Nguy cơ mắc bạch hầu ở vùng có tỷ lệ tiêm chủng thấp
Bệnh bạch hầu là một bệnh nhiễm khuẩn và nhiễm độc cấp tính do vi khuẩn bạch hầu gây ra. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, nhưng người lớn cũng có thể mắc nếu không có miễn dịch.
Mới đây, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (CDC) tỉnh Bắc Giang ghi nhận cô gái M.T.B. (18 tuổi) dương tính với bạch hầu. Hiện cơ quan chức năng đã cách ly, điều trị dự phòng bằng kháng sinh 7 ngày và theo dõi sức khỏe trong vòng 14 ngày đối với những người tiếp xúc gần với các ca mắc bệnh.
Tại tỉnh Nghệ An, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cũng khẩn cấp truy vết và xác định có 119 người có tiếp xúc gần với ca bệnh tử vong do bạch hầu.
Từ tháng 8/2023, bệnh bạch hầu diễn biến phức tạp tại các tỉnh phía bắc, với 20 ca nhiễm, 3 ca tử vong (tính đến cuối năm ngoái). Năm 2020, dịch bạch hầu bùng phát tại các tỉnh Đăk Lăk, Kon Tum, Bình Phước... với 5 ca tử vong, 200 ca mắc. Những năm gần đây, một số tỉnh, thành phố ở Việt Nam xuất hiện rải rác các ca bạch hầu, đặc biệt người chưa được tiêm nhắc hoặc không rõ tiền sử tiêm chủng.
Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh bạch hầu hiện ở mức thấp và hệ thống y tế có thể kiểm soát được các ca bệnh. Tuy nhiên, do bệnh vẫn chưa được loại trừ ở Việt Nam, việc tiêm vaccine phòng bệnh là biện pháp phòng ngừa quan trọng và hiệu quả nhất.
Theo Bộ Y tế, việc tiêm vaccine phòng bệnh bạch hầu đã được triển khai trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng từ năm 1985. Vaccine có chứa thành phần bạch hầu đã triển khai tiêm trong chương trình với 3 liều để tạo miễn dịch cơ bản cho trẻ dưới 1 tuổi và 1 liều nhắc lại khi trẻ 18-24 tháng tuổi.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết, trong nhiều năm trở lại đây, bệnh bạch hầu quay trở lại với các ca bệnh rải rác ở các tỉnh miền trung như Quảng Nam, Quảng Ngãi, các tỉnh Tây Nguyên, gần đây là các tỉnh miền núi phía bắc. Qua điều tra dịch tễ, đây đều là các vùng có tỷ lệ tiêm chủng thấp.
Để phòng bệnh bạch hầu lây lan trong cộng đồng, bác sĩ Phu khuyến cáo tiêm chủng đầy đủ vaccine và tiêm nhắc lại theo thời gian khuyến cáo là cách phòng bệnh bạch hầu hiệu quả nhất, tỷ lệ bảo vệ đến 97%. Cơ thể chỉ cần 2-3 tuần sau khi tiêm đủ liều để sản sinh miễn dịch với bệnh.
Cụ thể, sau khi hoàn tất lịch tiêm chủng vaccine 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 trong 2 năm đầu đời (vào lúc 2, 3, 4 và 18 tháng), trẻ cần tiêm nhắc một mũi vaccine có thành phần bạch hầu vào lúc 4-6 tuổi và 9-15 tuổi. Người lớn cần tiêm nhắc vaccine có thành phần bạch hầu 10 năm/lần.
Hiện tại, đang mùa hè, trẻ em được nghỉ hè và di chuyển nhiều nơi, ba mẹ nên dẫn trẻ đi tiêm nhắc phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván ngay để bảo vệ trẻ dài lâu trước những căn bệnh nguy hiểm.
Đặc biệt, các đối tượng phụ nữ mang thai, người từ 50 tuổi trở lên, người lớn có bệnh mạn tính ở phổi, tim mạch, thận… là các đối tượng có nguy cơ tử vong cao hơn khi mắc bạch hầu, cần rà soát lịch tiêm để bổ sung kịp thời.
