Tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ, an toàn cho các dự án điện hạt nhân
Tại hội nghị, Tiến sĩ Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cho biết, năm 2024 đánh dấu những thay đổi lớn của ngành hạt nhân. Ngày 30/11/2024 Quốc hội Việt Nam đã có Nghị quyết về việc Việt Nam quay lại với phát triển điện hạt nhân sau 8 năm tạm dừng kể từ năm 2016.
Việc quay trở lại điện hạt nhân là một cơ hội tốt cho ngành hạt nhân, đồng thời cũng là một thách thức rất lớn cho ngành. Để có thể thực hiện thành công chương trình phát triển điện hạt nhân, đòi hỏi Việt Nam phải có đội ngũ cán bộ nghiên cứu, quản lý, vận hành hùng mạnh, năng lực khoa học công nghệ, sản xuất công nghiệp tốt hỗ trợ cho việc bảo đảm chất lượng trong triển khai xây dựng, đưa vào vận hành an toàn các nhà máy điện hạt nhân.
Trong bối cảnh đó, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam nhận thức rõ vai trò, nhiệm vụ của mình. Để có thể xây dựng viện lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu thực tiễn về nghiên cứu ứng dụng năng lượng nguyên tử, cũng như hướng đến nhiệm vụ hỗ trợ tích cực cho chương trình điện hạt nhân của đất nước, một số giải pháp, nhiệm vụ cụ thể trước mắt đã được viện xác định, như: Xây dựng chương trình nghiên cứu dài hạn, tập trung xây dựng tiềm lực khoa học, triển khai nhiệm vụ nghiên cứu với chất lượng tốt; xây dựng một số nhóm nghiên cứu xuất sắc, trong đó có các nhóm tập trung vào công nghệ điện hạt nhân, vật lý hạt nhân, thủy nhiệt và phân tích, đánh giá an toàn hạt nhân đối với một số công nghệ điện hạt nhân được lựa chọn.
Bên cạnh đó, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cũng đề cập đến việc phối hợp, hợp tác với một số đơn vị nghiên cứu, trường đại học trong nghiên cứu triển khai, xây dựng chương trình đào tạo về công nghệ hạt nhân; đào tạo nguồn nhân lực qua các kênh đào tạo trong nước và quốc tế, đào tạo qua công việc, thế hệ trước tham gia đào tạo, truyền kiến thức và kinh nghiệm cho thế hệ sau, kết hợp nghiên cứu với đào tạo, gửi các nhóm nghiên cứu sang nước ngoài làm việc, ưu tiên đào tạo cán bộ trẻ; triển khai các khóa đào tạo ngắn hạn và trung hạn trong nước về lĩnh vực hạt nhân. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tận dụng hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực, đào tạo nguồn nhân lực.
 |
Hội nghị tổng kết năm 2024, phương hướng nhiệm vụ năm 2025 của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam. |
Cùng với đó, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam chủ động và tích cực hợp tác với chủ đầu tư các dự án điện hạt nhân, tham gia vào các nhiệm vụ tư vấn hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ, an toàn liên quan đến các dự án điện hạt nhân; xây dựng năng lực chế tạo, sản xuất thiết bị trong nước, từng bước hướng tới nội địa hóa thiết bị ghi đo bức xạ, các loại máy gia tốc; hoàn thiện và đưa vào vận hành Mạng Quan trắc phóng xạ quốc gia, tiếp tục xây dựng nhóm nghiên cứu về phát tán phóng xạ mạnh với đội ngũ cán bộ tầm quốc tế; tích cực triển khai Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân hợp tác với Tập đoàn nhà nước Nga về năng lượng nguyên tử (Rosatom), sớm hoàn thành việc xây dựng và đưa lò hạt nhân nghiên cứu mới vào vận hành
Cần có chương trình nghiên cứu đặc biệt cấp quốc gia về công nghệ, an toàn điện hạt nhân
Tại hội nghị, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt khẳng định, Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để phát triển ngành năng lượng hạt nhân của riêng mình, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.
Vì vậy, Bộ trưởng đề nghị Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cần xác định rõ vai trò, vị trí của mình trong bối cảnh mới, phải là nơi hội tụ tri thức khoa học hạt nhân với sự tập trung của đông đảo đội ngũ chuyên gia và các nhà nghiên cứu làm việc trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử nói chung và điện hạt nhân nói riêng.
