Bài phát biểu của ông Nguyễn Khoa Điềm

Trong hai ngày 2 và 3-1-2006 tại Hà Nội, Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương đã tổ chức Hội nghị tổng kết công tác tư tưởng - văn hóa năm 2005, triển khai nhiệm vụ năm 2006. Ông Nguyễn Khoa Điềm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương chủ trì Hội nghị và có bài phát biểu kết luận Hội nghị. Dưới đây, chúng tôi xin trân trọng giới thiệu nội dung bài phát biểu.

Vào những ngày đầu tiên của năm mới 2006 - năm có nhiều sự kiện quan trọng của đất nước, của Đảng và nhân dân ta, năm diễn ra Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, ngành tư tưởng - văn hóa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2005, cũng là hội nghị tổng kết cả nhiệm kỳ năm năm 2001 - 2005, triển khai nhiệm vụ năm 2006 - đó là việc làm mang ý nghĩa thiết thực, đáp ứng kịp thời yêu cầu chính trị, thời sự của đất nước ta.

Hội nghị vui mừng được đón đồng chí Phan Diễn, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, cùng đại diện lãnh đạo các ban, ngành của Đảng và Nhà nước tham dự.

Qua một ngày rưỡi làm việc, Hội nghị chúng ta nhất trí cao với Dự thảo Báo cáo tổng kết công tác của toàn ngành năm 2005, định rõ phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp công tác tư tưởng - văn hóa năm 2006. Trong phần phát biểu tham luận, lãnh đạo ban tuyên giáo các tỉnh, thành phố và ban, ngành ở Trung ương đã làm rõ hơn, sinh động hơn dự thảo báo cáo chung; mặt khác, chỉ ra những vấn đề bức xúc cần được quan tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện.

Điều mà hầu hết các đại biểu tham dự hội nghị cùng có chung suy nghĩ và nhận định là, trong bối cảnh mới của thế giới và trong nước, công tác tư tưởng - văn hóa cũng như nhiều lĩnh vực khác luôn có sự song hành, đôi khi đan xen, hòa trộn giữa thời cơ và thách thức, thuận lợi và khó khăn, tích cực và tiêu cực, đồng thuận và không đồng thuận. Về điều này, Kết luận của Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương (khóa IX) đã khẳng định: "Tình hình tư tưởng trong Đảng và trong nhân dân hiện nay cơ bản vẫn diễn ra như nhận định của Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới. Tư tưởng tích cực vẫn là xu hướng chủ đạo, nhưng mặt tiêu cực có xu hướng mở rộng với tính chất phức tạp và nghiêm trọng hơn trước, tiền ẩn nhiều nguy cơ làm mất ổn định chính trị không thể xem thường".

Đánh giá đúng tình hình là để thấy rõ hơn thành tựu và bài học mà ngành tư tưởng - văn hóa đạt được trong năm 2005, hoàn thành mười chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng từ năm 2001 - 2005, Hội nghị khẳng định: Cố gắng và đóng góp của toàn ngành ta là to lớn và quan trọng. Chúng ta đã triển khai tốt việc tổng kết lý luận, thực tiễn 20 năm đổi mới; giữ vững ổn định chính trị, tư tưởng; phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm quốc phòng - an ninh; xây dựng hệ thống chính trị ngày càng vững mạnh, trọng tâm là xây dựng, chỉnh đốn Đảng; nâng cao tính thống nhất chính trị và sự đồng thuận xã hội về con đường đi lên của đất nước.

