Lãnh đạo tỉnh Lâm Ðồng đã chỉ đạo các ngành chức năng triển khai các biện pháp hòng trả lại môi trường trong lành cho thắng cảnh quốc gia rộng tới 38 ha và rất nổi tiếng này...
Ðây không phải là lần đầu mà liên tục trong nhiều năm qua cứ vào mùa khô, hồ Xuân Hương lại xuất hiện nhiều loài tảo, trong đó có loài tảo lam (tên khoa học là Microcystis aeruginosa).
Người dân ở vùng hạ lưu của hồ Xuân Hương cho biết: Những ngày trời nắng, tảo kết thành từng mảng nhợt nhạt bập bềnh khắp mặt hồ, còn nước thì đổi sang mầu xanh đục và bốc mùi tanh tưởi rất khó chịu.
Một số nhà khoa học ở Ðà Lạt gọi hiện tượng này là "nước nở hoa". Hiện tượng chỉ xuất hiện khi nước hồ có độ "phú dưỡng" cao, còn mùi hôi tanh là do xác tảo phân hủy gây ra.
Cũng theo nhận định của các nhà khoa học: Lâu nay hồ Xuân Hương tựa như một "túi rác" khổng lồ của thành phố, hầu hết các loại phế phẩm nông nghiệp, chai lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật, cỏ rác... từ phía thượng nguồn đều đổ về lòng hồ.
Bên cạnh đó, nước thải sinh hoạt công nghiệp của các khu dân cư và một số cơ sở sản xuất kinh doanh trong khu vực... cũng đổ vào hồ, khiến lòng hồ ngày càng bị bồi lắng rồi phân hủy thành chất hữu cơ (lượng phốt-pho và nitơ quá cao), đã tạo điều kiện tốt để các loài tảo bùng phát gây ra hiện tượng "ngộ độc" cho hồ Xuân Hương.
Tại báo cáo gửi UBND tỉnh Lâm Ðồng, ngày 20-10-2008, Sở Tài nguyên và Môi trường Lâm Ðồng cũng đã thể hiện những phân tích hóa học về thông số ô nhiễm, nguyên nhân gây ô nhiễm và hướng khắc phục.
Theo đó, nguyên nhân ô nhiễm nguồn nước hồ Xuân Hương mà sở chức năng thể hiện trong báo cáo, ngoài do 16 loài tảo lam nói trên, còn hàng chục loài tảo khác như Pandorum morum, Golenkina radiata... khi phát triển mạnh về số lượng cũng tỏa mùi khó chịu như loài tảo lam bị chết sau thời kỳ nở hoa.
Ngoài ra, còn do sự phát triển quá giới hạn của các loài động, thực vật phiêu sinh khác trong lòng hồ, làm nước hồ bị nhiễm bẩn hữu cơ.
Và điều cần nói thêm là tác nhân ô nhiễm từ việc xả rác trực tiếp như chúng tôi đã nói ở trên...
Không phải đến tận bây giờ mà nhiều năm qua, việc xử lý ô nhiễm cho hồ Xuân Hương đã được quan tâm.
Cụ thể trong những năm qua chính quyền địa phương đã tiêu tốn hàng tỷ đồng để nạo vét các hồ lắng cung cấp nước cho hồ Xuân Hương, nhằm ngăn chặn sự bồi lắng và gây ô nhiễm cho hồ, nhưng kết quả không như mong muốn.
Cụ thể, năm 1997-1998 cơ quan chức năng đã tiến hành nạo vét bốn hồ lắng ở các đầu mối, giăng lưới chắn rác phía thượng nguồn của hồ nhằm gạn lọc bớt bùn đất, rác rưởi từ các nơi đổ về.
Song các hồ lắng chẳng những không phát huy tác dụng mà còn bị ô nhiễm nặng rồi lan sang hồ Xuân Hương. Nghiêm trọng nhất là hồ Ðội Có, nguồn nước bị ô nhiễm đen đặc, bốc mùi hôi thối nồng nặc.
Năm 2004, chính quyền thành phố Ðà Lạt phải bỏ ra hơn 300 triệu đồng mời Trung tâm Nghiên cứu kỹ thuật và Quản lý môi trường TP Hồ Chí Minh lên xử lý, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, hồ Ðội Có lại tiếp tục bị ô nhiễm nặng.
