Những năm gần đây, mô hình du lịch cộng đồng tại Nghệ An, đặc biệt ở các huyện miền Tây như Con Cuông, Quỳ Châu, Quế Phong, Tương Dương, Kỳ Sơn…, đang từng bước được khai thác, mang lại những chuyển biến tích cực. Với lợi thế thiên nhiên hoang sơ, bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào Thái, Mông, Khơ Mú, nhiều bản làng đã đầu tư phát triển du lịch, đón khách trải nghiệm đời sống bản địa.
Một số điểm đến được đánh giá cao trong loại hình này là bản Khe Rạn, bản Nưa (huyện Con Cuông), nơi du khách có thể ở homestay, tham gia trải nghiệm dệt thổ cẩm, thưởng thức ẩm thực truyền thống và khám phá cảnh quan thiên nhiên. Một số sản phẩm du lịch cộng đồng tại đây đã được công nhận trong chương trình OCOP, góp phần nâng cao giá trị kinh tế.
Bản Hoa Tiến (Quỳ Châu) cũng là một điểm sáng với mô hình du lịch gắn với bảo tồn nghề dệt thổ cẩm của người Thái. Du khách không chỉ được tham quan mà còn trực tiếp trải nghiệm nghề dệt, tìm hiểu phong tục tập quán và thưởng thức các món ăn đặc sản như cơm lam, cá mát, rượu cần…
Theo Sở Du lịch Nghệ An, hiện nay, tỉnh có nhiều điểm du lịch cộng đồng đang khai thác. Những năm gần đây, loại hình này đã thu hút lượng khách đáng kể, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.
Nhận thấy tiềm năng của du lịch cộng đồng, Nghệ An đã ban hành Nghị quyết số 07/2020/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng giai đoạn 2021-2025. Nghị quyết đề ra các giải pháp hỗ trợ người dân phát triển homestay, xây dựng sản phẩm du lịch và đào tạo kỹ năng làm du lịch.
Bên cạnh đó, tỉnh cũng kêu gọi doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào du lịch cộng đồng, hình thành các tour tuyến kết nối với những điểm đến trọng điểm như Khu di tích Kim Liên, biển Cửa Lò, đảo Lan Châu, rừng quốc gia Pù Mát… nhằm kéo dài thời gian lưu trú, tăng mức chi tiêu của du khách.
Dù có những kết quả tích cực, nhưng phát triển du lịch cộng đồng ở Nghệ An vẫn gặp một số khó khăn. Hạ tầng giao thông đến các bản làng còn hạn chế, dịch vụ lưu trú, ăn uống chưa đồng bộ. Đội ngũ làm du lịch tại chỗ cần được đào tạo thêm về kỹ năng phục vụ và ngoại ngữ. Bên cạnh đó, việc bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương cũng cần được chú trọng hơn để tránh tình trạng thương mại hóa làm mất đi những nét đặc sắc vốn có.
Tỉnh Nghệ An đặt mục tiêu đến năm 2025 thu hút khoảng 8-8,5 triệu lượt khách du lịch, trong đó có 250.000 lượt khách quốc tế, và doanh thu từ du lịch đạt khoảng 11.000 tỷ đồng. Trong chiến lược phát triển chung, du lịch cộng đồng được xác định là một hướng đi quan trọng, góp phần thúc đẩy kinh tế gắn với bảo tồn văn hóa và bảo vệ môi trường.
Để đạt được mục tiêu này, Nghệ An cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng giao thông kết nối vùng sâu, vùng xa, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Việc đẩy mạnh quảng bá và xây dựng thương hiệu du lịch cộng đồng đặc trưng cho từng khu vực, từng dân tộc cũng là yếu tố quan trọng giúp nâng cao sức hút của loại hình này.
Những bản làng như Khe Rạn, Nưa hay Hoa Tiến đang từng bước khẳng định tiềm năng và sức hút riêng của du lịch cộng đồng Nghệ An. Nếu có chiến lược đúng đắn và sự phối hợp đồng bộ giữa các bên, loại hình này sẽ tiếp tục phát triển theo hướng bền vững, trở thành một trong những trụ cột quan trọng của ngành du lịch Nghệ An.
