Hơn mười năm nuôi tôm ở miệt rừng ngập mặn ấp Xẻo Sao (xã Lâm Hải, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau), cứ vào mùa vụ sản xuất mới, ông Trần Văn Đáo lại đau đáu tìm con giống chất lượng tốt. Giờ đây, nỗi lo của ông Đáo đã không còn vì đã có nhiều cơ sở cung ứng tôm giống uy tín tại địa phương.
Giảm nỗi lo tôm giống kém chất lượng
Từng có thâm niên nuôi tôm hơn 30 năm, lão nông Trần Út Mai ở huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng phân tích, người nuôi tôm thường gọi tôm giống chưa qua kiểm dịch là tôm trôi nổi, kém chất lượng. Thế nhưng tôm giống trôi nổi vẫn có người mua vì giá rẻ. Loại tôm này được một số đối tượng qua mặt cơ quan chức năng, đưa về vùng nuôi hoặc thông qua một số cơ sở mua bán giống tại địa phương nhắm vào đối tượng hộ nuôi tôm nhỏ lẻ, ít vốn đầu tư. Hậu quả người nuôi tôm rước họa không hay, không biết rõ nguồn gốc con giống có nhiễm mầm bệnh từ trước, thả nuôi theo kiểu hên xui nên tôm dễ bị dịch bệnh.
Anh Trần Văn Lợi, hộ nuôi tôm ở xã Long Điền, huyện Đông Hải (Bạc Liêu) chia sẻ, sự thành công của nghề nuôi tôm phụ thuộc yếu tố mang tính quyết định chính là con giống. Vì thế, anh mong ngành chức năng tăng cường quản lý để hạn chế thấp nhất nguồn tôm giống kém chất lượng. Còn nông dân Lưu Hoàng Quân ở ấp Tân Tiến, xã Vĩnh Mỹ A, huyện Hòa Bình (Bạc Liêu) nói: “Nông dân khó có thể biết được con tôm giống nào đạt chất lượng, con nào không. Người nuôi sẽ lao đao nếu không may mua phải giống tôm kém chất lượng, nhiễm bệnh”.
Thời gian qua, các địa phương khẩn trương, quyết liệt triển khai hướng dẫn thực thi Luật Thủy sản tới từng cơ sở sản xuất giống, kiểm tra cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất ương dưỡng tôm giống. Các đơn vị chuyên môn địa phương hằng năm phối hợp Tổng cục Thủy sản và các đơn vị chức năng trong tỉnh tổ chức đoàn thanh tra tôm giống lưu thông trên địa bàn để chấn chỉnh hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, mỗi năm có gần 200.000 con tôm bố mẹ chân trắng được nhập khẩu chủ yếu từ Mỹ và Thái Lan. Số lượng nhập khẩu ngày càng giảm do nguồn trong nước được củng cố, phát triển với sự tham gia của các doanh nghiệp, Nhà nước tăng cường nguồn lực cho các viện nghiên cứu. Giai đoạn 2022-2030, từ chương trình phát triển nghiên cứu giống tôm sú sạch bệnh sẽ giúp tăng thêm phần chủ động nguồn tôm sú bố mẹ cung cấp cho sản xuất trong nước. Năm 2021, cả nước có 2.063 cơ sở sản xuất giống tôm nước lợ; sản lượng tôm giống ước đạt 144,5 tỷ con, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2020.
Tổng cục trưởng Thủy sản Trần Đình Luân khẳng định, nhờ sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ và các bộ, ngành liên quan; thông qua nhiều cơ chế chính sách quan trọng phát triển giống thủy sản chủ lực, đã kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, sự đồng lòng, chung tay, chia sẻ khó khăn của người dân cùng doanh nghiệp, đã giúp ngành tôm năm 2021 đạt kết quả tốt. Sản lượng tôm nuôi các loại đạt 970.000 tấn, tăng 4,3% so với năm 2020, trong đó sản lượng tôm nước lợ đạt 920.000 tấn. Với diện tích nuôi tôm nước lợ khoảng 746.000ha, nhu cầu tôm giống khoảng 140-150 tỷ con, trong đó chủ yếu là vùng đồng bằng sông Cửu Long; số lượng tôm bố mẹ cần để sản xuất tôm giống là 250.000 con.
