Cảnh báo nguyên nhân từ... thịt chó!

Bất ngờ và không bất ngờ

Kết quả điều tra dịch tễ các đợt dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm có nguồn gốc phẩy khuẩn tả các năm 2007, 2008 cho thấy có tới 70% số người mắc bệnh trước khi nhập viện đều có ăn thịt chó, mắm tôm, rau sống. Ðặc biệt, qua điều tra dịch tễ của Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội cho thấy, 100% số người mắc tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn tả từ đầu năm đến nay trên địa bàn thành phố đều đã từng sử dụng thịt chó. Qua điều tra sâu hơn, hầu hết thịt chó đều được giết mổ tại xã Dương Nội, Hà Ðông, Hà Nội.

Ðầu tháng 4, khi xuất hiện những trường hợp mắc tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn tả trên địa bàn Hà Nội, Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư đã phối hợp Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội tiến hành một nghiên cứu sâu hơn về thịt chó và những vấn đề liên quan (nguồn gốc, giết mổ, buôn bán). Mẫu thịt chó được các cán bộ của hai đơn vị nghiên cứu lấy vào ban đêm tại bốn lò mổ thịt chó sống ở hai thôn của xã Dương Nội, quận Hà Ðông, Hà Nội. Kết quả cho thấy, 3/4 (75%) điểm giết mổ chó có ít nhất một mẫu dương tính với phẩy khuẩn tả; hai điểm lấy mẫu lại, đều có mẫu dương tính lần hai; 10/31 (32,3%) số mẫu được xét nghiệm dương tính với phẩy khuẩn tả, đặc biệt có hai mẫu tăm bông ngoáy hậu môn chó dương tính với phẩy khuẩn tả (một con chó còn sống, và một con chó đã thui); tại một điểm lấy mẫu có đến 5/11 (45,5%) mẫu xét nghiệm dương tính. Như vậy, phẩy khuẩn tả đều được tìm thấy ở thịt chó, phân chó và nước rửa chó sau khi giết mổ. Việc tìm ra được dễ dàng vi khuẩn tả tại cơ sở giết mổ, kinh doanh tại đây cho thấy, mật độ lưu hành vi khuẩn tả đã khá lớn. Quá trình kiểm tra cũng cho thấy, môi trường tại khu vực giết mổ chó ở Dương Nội rất bẩn. Cùng với chín người mắc tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn tả, Dương Nội là điểm nóng của Hà Nội trong đợt dịch tiêu chảy cấp đang có chiều hướng lan rộng và bùng phát. Theo lời khai của chủ kinh doanh ở bốn cơ sở được lấy mẫu, thịt chó ở đây cung cấp cho nhiều nơi trong nội thành gồm: Cổ Nhuế, Xuân Ðỉnh, Nhật Tân, Hàng Than, Mai Ðộng.

PGS, TS Nguyễn Trần Hiển, Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư cho rằng: Tất cả những ca bệnh đầu tiên trong các đợt dịch tả từ năm 2007 đến nay đều liên quan đến thịt chó. Chính vì vậy, kết quả này vừa bất ngờ, vừa không bất ngờ. Ðiều này phần nào lý giải vì sao phát hiện mẫu thịt chó nhiễm vi khuẩn tả ở nhiều điểm kinh doanh thịt chó chín ở Hà Nội. Dẫu nguyên do từ thịt chó chưa rõ ràng, nhưng với kết quả này, Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư sẽ tiếp tục cùng Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội tiến hành nhiều nghiên cứu khác có liên quan, như nguồn gốc chó sống, cũng như việc cung cấp thịt chó đến các nhà hàng, đặc biệt phải nghiên cứu vì sao vi khuẩn tả có thể sống trong cơ thể chó cũng như mức độ độc lực của chủng tả ra sao...

Một điểm đáng lưu ý là, từ kết quả nghiên cứu trên đây, lần đầu tiên ở Việt Nam và cũng là trên thế giới đã tìm thấy vi khuẩn tả trong ruột chó. Ðiều này có thể giải thích là chó đã ăn phải thức ăn có khuẩn tả. Việc vi khuẩn tả được tìm thấy trong đường ruột chó cho thấy không chỉ người mang vi khuẩn tả mà động vật cũng có thể mang trùng lây bệnh. Khi khuẩn tả đã có trong đường ruột của chó, nguy cơ lây lan mầm dịch bệnh sẽ rất lớn qua đường phân thải của chó phát tán ra môi trường. 

