Khung cảnh ngày trở về thật ý nghĩa
Mới hơn 7 giờ sáng 31-8, gần 500 phạm nhân của Trại giam Thanh Xuân (Bộ Công an) đã tập trung tại hội trường để nghe Giám thị trại Tô Xuân Bốn công bố danh sách phạm nhân được đặc xá đợt này. Hàng trăm thân nhân của họ đứng trong khuôn viên của trại chờ đón người thân được trở về với gia đình và cộng đồng xã hội.
Ông Lê Khắc Tiên ở thị trấn Long Biên (Hà Nội), bố của phạm nhân Lê Xuân Toản, 23 tuổi, không kìm được nước mắt: Nhận được tin của con báo, do cải tạo tốt, cho nên được đặc xá đợt này, cả chục ngày qua gia đình mừng quá, họ hàng, bà con lối phố cũng đến chia vui. Hôm nay đến sớm để đón cháu về.
Ông bùi ngùi kể, trước đây do gia đình bận làm ăn, chưa quan tâm giáo dục con, cho nên cháu theo bạn bè nghiện ngập ma túy, rồi phạm tội buôn bán ma túy, bị phạt tù 7 năm. Cháu đã chấp hành hình phạt tù được 4 năm. Nhiều lần gia đình đến thăm, được tận mắt chứng kiến cháu được các cô, chú quản giáo của trại Thanh Xuân giáo dục, dạy bảo ân tình, cùng sự tiến bộ của con mình, tôi đều khuyên con yên tâm lao động cải tạo, thế nào cũng được hưởng ân huệ của Nhà nước. Ngày đó đã đến...
Dịp đặc xá năm nay, tại Trại giam Thanh Xuân có 40 phạm nhân quốc tịch nước ngoài được tha tù. Hạnh phúc được tự do, quả là sự mong chờ của các phạm nhân và hơn thế nữa, của gia đình họ.
Phạm nhân Noboru Sato, người Nhật Bản, ngay sau lễ công bố danh sách đặc xá tại hội trường, đã xúng xính trong bộ quần áo còn thẳng nếp, cười thật tươi, trả lời rành rọt, cởi mở bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt trước các câu hỏi của phóng viên trong nước và quốc tế.
Với tội danh lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của Nhà nước Việt Nam, Sato bị bắt ngày 25-11-1994, bị xử với mức tù 16 năm. Thời gian ở trại giam là những ngày tháng suy ngẫm về tội lỗi gây ra trước đây. Vì am hiểu lĩnh vực sổ sách, kinh doanh, Sato được cán bộ trại giao việc lên lịch phân công công việc cho từng trại viên trong nhóm và quản lý kho.
Theo đánh giá của cán bộ Trại giam Thanh Xuân, Sato chịu khó học hỏi, làm việc với tinh thần trách nhiệm cao, đã được giảm thời gian chấp hành hình phạt tù năm lần. - "Tôi được tự do dù án tù còn lại của tôi là 2 năm 8 tháng 23 ngày" - Sato nhớ kỹ như vậy.
Nhận xét về môi trường và phương thức giáo dục, cải tạo thời gian qua, Noboru Sato nói: "Cán bộ Việt Nam tốt lắm. Chúng tôi được hướng dẫn làm việc, tùy theo khả năng và sức khỏe từng người. Phạm nhân được đối xử công bằng, không phân biệt là người nước ngoài hay người trong nước". Sato bộc bạch rằng đang chờ cán bộ Ðại sứ quán tới hoàn tất các thủ tục đón về.
Lưu Dương Châu (Trung Quốc) là một nông dân ở xã Sơn Tâm, thị trấn Giang Bình, Voòng Thành, tỉnh Quảng Tây. Ngày 22-6-1990, Châu bị bắt và lãnh án tù chung thân tại Việt Nam vì tội giết người và xuất nhập cảnh trái phép.
Do cải tạo tốt, hôm nay Châu được tự do. Mặc bộ quần áo mới, nói chuyện bằng vốn tiếng Việt thật sõi, Châu bày tỏ niềm vui không tả xiết khi biết mình nằm trong danh sách được đặc xá. "Hơn chục năm qua, em đã cố gắng hết sức mình cải tạo thật tốt để được hưởng lượng khoan hồng của Nhà nước Việt Nam".