"Việc này đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong triển khai Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận trước mắt cũng như trong kế hoạch điện hạt nhân dài hạn của Việt Nam", Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt lưu ý.
Đồng thời, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam phải thể hiện được vai trò tham mưu, tư vấn cho lãnh đạo bộ, lãnh đạo Chính phủ về lộ trình và các vấn đề mang tính then chốt; phải là nơi có những nghiên cứu sâu cả về công nghệ và an toàn để dẫn dắt trong việc tiếp nhận, chuyển giao công nghệ và hướng tới dần làm chủ công nghệ, tự chủ trong quá trình bảo trì bảo dưỡng và giải quyết các vấn đề phát sinh; phải là cơ quan hỗ trợ kỹ thuật và khoa học cho cả cơ quan quản lý an toàn hạt nhân cũng như chủ đầu tư, tổ chức vận hành trong tương lai.
Chuẩn bị nguồn nhân lực cho các dự án trọng điểm về năng lượng nguyên tử
Thời gian tới, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đề nghị Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam tập trung một số công tác trọng tâm.
Một là, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển công nghệ hạt nhân; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia đầu ngành, gắn với chương trình tổng thể phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân.
Từng bước nâng cao năng lực trong nước nội địa hóa thiết bị điện hạt nhân; hợp tác với các quốc gia có kinh nghiệm để học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm; bên cạnh đó, phối hợp với các cơ quan có liên quan tăng cường công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của cộng đồng về năng lượng hạt nhân.
Hai là, chủ trì đề xuất Chương trình nghiên cứu đặc biệt cấp quốc gia tập trung vào công nghệ, an toàn điện hạt nhân (bao gồm việc đầu tư xây dựng 1-2 phòng lab quy mô quốc gia) nhằm nâng cao năng lực nghiên cứu, tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật hướng đến từng bước làm chủ công nghệ, vận hành, bảo trì, bảo dưỡng.
Chuẩn bị năng lực để tham gia quá trình cung cấp vật tư, thiết bị, xây dựng, lắp đặt, quản lý dự án, giám sát và kiểm tra chất lượng nhà máy điện hạt nhân; xây dựng năng lực về xử lý chất thải phóng xạ và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng.
Ba là, phối hợp, hỗ trợ kỹ thuật cho Cơ quan quản lý an toàn hạt nhân trong nghiên cứu, rà soát hoàn thiện hệ thống pháp lý, xây dựng một số thông tư, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cần thiết; hỗ trợ thẩm định, đánh giá an toàn hạt nhân trong các giai đoạn phê duyệt địa điểm, thiết kế và cấp phép xây dựng và vận hành nhà máy điện hạt nhân.
Bốn là, tập trung triển khai nhanh, hiệu quả Dự án Trung tâm nghiên cứu khoa học, công nghệ hạt nhân giúp tích lũy kinh nghiệm và đào tạo nguồn nhân lực, làm tiền đề cũng như tạo niềm tin trong nước và cộng đồng hạt nhân quốc tế trong việc triển khai các dự án hạt nhân lớn tại Việt Nam trong thời gian tới.
Phối hợp với các vụ chức năng của bộ nhanh chóng triển khai thực hiện đề án Mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường quốc gia sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, từng bước đưa mạng lưới vào hoạt động làm cơ sở cho hoạt động ứng phó sự cố xuyên biên giới và nhà máy Điện hạt nhân trong tương lai.
Phối hợp chặt chẽ với Vụ Năng lượng nguyên tử lên kế hoạch triển khai thực hiện Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Năm là, tập trung ưu tiên nguồn lực phối hợp cùng với khối năng lượng nguyên tử tham mưu Ban cán sự Đảng Bộ Khoa học và Công nghệ triển khai nhiệm vụ xây dựng Nghị quyết của Bộ Chính trị nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế-xã hội trong tình hình mới.
"Đây là nhiệm vụ chính trị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng của ngành, là văn bản chỉ đạo đầu tiên của Đảng dành riêng cho lĩnh vực năng lượng nguyên tử, là kim chỉ nam dẫn đường cho ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam với tầm nhìn dài hạn, được kỳ vọng sẽ giúp nâng tầm của ngành tương xứng với vị thế và tiềm năng của năng lượng nguyên tử đóng góp cho phát triển kinh tế-xã hội đất nước trong kỷ nguyên mới", Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh.