Công tác tư tưởng - văn hóa tiếp tục được đổi mới cả về nội dung và phương thức hoạt động. Điểm nổi bật là chúng ta đã phối hợp với các ban, ngành giúp cấp ủy xây dựng chương trình, kế hoạch; soạn thảo các văn kiện; tổ chức đại hội Đảng các cấp và hướng dẫn công tác tư tưởng trong đại hội; chỉ đạo, hướng dẫn lấy ý kiến của toàn Đảng, toàn dân đóng góp vào Dự thảo các văn kiện Trung ương trình Đại hội X của Đảng. Tổ chức nhiều đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng nhân các ngày lễ, các sự kiện quan trọng trong năm. Chủ động tham mưu giúp Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư triển khai Kết luận Hội nghị Trung ương 10 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về "Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc"; giúp Trung ương xây dựng, ban hành Kết luận Hội nghị Trung ương 12 "Về tăng cường công tác tư tưởng trong tình hình hiện nay", Chỉ thị 48 của Bộ Chính trị "Về bảo vệ bí mật của Đảng trong phát ngôn và sử dụng, bảo quản thông tin, tài liệu trong tình hình mới", Chỉ thị 52 của Ban Bí thư về "Phát triển và quản lý báo chí điện tử". Triển khai thí điểm cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh". Lãnh đạo tổ chức thành công đại hội các hội văn học - nghệ thuật, đại hội Hội Nhà báo Việt Nam nhiệm kỳ 2005 - 2010. Ban cũng đã phối hợp Bộ Văn hóa - Thông tin duy trì, nâng cao chất lượng giao ban báo chí hằng tuần; giao ban công tác tư tưởng - văn hóa theo từng khu vực; thành lập, đưa vào hoạt động trung tâm thông tin công tác tư tưởng ở 51 tỉnh, thành phố; bám sát thực tiễn, nhất là thực tiễn công tác tư tưởng - văn hóa ở Tây Nguyên, Tây Nam Bộ, Tây Bắc; nâng dần tính dự báo, cảnh báo, định hướng tư tưởng trong Đảng và cả xã hội; mở rộng dân chủ, đối thoại, lắng nghe, xem xét nhiều chiều các vấn đề, hiện tượng mới nảy sinh; coi trọng công tác nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, lý luận; tham mưu để Trung ương nắm và giải quyết tốt hơn những vấn đề chiến lược. Góp phần quan trọng trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu; chống thông tin, quan điểm sai trái, phản động, thù địch; giữ vững an ninh chính trị, trật tự - an toàn xã hội, chủ quyền quốc gia; mở rộng đối ngoại, nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Qua hoạt động, đội ngũ làm công tác tư tưởng - văn hóa từng bước được quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, nâng dần về chất lượng, đáp ứng tốt hơn về yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hội nghị của chúng ta cũng thẳng thắn chỉ ra những yếu kém, khuyết điểm cần tập trung khắc phục. Đó là chưa chủ động, sắc bén trước những vấn đề phức tạp của công tác tư tưởng - văn hóa. Tính chiến đấu, tính khoa học, tính thuyết phục chưa cao. Còn nặng về xử lý các sự việc, hiện tượng mới phát sinh mà chưa quan tâm thỏa đáng đến việc nghiên cứu những vấn đề cơ bản, có tính hệ thống, tính quy luật để tìm biện pháp giải quyết tận gốc. Phương pháp, lề lối làm việc chậm đổi mới, chưa coi trọng đối thoại, thảo luận, tranh luận, lắng nghe, suy xét nhiều chiều. Chưa tạo được cơ chế toàn xã hội làm công tác tư tưởng. Công tác tuyên truyền, bồi dưỡng, nhân rộng các nhân tố mới, điển hình tiên tiến còn nhiều bất cập, thiếu tính liên tục, thiếu chiều sâu. Công tác nghiên cứu, giáo dục lý luận, chính trị chưa ngang tầm yêu cầu của thực tiễn. Việc chỉ đạo, quản lý báo chí còn nhiều lúng túng, bất cập, một số cơ quan chủ quản báo chí còn buông lỏng, né tránh trách nhiệm, để yếu kém, khuyết điểm của cấp dưới kéo dài. Hoạt động văn học, nghệ thuật vừa thiếu tác phẩm đỉnh cao, vừa bộc lộ một số lệch lạc đáng lo ngại. Bộ máy làm công tác tuyên giáo ở cấp huyện, quận, phường, xã chưa được kiện toàn theo đúng yêu cầu.

Hội nghị đồng tình với việc rút ra năm bài học kinh nghiệm của công tác tư tưởng - văn hóa năm 2005 và năm năm 2001 - 2005. Bài học đầu tiên,  có tính nguyên tắc là phải luôn luôn kiên định Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và điều kiện thực tiễn của nước ta; thứ hai là hướng mạnh về cơ sở, bám sát thực tiễn, bám dân, bám địa bàn, nghe dân nói, nói cho dân nghe, nắm bắt nhanh, chính xác diễn biến tư tưởng, tâm trạng xã hội, dự báo đúng, kịp thời tình hình; thứ ba là tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tư tưởng - văn hóa, thực hiện phương châm toàn Đảng làm công tác tư tưởng, trước hết là đồng chí bí thư cấp ủy, phối hợp chặt chẽ giữa các ban của Đảng, giữa tổ chức đảng với các cơ quan nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân, các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp; thứ tư là không ngừng nâng cao tính khoa học, tính chiến đấu, tính quần chúng, thực hiện dân chủ, công khai, minh bạch, chủ động tiến công trên mặt trận tư tưởng, thực hiện phương châm kết hợp "xây" và "chống", biểu dương và phê bình, coi trọng "xây" và biểu dương, đề phòng khuynh hướng "tả" và "hữu" trong công tác tư tưởng - văn hóa; thứ năm là phải làm tốt hơn công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, chọn lọc và sử dụng đội ngũ cán bộ, đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương thức hoạt động theo hướng chất lượng, hiệu quả, hiệu lực, uy tín và sức thuyết phục của công tác tư tưởng - văn hóa trong Đảng và cả xã hội.

