạn còn lại. Điển hình như Sở Giao dịch thuộc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (AGRIBANK) huy động tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng (theo thỏa thuận chung) là 0,7%/tháng, nhưng lại đưa ra sản phẩm Huy động Kỳ phiếu 6 tháng cũng với lãi suất 0,7%/tháng. Chi nhánh AGRIBANK Đông Hà Nội còn “gây sốc” hơn bằng việc đẩy lãi suất huy động lên tới 0,8%/tháng cho kỳ hạn 13 tháng, 0,85%/tháng cho kỳ hạn 24 tháng, 0,9%/tháng cho kỳ hạn 36 tháng, 1,0%/tháng (trả lãi hằng năm), tương đương 15,2%/năm - trả lãi sau cho tiết kiệm kỳ hạn 60 tháng.

Không thể đứng ngoài cuộc, các ngân hàng nước ngoài, ngân hàng liên doanh cũng có những động thái cạnh tranh giành thị phần. Ngân hàng Liên doanh Việt Thái, sau một thời gian “án binh” ở mức lãi suất 0,80% cho kỳ hạn 24 tháng cũng phải hai lần điều chỉnh lãi suất lên mức 0,82%/tháng.

Điểm khác biệt nữa của “cuộc đua” lãi suất là các chương trình khuyến mại được tung ra rầm rộ. Đây là chiến lược thu hút tiền gửi, thu hút khách hàng có hiệu quả mà các NHTM đang triển khai. Ngân hàng Phát triển Nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB), một số chi nhánh của AGRIBANK và nhiều NHTM cổ phần thưởng thêm lãi suất cho các mức tiền gửi lớn. Tại MHB, Chi nhánh Sài Gòn, khách hàng gửi 500 triệu - 3 tỷ đồng ở kỳ hạn 9 tháng được tặng thêm lãi suất 0,027-0,030%/tháng.

Khối NHTM quốc doanh cũng trở nên nhanh nhạy hơn trước những diễn biến mới của thị trường và tỏ ra không hề thua kém các NHTM cổ phần trong việc đưa ra các “chiêu” khuyến mãi thu hút “thượng đế” gửi tiền. Với lợi thế tiềm lực tài chính lớn, các NHTM quốc doanh đang dẫn đầu về giá trị giải thưởng khuyến mãi. Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đưa ra Chương trình Tiết kiệm Lộc xuân với tổng giá trị giải thưởng 8,4 tỷ đồng, được xem là kỷ lục hiện nay…

Nhờ những chính sách khách hàng linh hoạt, đáp ứng được các nhu cầu của khách hàng, trong điều kiện nền kinh tế tăng trưởng ổn định, kết quả huy động vốn của các tổ chức tín dụng đều tăng khá. Trong đó nổi lên là ACB, với nguồn vốn tăng từ 24.400 tỷ đồng (cuối năm 2005) lên 25.195 tỷ đồng (đến hết tháng 3/2006). NHTM cổ phần Đông Á (EAB) cũng tăng trưởng mạnh trong năm 2005, với nguồn vốn đạt 8.515 tỷ đồng so với 6.444 tỷ đồng năm 2004 (tăng 32%); NHTM cổ phần Phương Nam đạt 6.410 tỷ năm 2005 (tăng 47%); NHTM cổ phần Quân đội đạt 8.380 tỷ đồng (tăng 21%)…

Với nguồn vốn huy động được, các ngân hàng đã tích cực đầu tư cho nền kinh tế, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Tuy nhiên, việc tăng lãi suất của các ngân hàng cũng cần được điều tiết hợp lý, bởi trong trường hợp lãi suất đầu vào tăng mà lãi suất đầu ra không tăng ở mức tương ứng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của các tổ chức tín dụng. Trường hợp lãi suất đầu ra tăng quá mức sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính và khả năng trả nợ của doanh nghiệp vay vốn, gây rủi ro tiềm tàng đối với ngân hàng nói riêng, nền kinh tế nói chung.