Năm 2005, Viện Nghiên cứu hạt nhân (NCHN) Ðà Lạt được Sở Khoa học - Công nghệ và Môi trường Lâm Ðồng (nay là Sở Tài nguyên và Môi trường) "đặt hàng" dự án: "Ðiều tra ô nhiễm nước hồ Xuân Hương" với mong muốn tìm ra được nguyên nhân chính và các biện pháp diệt trừ loài tảo lam độc hại này.
Sau một thời gian khảo sát, nghiên cứu, Viện NCHN Ðà Lạt đã đề xuất các giải pháp cấp thiết là phải xây dựng hoàn chỉnh hệ thống xử lý nước thải các khu dân cư ven hồ, đồng thời phải di dời các nhà máy bia, rượu ở gần đó ra ngoài thành phố, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất nguồn chất thải, nước thải từ các khu vực này, vì đó là nguyên nhân chính gây nên tình trạng ô nhiễm trầm trọng ở hồ Xuân Hương.
Tuy nhiên, các giải pháp mà viện này đưa ra chưa được thực hiện.
Xác định rõ tầm quan trọng của thắng cảnh hồ Xuân Hương đối với thành phố Ðà Lạt, trong những ngày trung tuần tháng 10-2008, Bí thư Tỉnh ủy Huỳnh Phong Tranh đã chỉ đạo các ban, ngành chức năng kiên quyết xử lý và xử lý một cách cơ bản tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng của hồ Xuân Hương.
Thực hiện sự chỉ đạo của lãnh đạo Tỉnh ủy và UBND tỉnh, từ ngày 15-10, UBND thành phố Ðà Lạt đã mời lãnh đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, các ngành chức năng và các nhà khoa học khảo sát thực tế và họp bàn xác định nguyên nhân và giải pháp xử lý việc ô nhiễm tại thắng cảnh nổi tiếng này.
Tại cuộc họp này, về cơ bản, các ý kiến phân tích về nguyên nhân ô nhiễm đều thống nhất như phản ánh nói trên.
Ðồng thời, một số ý kiến cho rằng, nước thải chưa được xử lý tốt, ngay cả rác thải sinh hoạt cũng chưa thu gom xử lý triệt để cùng với việc nước thải chưa được xử lý của các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ và nhà máy chế biến thực phẩm chung quanh lưu vực hồ cũng là nguyên nhân khiến cho hồ Xuân Hương bị ô nhiễm.
Do vậy, xử lý phải triệt để, tận gốc và khoa học cũng như tuyên truyền, giải thích trong dân về ý thức bảo vệ môi trường mới mong trả lại được sự trong lành vốn có của hồ Xuân Hương.
Theo ý kiến của các nhà khoa học, để xử lý việc ô nhiễm hồ Xuân Hương thì trước mắt cần phải dùng nước sạch để cân bằng hàm lượng ni-tơ và phốt pho bằng cách pha loãng nước hồ (biện pháp cơ học) vào những lúc trời mưa, sau đó xử lý triệt để các nguồn gây ô nhiễm, vận động nhân dân cùng tham gia.
Về lâu dài, theo các nhà khoa học, thì nên sử dụng biện pháp sinh học chứ không nên sử dụng biện pháp hóa học vì hằng năm hồ có lưu lượng nước ra vào khoảng 30 triệu m3.
Thành phố Ðà Lạt cũng đã chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường tham mưu, báo cáo tất cả các ảnh hưởng chung quanh hồ, sau đó phối hợp tổ chức kiểm tra tất cả các cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn gây ảnh hưởng đến hồ.
Ban quản lý khai thác công trình thủy lợi Ðà Lạt vớt rác, kiểm tra hệ thống lưới chắn rác, kiểm tra thường xuyên nếu phát hiện tảo xuất hiện thì hút tảo ngay, khi trời mưa thì xả bớt nước hồ để giảm lượng tảo...
Những động thái nói trên đã triển khai thực hiện và cũng đã ít nhiều mang lại kết quả. Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề một cách "khoa học và cơ bản" thì các ngành chức năng của tỉnh, thành phố Ðà Lạt phải thực hiện các biện pháp một cách đồng bộ và mang tính chiến lược lâu dài. Ngoài các giải pháp xử lý cục bộ, tạm thời bằng biện pháp cơ học, cần phải xây dựng các giải pháp tổng thể nhằm hạn chế đến mức thấp nhất các nguồn gây ô nhiễm thải vào hồ Xuân Hương.
UÔNG THÁI BIỂU
