Bốn nước Trung Âu đưa ra tuyên bố cứng rắn với Anh bao gồm Xlô-va-ki-a, Hung-ga-ri, Ba Lan và CH Séc. Theo Thủ tướng Xlô-va-ki-a R.Phi-cô, vấn đề mà bốn nước Trung Âu nêu ra thật sự là thách thức lớn cho nước Anh; và EU sẽ không bao giờ chấp nhận nhân nhượng hay thỏa hiệp liên quan vấn đề này. Trước đó, tại cuộc họp cấp cao không chính thức của EU ở Xlô-va-ki-a – cuộc họp đầu tiên vắng mặt lãnh đạo nước Anh, 27 quốc gia thành viên EU đã thống nhất về lộ trình tái thiết lòng tin của người dân sau khi Anh rời khỏi khối. Tinh thần hợp tác và đoàn kết đã được các quốc gia EU nêu cao. Các lãnh đạo châu Âu nhất trí rằng, EU sẽ kiên quyết bảo vệ nguyên tắc không cho phép Anh tham gia thị trường chung châu Âu nếu Anh chủ trương hạn chế sự di chuyển tự do của người lao động, đồng thời sẽ không tỏ thái độ nương nhẹ trong quá trình đàm phán với “quốc đảo sương mù”. Tại hội nghị, Tổng thống Pháp Ph.Ô-lăng-đơ còn lạc quan tin tưởng vào sự phát triển vững mạnh của EU sau khi Anh rời khỏi khối.
Vậy nhưng, mặc dù lộ trình đàm phán với Luân Đôn đã được các nhà lãnh đạo EU nhất trí, song tinh thần đoàn kết lại chưa thể phát huy khi nhiều vấn đề “gai góc” khác của khối được mang ra bàn bạc. Ngay trong cuộc họp đầu tiên của EU chỉ với 27 nước thành viên, bất đồng sâu sắc đã bộc lộ rõ khi các nhà lãnh đạo không ngừng chỉ trích lẫn nhau về chính sách giải quyết cuộc khủng hoảng người di cư cũng như các chính sách phát triển kinh tế, những vấn đề mà EU sẽ tiếp tục phải đối mặt thời kỳ hậu Brexit. Thủ tướng Hung-ga-ri V.Ô-ban kịch liệt lên án Thủ tướng Đức A.Méc-ken về việc Đức khuyến khích mở cửa cho người tị nạn vào châu Âu và gọi chính sách này là “ngây thơ và tự hủy diệt”. Ông V.Ô-ban cho biết, cuộc họp cấp cao lần này của EU đã thất bại trong việc thay đổi các chính sách về người nhập cư của khối. Trong khi đó, những tranh cãi lại dấy lên khi cả Pháp và I-ta-li-a cùng kịch liệt phản đối chính sách “thắt lưng buộc bụng” tại châu Âu, chính sách từng khiến người dân của không ít quốc gia EU rơi vào cảnh khốn đốn do lương và quỹ hưu trí bị cắt giảm, trong khi thuế lại gia tăng.
Không ít lời cảnh báo đã từng được đưa ra về tương lai trắc trở của ngôi nhà chung EU sau quyết định chia tay của “xứ sở sương mù”. Vốn là thành viên chủ chốt cả về quân sự lẫn tài chính trong EU, sự rời đi của nước Anh nhất định ảnh hưởng lớn các kế hoạch phát triển mà khối này từng đề ra, nhất là trong bối cảnh hàng loạt thách thức từ cuộc khủng hoảng người di cư, tình trạng suy giảm kinh tế, bóng ma khủng bố… đang bủa vây lục địa già. Đáng lo ngại hơn cả, kịch bản Brexit có thể dẫn đến sự “dứt áo ra đi” của nhiều quốc gia khác trong khối và khiến niềm tin về sự đoàn kết, thống nhất, hòa bình của 500 triệu cư dân châu Âu đứng trước nguy cơ bị xói mòn. Các chính trị gia theo chủ nghĩa dân túy ở Pháp, Áo, Hà Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Hung-ga-ri, Hy Lạp… đã nhanh chóng kêu gọi nối gót Anh tổ chức trưng cầu ý dân về tương lai của các nước này trong ngôi nhà chung EU.
Mặc dù “đoàn kết” và “thống nhất” luôn là những cụm từ được lãnh đạo các nước EU nhắc tới nhiều nhất lúc này, song để những khái niệm này không chỉ dừng lại ở tính biểu tượng mà được đưa vào chiến lược, hành động cụ thể đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn từ các nước thành viên. Một khi những chia rẽ, bất đồng nội khối chưa được giải quyết triệt để, hành trình tương lai của EU khi thiếu vắng nước Anh chắc chắn còn nhiều chông gai.