Kiên quyết, triệt để và tự giác hơn

Những ngày cuối tuần qua, chúng tôi trở lại Dương Nội. Anh bạn đồng nghiệp đã thốt lên: Dương Nội sạch bóng thịt chó! Con đường 72 đi qua địa bàn xã Dương Nội không còn cảnh tấp nập người xe chở chó đã giết mổ vào nội thành như trước nữa. Hàng chục chiếc lồng sắt khổng lồ chuyên nhốt chó sống nằm san sát bên đường cũng đã trống không. Ông Trịnh Như Hà, Phó Chủ tịch UBND xã Dương Nội cho biết: Ngay sau khi có kết quả xét nghiệm của Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư, bốn cơ sở giết mổ được đoàn nghiên cứu lấy mẫu xét nghiệm có phẩy khuẩn tả đã bị đình chỉ hoạt động. Nhằm giải quyết triệt để nguồn bệnh, 24 cơ sở giết mổ chó còn lại trên địa bàn cũng bị UBND xã quyết định đình chỉ hoạt động. Ngoài ra, chính quyền địa phương phối hợp cơ quan y tế dự phòng tiến hành tiêu độc khử trùng môi trường các cơ sở giết mổ chó bằng Cloramin B. Ðặc biệt, xã lập hai chốt giám sát 24/24 giờ tại các đường ra vào xã nhằm ngăn chặn các nguồn chó sống và thịt chó mang vào cũng như xuất đi địa bàn xã. Ông Nguyễn Ðình Chiến, Cán bộ thú y xã cho biết thêm: Sau khi có lệnh cấm, tại các chốt giám sát, lực lượng liên ngành đã kịp thời ngăn chặn bốn xe ô-tô chở chó vào xã. Các xe đã được phun tiêu trùng khử độc trước khi buộc phải rời đi.

Tuy nhiên, điều chúng tôi còn băn khoăn trước khi rời Dương Nội là chỉ một mình Dương Nội cấm giết mổ chó là không đủ. Hiện còn nhiều cơ sở giết mổ chó ở xã, phường lân cận vẫn đang hoạt động bình thường. Trên thực tế, các cơ sở kinh doanh, nhà hàng thịt chó trong nội thành vẫn được cung đủ, không thiếu một cân(?!). Ðiển hình như sáng ngày 16-5, khi đoàn Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh của Hà Nội do ông Ðào Văn Bình, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội về kiểm tra thì các cơ sở giết mổ chó tại mặt đường 72 về phía đất của xã Dương Nội đều đã tạm ngừng kinh doanh. Tuy nhiên, phía bên kia đường 72 là đất của xã Ðại Mỗ, huyện Từ Liêm, thịt chó vẫn bán công khai, vì chưa cấm(?). Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Ðình Chiến, cán bộ thú y xã Dương Nội, các chốt giám sát chỉ có thể kiểm tra nguồn gốc chó được nhập từ đâu, đã được tiêm phòng dại hay chưa. Cán bộ thú y khi kiểm tra chỉ quan sát được bằng mắt thường, biết con chó có ốm hay không, còn chó bị bệnh gì, có ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm hay không, cán bộ thú y bó tay. Ðặc biệt, khi chó và thịt chó bị cấm nhập vào Dương Nội thì người ta chuyển đi đâu cũng không ai biết.

Từ lâu, thịt chó là món ăn khoái khẩu của nhiều người. Chả thế mà vào dịp cuối tháng, các cửa hàng thịt chó ở Nhật Tân, Tam Trinh, Hàng Than, Nguyễn Khang (Hà Nội), vẫn nườm nượp thực khách vào, ra. Trong khi đó, Ban chỉ đạo liên ngành Vệ sinh an toàn thực phẩm TP Hà Nội nhận định: Cửa hàng kinh doanh thịt chó không rõ nguồn gốc rất nhiều (các cửa hàng này thường không có điểm bán cố định), cho nên nguy cơ mắc tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn tả là rất cao. Bên cạnh việc tăng cường công tác kiểm tra, xử lý các cơ sở vi phạm của các cơ quan chức năng thì các hộ kinh doanh cần nâng cao ý thức, chỉ mua bán thịt chó có nguồn gốc, để bảo đảm vệ sinh và an toàn cho người sử dụng. Hơn lúc nào hết, trong dịp dịch bệnh hoành hành, người tiêu dùng càng nên lựa chọn những loại thực phẩm bảo đảm vệ sinh, an toàn. Tự giác chấp hành nghiêm những quy định từ các cơ quan y tế, ấy là người tiêu dùng đã tự biết ngăn chặn nguồn lây cho mình, góp phần cùng cộng đồng đẩy lùi dịch bệnh.