So sánh cư dân biển Cần Giờ với vùng biển khác đối với chúng tôi cũng là điều thú vị. Con người, ngôi làng biển đều mang một sự khác biệt: Quanh năm đương đầu với sóng, chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên, họ chịu đựng sóng biển, gió biển và những mặn mòi của biển. Cuộc sống của họ là sự can đảm và đương đầu. Họ không kẻ cả bề trên, không sống “nghệ thuật” và cũng không nép mình “thu phục, nhẫn nhịn”. Con người ở xứ biển Cần Giờ mạnh mẽ, “ăn sóng, nói gió”, nhưng cũng tràn đầy sự ấm áp, chở che.
Với Cần Thạnh cũng là câu chuyện như vậy. Sông lắng, biển bồi bao năm tạo ra doi đất dài như con đê, chạy dọc bờ biển. Việc có đất ở khiến cư dân tìm đường đến đây. Chuyện khai hoang biển, định cư, dần tạo nên bán đảo Cần Thạnh hôm nay. Một lễ hội Nghinh Ông của các vùng biển cũng là lễ hội ở Cần Giờ.
Thị trấn Cần Thạnh như một hòn đảo, cách trung tâm thành phố hơn 50 cây số. Đêm, từ thị trấn nhìn cắt ngang qua vịnh Gành Rái, bên kia là thành phố Vũng Tàu (Bà Rịa-Vũng Tàu) sáng rực ánh đèn. Một đêm nằm lại thị trấn Cần Thạnh mới cảm nhận được chỗ này rất xa thành phố. Nó xa bởi một cánh rừng ngập mặn với nhiều bí ẩn dòng chảy len lỏi trong rừng. Xa, bởi những cơn gió biển u hoài qua những rặng dương xanh.
Đường Duyên Hải (Cần Giờ) như con đê kéo dài, chạy suốt dọc chiều dài biển của huyện. Cuối đường Duyên Hải, gần cửa sông Nhà Bè, có chợ nhỏ Đông Hòa bán nhiều loại cá nhỏ. Ruộng muối ở đây chẳng lớn gì nhưng vẫn trắng tinh, mặn chát. Bên cạnh có thêm ruộng nghêu bạt (nghêu nuôi trong ruộng trải bạt bên dưới để giữ nước) đang bơm nước vào. Bên trong kinh rạch có những chiếc thuyền đánh cá neo đậu. Thuyền ở đây chủ yếu đánh bắt ven bờ nên cũng nhỏ thôi.
Thích nhất khi đến Cần Thạnh là được theo chân ngư dân ra biển trong đêm. Bãi bắt ốc của biển Cần Giờ rộng dài, nước lép nhép, đi mãi vẫn chỉ lép nhép dưới mắt cá chân. Vợ chồng anh Dũng bắt ốc kể cho chúng tôi nghe câu chuyện, ngày trước chưa có ánh sáng điện, nhiều người bắt ốc đi lạc ra khơi, bị mưa hoặc bị nước biển dâng cuốn đi mất. Có người bị chuột rút, đành nằm ngoài biển đến ngày hôm sau mới có người tìm vớt. Nay, không còn như vậy nữa nhờ có ánh sáng bên trong, họ phân biệt được trong bờ và ngoài khơi.
Với chị Liên, người thu mua ốc mỡ bán lên Sài Gòn thì một cảm nhận khác. Chị Liên người Long An về đây làm dâu. Chị cho rằng, người ven biển Cần Giờ rất dễ kiếm tiền. Bắt ốc, cào nghêu ngoài biển hay vào rừng bắt cua biển cũng được. Ở đây rừng ngập mặn với biển liền kề không khó kiếm ăn. Ngày dễ dàng kiếm vài trăm ngàn nên không ai muốn “tiến quân” vào phố. Nhưng... kiếm nhiều tiền cũng khó tiết kiệm vì nhậu tới, nhậu lui.
Ngư cụ của vợ chồng anh Dũng là hai cái xô nhựa nhỏ và hai cái đèn điện đeo trên trán. Nhiều người khác cũng vậy, xách xô đi bắt ốc đêm. Ốc mà họ khai thác là ốc mỡ, khi được giá, các vựa mua khoảng 100 nghìn đồng một ký. Khi rớt giá cũng được sáu, bảy chục nghìn đồng/ký. Một đêm bắt được hai đến ba ký ốc xem như sống khỏe. Anh Dũng cho biết, “thu nhập” đều đấy nhưng để tiết kiệm thành khoản tiền lớn thật khó… Hy vọng vào lớp sau sẽ thành công hơn.
Anh Dũng xem lại mẻ ốc, lựa con còn nhỏ thả về lại với biển. Anh cho hay, ốc nhỏ, thương lái ép giá, đánh tụt xuống ghê gớm. Thả ra cho nó lớn, sau rồi mình cũng bắt lại mà. Ăn cũng nên nghĩ đến mùa sau nữa... Đừng vơ vét hết mà thành cạn kiệt.
Con sóng đẩy đùa vùi lớp ốc nhỏ. Biển xa thăm thẳm và bờ vẫn sáng. Những ánh đèn đêm đón đợi người bắt ốc trở về...