Với thai phụ, vaccine được tiêm trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ ngoài bảo vệ mẹ còn giúp truyền kháng thể bảo vệ bé trong những tháng đầu đời trước khi đến tuổi tiêm chủng.
Ngoài ra, người không rõ lịch sử tiêm ngừa cần bổ sung vaccine bạch hầu trong thời gian sớm nhất. Tùy tiền sử tiêm chủng, bác sĩ sẽ chỉ định lịch tiêm phù hợp từng người.
Bổ sung thêm một liều vaccine chứa thành phần bạch hầu cho trẻ 7 tuổi
Theo Bộ Y tế, căn cứ theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới và theo xu hướng quốc tế, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 10/2024/TT-BYT, trong đó bổ sung thêm một liều vaccine chứa thành phần bạch hầu cho trẻ 7 tuổi.
Hiện tại, Việt Nam hiện triển khai tiêm 5 liều vaccine chứa thành phần bạch hầu cho trẻ từ 2 tháng tuổi, lịch tiêm này hoàn toàn phù hợp theo khuyến cáo của WHO để tạo miễn dịch lâu dài, cũng như lịch tiêm chủng của quốc gia trên thế giới, bảo đảm mức độ miễn dịch cơ bản cần thiết cho trẻ em ở Việt Nam trong các độ tuổi quan trọng.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, hầu hết trẻ sơ sinh phát triển mức độ kháng thể bảo vệ sau khi hoàn thành đủ 3 liều cơ bản (94-100% trẻ có mức kháng thể chống bạch hầu trên 0,01 IU/mL). Tuy nhiên, nếu không tiêm nhắc lại, khả năng miễn dịch sẽ giảm dần theo thời gian, do đó cần tiêm các liều nhắc lại để duy trì bảo vệ. Do đó, việc bổ sung liều vaccine cần dựa trên tình hình dịch tễ học cụ thể của từng quốc gia và đánh giá nguy cơ mắc bệnh.
Các hệ thống tiêm chủng trong toàn quốc, như Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đang có đầy đủ các loại vaccine chính hãng phòng bệnh bạch hầu cho trẻ em và người lớn gồm: vaccine 6 trong 1, 5 trong 1, 4 trong 1, 3 trong 1, 2 trong 1, sản xuất tại Pháp, Bỉ, Canada, Việt Nam.
Tất cả vaccine hiện được bảo quản ở hệ thống kho lạnh và dây chuyền lạnh GSP chất lượng quốc tế. 100% phòng tiêm sử dụng tủ bảo quản vaccine chuyên dụng, ít nhất 2 nguồn điện dự phòng, hệ thống cảnh báo nhiệt độ bảo quản vaccine an toàn 24/7 bằng công nghệ cao.
Để chủ động phòng, chống bệnh bạch hầu, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau, đưa trẻ đi tiêm chủng theo lịch tiêm các vaccine có chứa thành bạch hầu (DPT-VGB-Hib, DPT…) đầy đủ, đúng lịch để bảo đảm miễn dịch phòng bệnh cho trẻ trong độ tuổi tiêm chủng. Trong trường hợp hoãn tiêm, đưa trẻ tham gia tiêm chủng sớm nhất có thể.
Người dân tại nơi có ổ dịch cần chấp hành nghiêm túc việc uống thuốc điều trị dự phòng và tiêm vaccine phòng bệnh theo chỉ định và khuyến cáo của cơ quan y tế. Trong trường hợp tiếp xúc gần tự theo dõi sức khỏe, khi có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh phải thông báo ngay cho cán bộ y tế.
Bộ Y tế khuyến cáo, người dân không để tâm lý hoang mang, tiếp nhận thông tin sai lệch từ các phương tiện thông tin đại chúng không chính thống, không tự ý tiêm chủng vaccine chứa thành bạch hầu khi chưa có hướng dẫn, khuyến cáo cụ thể của của cơ quan y tế trong vùng có dịch và theo hướng dẫn của từng loại vaccine có chứa thành phần bạch hầu.
Trong trường hợp cần thiết, liên hệ với các cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn về các biện pháp phòng bệnh, bảo đảm thực hiện tiêm chủng đúng đối tượng, đúng liều và đúng thời điểm cũng như an toàn, hiệu quả phòng bệnh.