Hội nghị chúng ta tập trung nghiên cứu, dự báo tình hình năm 2006 và những năm tiếp theo, nhận rõ cả mặt thuận lợi và khó khăn, thời cơ và thách thức, xác định mười nhiệm vụ quan trọng, chín biện pháp chủ yếu của công tác tư tưởng - văn hóa thời gian tới, trong đó tập trung cao cho việc tuyên truyền, giáo dục, tạo sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên và nhân dân về Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, xây dựng chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội X, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2006 và kế hoạch 5 năm 2006 - 2010. Tiếp tục thực hiện Chỉ thị 23 của Ban Bí thư, tổ chức sâu rộng, có hiệu quả cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh". Nâng cao chất lượng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nhất là các mặt chính trị, tư tưởng, văn hóa. Phát huy thành công và khí thế của Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ VII, tạo nên phong trào hành động cách mạng mạnh mẽ, rộng khắp trên mọi lĩnh vực sản xuất và đời sống. Cùng với bốn nhiệm vụ hàng đầu vừa nêu, toàn ngành cần tập trung thực hiện tốt hơn Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về công tác tư tưởng, lý luận; Kết luận Hội nghị Trung ương 10 (khóa IX) về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về công tác văn hóa, văn nghệ; Kết luận Hội nghị Trung ương 12 (khóa IX) về tăng cường công tác tư tưởng trong tình hình hiện nay. Quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng và Nhà nước về công tác báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ; ngăn chặn, đẩy lùi khuynh hướng xa rời tôn chỉ, mục đích, phai nhạt lý tưởng, chạy theo thị hiếu tầm thường, "thương mại hóa" các hoạt động trên lĩnh vực này; đấu tranh kiên quyết, có hiệu quả với các thông tin, luận điệu sai trái, cơ hội, phản động; bảo vệ Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tạo sức đề kháng, tăng sức chiến đấu trong cán bộ, đảng viên và nhân dân; thực hiện tốt Kết luận 94 của Bộ Chính trị về đấu tranh chống âm mưu "Diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch; chăm lo hơn nữa công tác giáo dục lý luận chính trị; đổi mới và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nội dung và phương thức công tác tư tưởng - văn hóa.

Lãnh đạo Ban tiếp thụ và ghi nhận ý kiến đóng góp của các đồng chí cho dự thảo Báo cáo của toàn ngành. Việc thêm một nội dung nhằm đánh giá hoạt động của ban tuyên giáo các tỉnh, thành và ban, ngành, đoàn thể ở Trung ương trong Báo cáo là cần thiết. Việc các đồng chí đề nghị lãnh đạo Ban tăng cường về cơ sở, có những buổi làm việc theo định kỳ với thường trực cấp ủy các tỉnh, thành phố là hết sức hợp lý. Cũng theo đề xuất của các đồng chí, tới đây lãnh đạo Ban nghiên cứu để có thể tổ chức các báo cáo chuyên đề, biên soạn các bản tin chuyên đề về một số vấn đề mà cán bộ, đảng viên và quần chúng quan tâm. Các đề xuất như: có văn bản chính thức về ban tuyên giáo cấp xã, phường, theo đó là các cơ chế, chính sách; ban hành chức năng, nhiệm vụ của ban tuyên giáo các quận, huyện; một số chế độ cho cán bộ ở trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện; bồi dưỡng định kỳ cho giảng viên kiêm chức cấp tỉnh; chính sách cho cán bộ tuyên giáo là người dân tộc thiểu số; công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, đề bạt, luân chuyển cán bộ tuyên giáo, bố trí cán bộ chủ trì ngành tuyên giáo tham gia cấp ủy các cấp; ban hành chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Đảng trong cơ quan báo chí; sử dụng và phát huy tốt hơn sức mạnh các lực lượng, các binh chủng, các phương tiện trong lĩnh vưc tư tưởng - văn hóa... tùy theo từng nhóm vấn đề và theo chức năng, nhiệm vụ, lãnh đạo Ban sẽ tập trung giải quyết hoặc phối hợp với các ban, ngành của Đảng và Nhà nước giải quyết trong thời gian sớm nhất.

THƯA các đồng chí! Năm 2006 là năm Đảng ta tiến hành Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, bàn phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, sớm đưa đất nước ra khỏi tình trạng kém phát triển, vươn lên thành nước có nền chính trị - xã hội thực sự ổn định, kinh tế tăng trưởng nhanh và bền vững, quốc phòng - an ninh được tăng cường, khối đại đoàn kết toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng ngày càng vững chắc. Trong sự nghiệp vẻ vang đó, ngành tư tưởng - văn hóa chúng ta cần vận dụng và phát huy tốt thành tựu, bài học của năm qua, của 20 năm đổi mới; khắc phục cho được những non yếu, khuyết điểm; nêu cao ý chí cách mạng tiến công, bám sát thực tiễn, chủ động tham mưu cho Đảng và Nhà nước những vấn đề quan trọng trong công tác tư tưởng - văn hóa, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm 2006, góp phần vào thành công của Đại hội X, đưa Nghị quyết Đại hội X đi vào cuộc sống. Với tinh thần đó, thay mặt lãnh đạo Ban, tôi tuyên bố bế mạc Hội nghị. Nhân dịp mở đầu năm mới 2006 và Xuân Bính Tuất đang đến gần, kính chúc các đồng chí lời chúc sức khỏe, hạnh phúc, an khang, thắng lợi!

Cảm ơn các đồng chí!