CÔNG CHÚNG KHÔNG QUAY LƯNG
Ca từ nhảm nhí, giai điệu dễ dãi, nội dung loanh quanh chuyện tình yêu bi lụy, não nề như Da nâu, Nàng Kiều lỡ bước, Nói dối... cứ nối nhau ra đời khiến giới chuyên môn trong một thời gian dài khá bức xúc và quan ngại cho việc ca khúc Việt Nam đang đi vào ngõ cụt.
Nhưng may mắn thay, vẫn có một bộ phận sáng tác trẻ - tuy số lượng không nhiều - đang chung tay tạo nên một dòng chảy âm thầm, tiềm ẩn sức lan tỏa mạnh mẽ. Những ca khúc lấy cảm hứng từ các vấn đề xã hội mà họ sáng tác đều mang nhịp đập nhiệt huyết và những xúc cảm sâu thẳm nơi trái tim người nghệ sĩ. Ca sĩ Mỹ Linh, người viết lời cho Cơn bão trên nền nhạc của Hồng Kiên chia sẻ: “Tôi từng xót xa chứng kiến nỗi đau mất mẹ của một em bé, khi cơn bão vừa hung hãn quét qua dải đất miền trung. Cảm xúc mạnh mẽ ấy giúp tôi hoàn thành ca từ cho bài hát rất nhanh và thể hiện nó trên sân khấu bằng cảm xúc chân thực nhất của mình. Với tôi, một ca khúc mang đề tài xã hội mà hay và xúc động cũng sẽ hấp dẫn khán giả không kém gì một tình khúc”.
Nhiều ca khúc lấy cảm hứng từ những vấn đề tưởng chừng khô khan nhưng đã hấp dẫn đông đảo khán giả. Không ít sáng tác được xếp vào hàng “top hit”. Đứa bé nhận sự cộng hưởng của hai trăm nghệ sĩ cùng hòa giọng trong một đĩa DVD để quyên tiền trợ giúp các mái ấm cho những mảnh đời tuổi thơ bất hạnh. Giấc mơ mầu xanh chia sẻ những mất mát, thiệt thòi của những bé thơ đang phải gánh chịu di chứng chiến tranh. Hát cho hành tinh xanh hưởng ứng chiến dịch Giờ Trái đất kêu gọi tiết kiệm điện năng. Và Hòa nhịp con tim nhằm hưởng ứng Tháng hành động quốc gia phòng, chống AIDS. Mộ gió dùng thể loại rock chuyển tải khúc tưởng niệm những nạn nhân của cơn bão Chan-chu. Xinh tươi Việt Nam nằm trong dự án mang ý nghĩa cộng đồng với tên gọi Việt Nam ngày mới. Ngợi ca nét đẹp quyến rũ của cô gái Việt, ca từ của Xinh tươi Việt Nam đốt cháy lên niềm tự hào dân tộc, “Vẫy tay chào thế giới bước trên miền đất mới/ Tự tin em cô gái Việt Nam/ Rồi mai đây em tung bay bay đến những chân trời xa/ Thì hãy luôn ghi trong tim mầu da tiếng nói người Việt Nam”...
Bài hát Việt là sân chơi hiếm hoi đón nhận và tôn vinh mọi thể nghiệm táo bạo của các nhạc sĩ trẻ. Trào lưu tìm những vấn đề nóng, những thực trạng gây nhức nhối của đời sống xã hội hôm nay đã khiến dòng ca khúc ở mảng đề tài này chiếm phần lớn trong liên tiếp nhiều liveshow. Khán giả bắt gặp nỗi xót xa sau lũy tre làng ở Làng tôi bây giờ, những bi kịch gia đình đang lẩn khuất đâu đó trong Ngôi nhà lạc lõng (Toàn Thắng), nỗi đau của bệnh nhân mang trong mình căn bệnh thế kỷ ở Đắng (nhóm Prophecy), nỗi đau sau thảm họa động đất Nhật Bản với Đêm trắng (Nguyễn Anh Vũ), cảnh báo về những ranh giới cần vượt qua trong cuộc sống ở Đen và trắng (Minh Thụy)...
Không chỉ trên sân khấu hoành tráng, nhiều nghệ sĩ trẻ cũng đã hướng sáng tác của mình vào những chủ đề nghiêm túc với mong muốn nâng cao nhận thức cũng như thẩm mỹ cho người nghe. Mầu xanh được cả hai giọng ca Lý Hải và Trúc Diễm - Baby J cùng chọn thể hiện. Phan Đình Tùng hài hước, Liêu Anh Tuấn bực bội với vấn nạn tắc đường trong SOS kẹt xe và 5PM. Trịnh Thăng Bình cùng ca sĩ Thu Minh chung tay nói không với thuốc lá ở No Smoking. Ngô Kiến Huy kêu gọi lòng hảo tâm cho những em nhỏ bị tim bẩm sinh bằng ca từ xúc động của Nhịp tim. Gương mặt đình đám Nguyễn Hải Phong theo đuổi hẳn một dự án âm nhạc electronic - dance, với những ca từ trực diện, không cầu kỳ hoa mỹ nhưng luôn khiến công chúng ám ảnh trong Lột xác, Con ma, Góc tối, Cậu ấm, Triệu phú...
ĐỂ KHÔNG BỊ CHÌM LẤP
Ngoại trừ những sáng tác đi thẳng được vào trái tim công chúng và có được sức sống lâu bền như vừa kể trên, không ít ca khúc ở mảng vấn đề xã hội thường phải chịu sự thờ ơ, ghẻ lạnh của khá đông người trẻ - lớp khán giả chiếm tỷ lệ lớn nhất của thị trường nhạc Việt hôm nay.
Mặc dù được các nhạc sĩ, giọng ca đầu tư kỹ lưỡng về âm thanh lẫn hình ảnh trong cả CD lẫn MV nhưng rất nhiều sáng tác trong số đó đang phải rất chật vật trong nỗ lực tìm cho mình một chỗ đứng. Cho dù, theo ý kiến của nhạc sĩ Anh Quân, người từng đảm nhiệm vai trò thành viên Hội đồng thẩm định Bài hát Việt: “Những ca khúc này cần được ghi nhận ở thiện chí muốn tác động tích cực tới nhận thức xã hội. Nhiều sáng tác hướng tới vấn đề môi trường, trẻ mồ côi, người tàn tật, nạn nhân bão lũ... Ở một mức độ nào đó, những nhạc phẩm nghiêm túc này đã góp phần định hướng thẩm mỹ cho khán giả, một điều rất có ý nghĩa trong môi trường âm nhạc đầy rẫy sự dễ dãi hiện nay”. Lý do chính, cũng theo nhạc sĩ này là bởi: “Hầu hết người nghe ở nước mình chưa thật sự quan tâm tới mảng ca khúc mang giá trị nhân văn và ý nghĩa tích cực này. Những sáng tác có giá trị cũng cần phải có thời gian thẩm thấu và quy trình quảng bá hiệu quả để tránh bị chìm lấp trong dòng chảy hối hả của ca khúc thị trường”.
