Vì sao chưa cho phép đóng tàu vật liệu PPC cỡ lớn?

Sau khi ban hành, một số ý kiến cho rằng, quy chuẩn này đã hạn chế đóng tàu cỡ lớn bằng vật liệu mới… Bộ GTVT khẳng định không cấm việc đóng tàu bằng vật liệu mới nói chung và vật liệu PPC nói riêng nhưng phải đáp ứng các điều kiện bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người và phương tiện.

PPC là một loại nhựa nhiệt, nhập khẩu từ nước ngoài, có ưu điểm nhẹ, dễ sản xuất, không cần sơn chống ăn mòn, không hấp thụ nhiệt. Tuy nhiên, hạn chế của vật liệu này là dễ cháy, dễ biến dạng nhiệt, độ bền không cao, đặc tính cơ học bị suy giảm theo thời gian. So với các vật liệu phổ thông dùng đóng phương tiện thủy hiện nay (thép, hợp kim nhôm, com-pô-dít) thì PPC chịu lực kém hơn, dễ cháy (biến dạng trong khoảng nhiệt độ 85 đến 900C, nhiệt độ nóng chảy từ 162 đến 1670C, tự bốc cháy ở nhiệt độ 3400C) và khi cháy có lượng khói cao hơn mức cho phép. PPC cũng có đặc tính bị rão, suy giảm cơ học theo thời gian do bị tác động các điều kiện như tải trọng, nhiệt độ, liên kết hàn.

Vừa qua, trên cơ sở kinh nghiệm một số nước, nước ta đã nghiên cứu, ứng dụng vật liệu này trong chế tạo phương tiện thủy để sử dụng thử nghiệm. Đáng lưu ý, tuy PPC là vật liệu được sản xuất tại nước ngoài nhưng đến nay chưa nước nào hay tổ chức đăng kiểm nào trên thế giới có tiêu chuẩn kỹ thuật đối với phương tiện thủy làm bằng PPC.

Trong thời gian qua, Cục Đăng kiểm Việt Nam (ĐKVN) đã trao đổi với các tổ chức đăng kiểm của nhiều nước trên thế giới như Ấn Độ, Nhật Bản, Nga, Hàn Quốc, Pháp,… nhưng các tổ chức này đều chưa từng đăng kiểm tàu, thuyền cũng như chưa có quy chuẩn, quy phạm về tàu chế tạo bằng PPC. Vì thế, Thông tư 43 không phải là giấy phép mà là quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, vừa tạo điều kiện để doanh nghiệp sản xuất, vừa bảo đảm an toàn kỹ thuật và môi trường. Việt Nam cũng là nước đầu tiên ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia áp dụng đối với phương tiện thủy chế tạo bằng vật liệu này.

Theo tìm hiểu vật liệu PPC được nhập về nước ta cách đây vài năm và đã thử nghiệm đóng tàu có sức chở đến 56 chỗ. Thực tế, đã có hai tàu khách chở 32 khách và 56 khách được đóng thử nghiệm bằng PPC nhưng quá trình thử nghiệm đã gặp sự cố hỏng máy chính do nước biển tràn vào khoang, cho nên việc chưa đủ các thông số cần thiết đánh giá đối với tàu làm bằng PPC có kích thước và sức chở lớn.

Từ tháng 7-2015, một doanh nghiệp trong nước đã mua một tàu sức chở 32 khách và một tàu sức chở 56 khách làm bằng PPC đưa vào sử dụng thử nghiệm tại vịnh Nha Trang. Đến thời điểm hiện tại, đây cũng là hai tàu khách lớn nhất thế giới làm bằng PPC. Mới đây, đơn vị sử dụng cho biết, tàu 32 khách đã hoạt động 1.220 giờ, khi chạy nước văng vào khoang lái làm ướt hành khách và gây hư hỏng các thiết bị điều khiển. Tàu thường xuyên hư hỏng, hiện chỉ sử dụng hỗ trợ vận chuyển hành lý khi cần thiết. Tàu 56 khách hoạt động được 720 giờ, cũng bị nước văng vào khoang lái làm ướt hành khách và hư hỏng thiết bị điều khiển.

Ngày 7-10-2015, nước biển tràn vào ngập khoang máy, hư hỏng hai máy chính. Đến nay, tàu rất ít hoạt động, chủ yếu để duy trì, bảo dưỡng. Đại diện doanh nghiệp này đánh giá: Hai tàu khách chỉ mới thử nghiệm trong thời gian ngắn, chưa thể đánh giá được vật liệu PPC có đủ điều kiện kỹ thuật để chế tạo phương tiện thủy cho nên cần phải tiếp tục thử nghiệm. Đồng thời, các nhà khoa học, các cơ quan, đơn vị quản lý cần nghiên cứu một cách thận trọng về vật liệu PPC trước khi quyết định sử dụng chế tạo phương tiện thủy.

Thực tế, các nước trên thế giới không sử dụng PPC để đóng tàu thương mại. Chỉ có một vài nước dùng vật liệu này đóng thuyền vui chơi giải trí hoặc công tác. Cục ĐKVN đã cùng doanh nghiệp nghiên cứu, thử nghiệm vật liệu của 11 phương tiện thủy cỡ nhỏ và hai bến nổi đóng bằng PPC. Kết quả đánh giá cho thấy, PPC phù hợp để đóng phương tiện thủy nội địa có sức chở đến 12 người.

Để đóng phương tiện chở khách, tàu du lịch trên 12 người, cần tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm để có căn cứ khoa học đầy đủ mới có thể đề xuất cho phép áp dụng. Các phương tiện sức chở đến 12 người như ca-nô, xuồng, tàu công tác,… có các yêu cầu về an toàn kỹ thuật thấp hơn, bởi phạm vi hoạt động, đối tượng và tính chất sử dụng không quá phức tạp đối với yêu cầu cứu hộ, cứu nạn. Máy tàu để ngoài vừa không tốn diện tích vừa không gây nguy cơ cháy nổ trong ca-bin, các tàu này không có khoang khách, khi gặp sự cố có thể mặc áo phao, thoát ra ngoài dễ dàng.

Phương tiện sức chở hơn 12 người thuộc nhóm phương tiện chở khách, tàu du lịch, yêu cầu an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường cao hơn rất nhiều. Vật liệu dùng để chế tạo cũng phải bảo đảm an toàn cao nhất, phòng ngừa các rủi ro dẫn đến tai nạn, sự cố. Vì thế, Cục ĐKVN vẫn giữ quan điểm, chưa có kết quả thử nghiệm về an toàn thì không được phép đóng tàu chở khách cỡ lớn bằng vật liệu PPC.