Ðược sự giúp đỡ của cán bộ công an Việt Nam, từ một nông dân chỉ biết làm ruộng và buôn bán nhỏ lẻ, nay ra tù, Châu mang theo một "hành trang" lớn: Biết lái máy cày, biết nghề chăn nuôi cá, thạo nghề may vỏ chăn, khâu bóng... "Về nước, có nghề rồi, tôi sẽ tự tin gây dựng cuộc sống của mình. Với chính sách nhân đạo của Ðảng và Nhà nước Việt Nam, nếu cải tạo tốt, phạm nhân mắc án chung thân vẫn có ngày trở về"!
Bận bịu tác nghiệp suốt buổi sáng, sau khi xong việc, anh Y-vét Ðam Van, một đồng nghiệp người nước ngoài làm cho Hãng Thông tấn truyền hình Mỹ (APTN) nhận xét: "Hôm nay, tôi thấy rõ thêm chính sách nhân đạo của Nhà nước Việt Nam. Trong ngày lễ Quốc khánh, không những người dân, công dân bình thường được quan tâm, mà hơn 8.600 người trước đây từng phạm tội cũng đã được hưởng sự khoan hồng, trở về cộng đồng. Thật đặc biệt là cả những phạm nhân có mức án cao như chung thân cũng được trở về cộng đồng, hưởng quyền công dân". Anh nói thêm "Phạm nhân có tiền tàu xe và người thân đến đón. Khung cảnh ngày trở về của phạm nhân thật ý nghĩa"...
Trước cổng Trại giam Ninh Khánh, ngay từ sáng sớm 1-9, hàng trăm thân nhân những người được đặc xá, có cụ già tóc bạc phơ hồi hộp chờ đón người thân trong số 247 phạm nhân được đặc xá lần này. Những cặp mắt đau đáu nhìn vào phía trong sân trại, nơi đại diện các cơ quan, ban, ngành hữu quan đang tổ chức lễ công bố đặc xá.
Với phạm nhân Nguyễn Văn Ðấu, sinh năm 1964, quê ở thị trấn Ðồng Văn (Duy Tiên, Hà Nam), hôm nay là ngày thật hạnh phúc khi được đoàn tụ trong vòng tay người thân. Ngoài kia, cách vài trăm mét thôi, người vợ trẻ và cậu con trai đang ngóng chờ... Ngày vui, nhưng câu chuyện buồn hơn ba năm trở về trước sẽ là dấu ấn không bao giờ quên đối với Ðấu. Ðầu tháng 9-2001, Ðấu bị bắt với tội danh buôn bán trái phép chất ma túy, với mức án bảy năm tù. Kỷ niệm đẹp của những ngày phấn đấu trở thành một công dân tốt, với Ðấu, là ngày 31-7-2004 vừa qua. Hôm cán bộ giao nhiệm vụ chăn bò khu đất gần trại, buổi trưa Ðấu ở lại trực ngoài đồng. Ðang giữa trưa, bỗng Ðấu nghe tiếng la hét thất thanh của mấy đứa trẻ làng Gôi cạnh bờ sông. Ðấu chạy đến nơi mới biết một cháu gái tắm sông đuối sức chìm nghỉm dưới dòng nước. Ðấu không kịp cởi bộ quần áo dài, nhảy ngay xuống sông. Lặn ngụp hàng chục phút, Ðấu mới túm được tóc cháu gái tên Phương, 14 tuổi, đưa lên bờ. Sau gần một giờ cấp cứu, hô hấp nhân tạo, gọi người trong gia đình mang cháu nhỏ ra trạm y tế, cuối cùng Ðấu đã cứu được mạng sống cháu gái. Gia đình, bà con tại địa phương rất cảm kích trước hành động của người phạm nhân ấy.
