Trong cơ thể, gan là cơ quan nội tạng lớn nhất. Theo các nghiên cứu, gan thực hiện hơn 500 vai trò khác nhau, trong đó có những vai trò đặc biệt quan trọng như đào thải độc tố, sản xuất mật để hấp thụ các chất vào cơ thể, thực hiện chức năng chuyển hóa... Tuy nhiên, gan lại chịu sự tác động của nhiều yếu tố từ chế độ ăn uống, sinh hoạt hằng ngày.
Dịp Tết Nguyên đán đang tới gần, gia đình nào cũng chuẩn bị mâm cao cỗ đầy, cùng tâm lý “ăn chơi hết mình”, dùng bia rượu để chúc tụng, nâng ly... Nhưng theo bác sĩ, những thói quen ăn uống vô tội vạ này nếu không được kiểm soát có thể là nguyên nhân làm trầm trọng hơn những bệnh lý rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, mỡ máu, gút, tim mạch, đặc biệt là gây ảnh hưởng tới lá gan.
Thạc sĩ, bác sĩ nội trú Trần Tiến Tùng, Chuyên khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện đa khoa Medlatec nhấn mạnh, để giữ gìn lá gan khỏe mạnh, người dân nên cần lưu ý thực hiện “5 tránh, 5 nên” trong dịp Lễ, Tết như sau:
Năm điều nên tránh
Uống bia rượu: Rượu bia là thức uống không thể thiếu trong các buổi tiệc tùng, ngày Lễ, Tết, nhưng có thể bạn chưa biết, khi rượu vào cơ thể sẽ được gan chuyển thành acetaldehyde - một chất rất độc hại. Nếu lượng rượu vào cơ thể mà không kiểm soát được sẽ gây mệt mỏi, mẩn ngứa, mề đay, nghiêm trọng hơn là gây tăng men gan, viêm gan cấp, xơ gan...
Thực phẩm nhiều dầu mỡ, chất béo, ít rau: Món ăn ngày Tết thường có nhiều dầu mỡ, chứa nhiều chất béo không bão hòa, nhưng lại ít rau xanh, nếu ăn quá nhiều dầu mỡ trong thời gian dài khiến gan làm việc quá sức để chuyển hóa. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ, hoặc làm trầm trọng hơn ở những bệnh lý về gan sẵn có.
Ăn quá nhiều đồ ngọt: Nước ngọt, bánh kẹo, mứt đủ loại là những đồ ăn không thể thiếu trong dịp Tết của mỗi gia đình. Nếu nạp vào cơ thể quá nhiều đồ ngọt khiến gan phải làm việc nhiều hơn để chuyển hóa thức ăn, lọc thải các chất độc hại. Nếu không kịp đào thải, các chất độc hại có thể gây tổn thương gan.
Thiếu ngủ và stress vào dịp Tết: Để có ngày nghỉ Tết trọn vẹn, có thể bạn phải trải qua những đêm thức trắng để cày việc cho hoàn thành KPI, những lo toan sửa soạn, sắm Tết, lịch tất niên dày đặc, hay dành thời gian thăm hỏi bạn bè... khiến bạn phải thức khuya, dậy sớm. Chính việc thiếu ngủ, căng thẳng kéo dài có thể làm giảm khả năng tự phục hồi của gan và gây ảnh hưởng không tốt đến chức năng gan.
Ít tập thể dục: Với tâm lý ăn chơi hết mình, trong kỳ nghỉ Tết này có thể bạn sẽ dành trọn vẹn thời gian cho vui chơi, tụ tập, chúc tụng nên ít có thời gian tập thể dục, vận động, thậm chí là bỏ bơ. Bên cạnh đó, trong dịp Tết thường có nếp ăn uống, nghỉ ngơi vô tội vạ càng làm tăng gánh nặng cho gan khi chuyển hóa.
Năm việc làm hữu ích trong dịp Lễ, Tết
Thực hiện chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Thực hiện ăn đúng giờ, ngủ đúng giấc để cơ thể có thời gian tái tạo và phục hồi, đặc biệt là lá gan.
Sử dụng rượu bia hợp lý: Nói không với bia rượu với những người mắc các bệnh lý về gan mật, tiêu hóa, hoặc sử dụng, bia rượu ở ngưỡng cho phép với những người khỏe mạnh, hay chọn các loại vang thay cho rượu mạnh. Ngoài ra, thay vì uống rượu bia, có thể sử dụng thức uống là nước ép trái cây, nước lọc, trà thảo mộc hoặc các loại sinh tố từ rau củ quả tươi.
Cân đối dinh dưỡng bữa ăn: Trong mỗi bữa ăn cần được bảo đảm đầy đủ các chất dinh dưỡng gồm đường, đạm, chất béo, vitamin và các khoáng chất. Ngoài ra, cần uống đủ nước từ 1,5-2 lít nước theo trọng lượng cơ thể.
Ăn uống lành mạnh: Hạn chế các món chiên rán, đồ ăn đóng hộp, tăng cường các món hấp, luộc để hạn chế tối đa đưa dầu mỡ vào cơ thể.
Duy trì tập thể dục: Dù ăn chơi ngày Tết nhưng bạn không quên “nhiệm vụ” tập thể dục 20-30 phút mỗi ngày giúp cơ thể thêm dẻo dai, săn chắc, từ đó ngăn ngừa các tác động tiêu cực tới lá gan.
Ngoài ra, bác sĩ Tùng lưu ý người dân nếu xuất hiện các triệu chứng như mệt mỏi, sụt cân, vàng da, vàng mắt... cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chẩn đoán, điều trị và ngăn ngừa biến chứng có thể diễn ra.
Đặc biệt, dù có bận rộn với công việc, người dân vẫn nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ trước và sau Tết để biết tình trạng lá gan của mình, nhất là như người có tiền sử bị viêm gan, xơ gan, tăng men gan, gan nhiễm mỡ...
