Cách thức mới xây dựng thủy điện

Không còn tình trạng 10 năm cho một dự án

Phó Tổng giám đốc EVN Phạm Lê Thanh cho biết, để bảo đảm cấp đủ điện, có dự phòng và sửa chữa, trong giai đoạn 2003 - 2010 EVN cần phải xây dựng và vận hành 32 nhà máy điện, trong đó có 20 nhà máy thủy điện.

"Đây là số lượng đầu tư lớn chưa từng có từ trước đến nay và phải thi công trong thời gian ngắn, nếu không sẽ thiếu điện nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tốc độ phát triển kinh tế của đất nước", ông Thanh nói.

Trong khi đó, theo cách làm hiện nay, từ khi lập dự án tiền khả thi, khả thi, lập thiết kế kỹ thuật mất khoảng 1,5 năm, đấu thầu thêm 1,5 năm nữa, xây dựng từ 4 đến 4,5 năm, làm cho mỗi dự án khi hoàn thành phải mất khoảng 7 - 10 năm. "Làm theo cách đó sẽ quá chậm và chúng ta sẽ bị thiếu điện", ông Thanh khẳng định.

Đứng trước thực tế này, năm ngoái, Thủ tướng Chính phủ đã cho EVN được hưởng một cơ chế đặc biệt, bằng văn bản 797, để đẩy nhanh tiến độ xây dựng các nhà máy điện và qua đó phát huy được năng lực của các đơn vị trong nước. Cho đến nay, bốn dự án thủy điện đã được áp dụng cơ chế này là Quảng Trị, A Vương, Buôn Khớp và Pleikrong.

Theo cơ chế này, EVN được chỉ định đơn vị tư vấn chuyên ngành điện trong nước và điều này "vừa làm các công ty tư vấn trong nước trưởng thành, vừa giúp giảm chi phí tư vấn, chỉ còn bằng một phần ba so với trước đây", ông Thanh nói.

Cơ chế này cũng cho phép EVN chỉ định thầu các đơn vị trong nước thi công xây lắp công trình. Tổng giám đốc EVN Đào Văn Hưng khẳng định, căn cứ để EVN chỉ định là "kết quả thi công các nhà máy điện trước đây".

Ông Hưng cho biết, tất cả những đơn vị đã từng tham gia xây dựng các công trình nhà máy điện của Việt Nam, đã có báo cáo cụ thể của các đơn vị quản lý dự án, đều được xem xét, lựa chọn. Mỗi dự án sẽ gồm 5 - 7 nhà thầu, mỗi nhà thầu sẽ phụ trách hạng mục công việc theo ngành chuyên sâu. Việc chỉ định thầu được thực hiện trên cơ sở hồ sơ đăng ký của các doanh nghiệp, được thảo luận và thống nhất bằng biên bản phân công hạng mục, khối lượng giữa các nhà thầu với EVN, thống nhất giảm giá trị hợp đồng từ 3 - 5% tổng dự toán được duyệt.

Tuy nhiên, ông Hưng cho biết, cánh cửa cũng không hoàn toàn đóng với những doanh nghiệp mới tham gia thị trường. "Có điều họ cũng phải chứng minh được đã làm tốt những loại việc tương tự" ông nói.

Ông Hưng khẳng định, bốn nhà máy thủy điện đầu tiên làm theo cách này sẽ rút ngắn thời gian xây dựng được 1 - 2 năm so với cách làm trước đây, và nhờ đó sản lượng điện phát sớm, thêm được 3 - 5 tỷ kWh, tạo ra doanh thu 200 - 300 triệu USD.

Liệu có tạo ra tiêu cực?

Với các nhà thầu thi công, theo ông Đào Ngọc Nam, Tổng giám đốc Tổng công ty Xây dựng và Phát triển hạ tầng (Licogi), cơ chế này vừa tránh được tình trạng "những việc cần làm trước thì lại tổ chức đấu thầu sau", vừa giúp các doanh nghiệp chủ động đầu tư tập trung xe, máy, nhân sự để bảo đảm tiến độ.

Tổ chức đấu thầu như hiện nay, ông Nam nói thêm, sẽ có tình trạng tranh nhau một số công việc phụ như làm đường dẫn, văn phòng... còn các công trình chính, nhiều doanh nghiệp sẽ không dám đấu thầu vì phải mua khối lượng máy móc lớn hoặc khi đã đấu thầu được rồi, lại thay đổi cách thức xây dựng, chưa chắc đã tiết kiệm được chi phí.

Trả lời câu hỏi liệu việc chỉ định thầu có tạo ra tiêu cực không, ông Hưng nói đến nay mọi quyết định đều dựa trên tổng dự toán đã được cơ quan nhà nước phê duyệt và trừ đi 5% để giao cho tổ hợp nhà thầu đó.

"Tiêu cực chỉ phát sinh ở khâu giá thầu thôi, nhưng giá thầu này do nhà nước phê duyệt trừ đi 5% của tổng dự toán được duyệt", ông nói. Sở dĩ có việc trừ đi 5% là do có công trình đấu thầu tiết kiệm được 10% có công trình hơn, nhưng có khi lại không tiết kiệm được phần trăm nào, nên lấy 5% làm số bình quân.

Bốn công trình thủy điện đang được thực hiện theo cơ chế này đã rút ngắn được thời gian chuẩn bị xây dựng. Tuy nhiên, để đánh giá hiệu quả mang lại từ cơ chế đặc biệt này cũng cần có thời gian và sự giám sát độc lập.

THÁI THANH           
(Thời báo kinh tế Sài Gòn)

---------------

* Chín nhà máy thủy điện cần được khởi công trong năm 2004 - 2005 để vận hành trước năm 2010 là Bản Lả, Sông Ba Hạ, Thác Mơ (mở rộng), Đồng Nai 3 và 4, Thượng Kontum, Bản Chát, Buôn Tua Srah và Sê San 4.