Quyết tâm hướng thiện, hoàn lương
Từ sáng sớm, người nhà của các phạm nhân được đặc xá đợt này đã đứng chật cổng Trại giam Phú Sơn 4 (xã Cổ Lũng, Phú Lương, Thái Nguyên) chờ đợi, mong ngóng người thân bước ra từ sau cánh cửa sắt. Vẻ mặt người nào cũng căng thẳng, lo lắng. Chị Vi Thị Ngơi, vợ của phạm nhân Mã Ðình Thu ở TP Lạng Sơn, hết đứng lại ngồi, đôi mắt luôn mở to hướng về phía trại. Tâm sự với chúng tôi, chị Ngơi không giấu nổi sự xúc động:
- Nhận được tin báo của giám thị trại giam về việc chồng được đặc xá đợt này, cả nhà tôi mừng lắm. Nhờ cố gắng học tập và cải tạo tiến bộ, anh ấy được Nhà nước cho hưởng lượng khoan hồng, tính ra giảm được gần ba năm. Có anh ấy trở về thì từ nay tôi có thêm người đỡ đần sớm tối, chứ một nách ba đứa con ăn học suốt hơn 5 năm qua, cực quá!
Theo Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước, đợt này trại giam Phú Sơn 4 có 153 phạm nhân được hưởng đặc xá. Trong đó, số phạm nhân được giảm từ ba đến sáu tháng tù chiếm tỷ lệ cao nhất (36 người), tiếp đến là số phạm nhân được giảm từ ba tháng tù trở xuống (33 người). Có một người được giảm tám năm sáu tháng 16 ngày tù, đó là phạm nhân Triệu Ðình Thăng, sinh 1933, quê ở Lam Sơn (Na Rì, Bắc Cạn).
Ðại tá, Giám thị Nguyễn Duy Vực, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, cho biết thêm: Cùng với đợt đặc xá này, cán bộ, chiến sĩ Trại giam Phú Sơn 4 cũng tổ chức lễ trao tặng phần thưởng cho các phạm nhân có thành tích cải tạo tốt, với tổng giá trị lên đến 13,5 triệu đồng. Trong đó, đáng kể nhất là quà tặng cho phạm nhân Nguyễn Thanh Thúy, gồm một chiếc máy khoan và một chiếc máy mài trị giá 2,5 triệu đồng để Thúy hành nghề điêu khắc nghệ thuật tự nuôi sống bản thân và giúp đỡ gia đình khi trở về quê ở Yên Phong (Bắc Ninh).
Ðến trưa 1-9, nhìn chung công tác đặc xá tha tù trước thời hạn tại trại giam Phú Sơn 4 hoàn thành tốt đẹp. Mỗi phạm nhân được phát một bộ quần áo, cấp tiền tàu xe để về quê, kịp đón Tết Ðộc lập cùng gia đình và những người thân. Trại còn tổ chức xe ô-tô đưa những người được đặc xá ra bến xe để về nhà. Rời trại giam Phú Sơn 4 khi mặt trời đã đứng bóng, chúng tôi cứ ấn tượng mãi với biểu ngữ do chính tay các phạm nhân nơi đây tự cắt dán: "Phạm nhân trại giam Phú Sơn 4 quyết tâm cải tạo tiến bộ để sớm được hưởng chính sách khoan hồng".
Lễ công bố Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước tại Trại tạm giam Hà Nội diễn ra lúc 8 giờ 30 phút ngày 1-9. Vì hội trường của trại hạn hẹp, chỉ có hơn 100 phạm nhân được mời lên dự. Nhưng bù lại, hệ thống loa truyền thanh đã giúp tất cả các phạm nhân trong trại theo dõi diễn biến buổi lễ, nghe đọc danh sách các phạm nhân được đặc xá, tha tù trước hạn.
Tôi như vui lây niềm vui của những phạm nhân khi bắt gặp những phạm nhân bỡ ngỡ, mỉm cười sung sướng khi thấy tên mình được đọc trên loa. Phạm nhân Chu Thị Hằng, sinh năm 1986, quê ở Yên Bái, líu ríu bước lên đón tờ quyết định được hưởng đặc xá. Khuôn mặt Hằng chợt ửng hồng, khóe mắt rớm lệ, Hằng vội đưa tay quệt nước mắt.