Tăng cường phối hợp quản lý
Hằng năm, ngành thủy sản Sóc Trăng luôn tham gia ký kết quy chế phối hợp quản lý tôm nước lợ giữa các địa phương ven biển. Công tác tuần tra, kiểm soát vận chuyển tôm giống thủy sản và thực hiện quy chế phối hợp, chia sẻ thông tin về số lượng tôm giống nhập, xuất trên địa bàn tỉnh đã được ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh quan tâm thực hiện. Năm qua, tỉnh Sóc Trăng tổ chức kiểm tra điều kiện các cơ sở ương dưỡng, sản xuất. Có hơn 335 triệu tôm giống nước lợ xuất ra địa bàn tỉnh đã được kiểm dịch, chủ yếu xuất về các tỉnh Cà Mau, Trà Vinh, Kiên Giang, Bến Tre. Hơn 7 tỷ con giống nhập vào tỉnh Sóc Trăng có giấy chứng nhận kiểm dịch. “Ngay từ đầu năm, ngành nông nghiệp tổ chức triển khai, thực hiện các giải pháp phát triển nuôi tôm nước lợ năm 2022, đặc biệt là thực hiện tốt quy chế phối hợp quản lý tôm giống trên địa bàn. Qua đó, hoạt động mua bán tôm giống trôi nổi gần như không còn, người nuôi chọn tôm giống chất lượng ngày càng phổ biến”- Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Sóc Trăng Huỳnh Ngọc Nhã khẳng định.
Với hơn 300.000ha nuôi trồng thủy sản, trong đó có hơn 270.000ha nuôi tôm, mỗi năm nhu cầu tôm giống của nông dân Cà Mau khoảng 30 tỷ con. Tuy nhiên, hơn 500 cơ sở sản xuất tôm giống tại địa phương chỉ bảo đảm khoảng 12 tỷ con giống mỗi năm, vì thế khoảng hơn 50% nguồn tôm giống ở Cà Mau phải nhập từ bên ngoài. Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y Cà Mau, nhờ tăng cường kiểm soát giống thủy sản mà trong 6 tháng đầu năm 2022, ngành chức năng Cà Mau phát hiện 4 trường hợp vi phạm, buộc tiêu hủy hơn 500.000 tôm giống, giảm 17 vụ và giảm lượng tiêu hủy hơn 10 triệu tôm giống so với cùng kỳ năm 2021.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bạc Liêu, hiện toàn tỉnh có hơn 420 cơ sở chuyên sản xuất tôm giống, mỗi năm cung cấp ra thị trường khoảng hơn 35 tỷ tôm sú và tôm thẻ giống, 800 triệu tôm càng xanh giống, được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về sản xuất tôm giống các loại. Mới đây, tại hội nghị bàn giải pháp đưa Bạc Liêu trở thành thủ phủ tôm của cả nước, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến khuyến nghị: “Bạc Liêu và các tỉnh trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long cần phải kiểm soát được chất lượng con giống; truy xuất nguồn gốc, mã số vùng nuôi; phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp kiểm tra, xử lý nghiêm những cơ sở sản xuất tôm giống kém chất lượng, chưa được kiểm dịch tại gốc. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sớm quy định cụ thể về chất lượng tôm giống như thế nào thì đạt yêu cầu để làm căn cứ cho các cơ sở sản xuất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm tra, thẩm định được dễ dàng hơn”.
Cùng với trách nhiệm của các cấp chính quyền, các hộ nông dân nuôi tôm ở khu vực Tây Nam Bộ cần nâng cao trình độ, kinh nghiệm, thay đổi tư duy, tập quán trong quá trình sản xuất, đặc biệt là khâu chọn con giống. Thực tiễn chứng minh, muốn nuôi tôm đạt kết quả cao, trước hết, khâu chọn con giống là điều kiện tiên quyết; phải chọn mua tôm giống tại những cơ sở sản xuất có uy tín, chất lượng nguồn gốc rõ ràng.
Tổng cục trưởng Thủy sản Trần Đình Luân cho biết, thực hiện tốt quy chế quản lý giống tôm nước lợ năm 2022, Tổng cục Thủy sản phối hợp chặt chẽ các địa phương để quản lý chất lượng tôm giống, thông tin về nguồn gốc, chất lượng và các vấn đề liên quan giữa các địa phương sản xuất tôm giống và địa phương nuôi tôm thương phẩm; tiếp tục quản lý chặt chẽ chất lượng tôm giống, vật tư phục vụ nuôi trồng thủy sản; tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra cơ sở sản xuất giống, thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý cải tạo môi trường dùng trong nuôi trồng thủy sản; xử lý nghiêm các vi phạm. Ngành thủy sản phấn đấu diện tích nuôi tôm đạt 750.000 ha, sản lượng tôm các loại đạt 980 nghìn tấn, trong đó tôm sú 275 nghìn tấn, tôm thẻ chân trắng 675 nghìn tấn, còn lại là các loại tôm khác.