Tôi gặp Hằng phía ngoài hội trường, hỏi: Em phạm tội gì? Hằng ngượng ngùng nói khẽ: "Trộm tài sản công dân". Dường như sợ tôi hỏi tiếp về quá khứ, Hằng nói luôn: Em biết sợ rồi, không dám tái phạm nữa. Em cũng biết ơn các bác, các chú, các cô quản giáo chỉ bảo cho điều hay lẽ phải khi em ở trong trại. Em xin cảm ơn chính sách đặc xá của Nhà nước. Gia đình nhắn em về nhà sẽ cho em đi học cắt may, em cảm thấy yên tâm với nghề này".
Ðã xế trưa, chúng tôi ra khỏi Trại tạm giam Hà Nội và thật sự sửng sốt khi bắt gặp hình ảnh các phạm nhân vừa được trả lại quyền công dân chạy ào ra và phía ngoài cổng trại, tấp nập rất đông những người nhà đi đón người thân trở về đoàn tụ gia đình. Những giọt nước mắt buồn vui đã rơi khi cha gặp con, vợ gặp chồng, anh em gặp nhau...
* Sáng 31-8, trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, Trại giam Z30 Ð long trọng làm lễ công bố Quyết định của Chủ tịch nước đặc xá tha tù trước thời hạn cho những phạm nhân ăn năn hối cải, cải tạo tốt quyết tâm từ bỏ quá khứ lỗi lầm làm lại cuộc đời. Không chỉ những người có tên trong danh sách mà cả những người chưa được xét đặc xá đợt này đều hân hoan, tin tưởng vào chính sách khoan hồng nhân đạo của Ðảng và Nhà nước ta. Họ hiểu rằng, dù có tội nhưng biết ăn năn, cải tạo tốt, chấp hành nghiêm các nội quy, quy định của trại, thì sẽ có ngày được hưởng chính sách khoan hồng.
Trong đợt đặc xá này, Trại Z30 Ð có 233 phạm nhân, trong đó chín phạm nhân quốc tịch nước ngoài được tha tù trước thời hạn.
Ngay trong buổi lễ, khi biết mình có tên trong danh sách được đặc xá, phạm nhân Nguyễn Văn Dũng, bị phạt tù 6 năm về tội vi phạm các quy định an toàn giao thông, làm chết 16 người, được tha trước thời hạn 1 năm 11 tháng, xúc động nói: "Tôi vô cùng biết ơn Ðảng, Nhà nước. Ra tù, việc đầu tiên của tôi là đi đến từng nhà nạn nhân thắp nhang cho người đã mất, xin lỗi thân nhân của họ và quyết tâm không tái phạm".
Phạm nhân Lê Ngọc Hoàng, trước đây là Phó Giám đốc chi nhánh Khánh Hòa, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam phạm tội vi phạm các chế độ cho vay, được tha trước thời hạn 2 năm 8 tháng, nói: "Khi biết mình có tên trong danh sách được đề nghị đặc xá, tôi luôn sống trong tâm trạng hồi hộp chờ đợi. Trong quá trình cải tạo, tự thấy mình hội đủ các điều kiện. Phân trại tiến hành bình chọn công khai theo quy định, 100% anh em phạm nhân bỏ phiếu đề nghị cho tôi. Vậy mà hôm nay, khi nghe rõ tên mình trong danh sách được tha, tôi vẫn không nén được xúc động và nỗi vui mừng. Sau một lần vấp ngã, ra tù tôi sẽ làm lại cuộc đời và chắc chắn sẽ thành công".
Phạm nhân Lê Hiên, quốc tịch Cam-pu-chia, phạm tội vận chuyển trái phép các chất ma túy, bị TAND tỉnh An Giang tuyên phạt 15 năm tù, nay được tha trước thời hạn 8 năm 11 tháng, thật sự vui mừng và xúc động. Chị nói: "Dù là người có mức án cao, nhưng trong trại chúng tôi luôn luôn được sự giúp đỡ của cán bộ, quản giáo, giám thị. Ở trại được học chữ, học nghề may, được bố trí lao động phù hợp sức khỏe, trình độ, tôi thấy chính sách của Nhà nước Việt Nam đối xử với những người phạm tội thật nhân đạo".
Ðón con trong ngày đặc xá, cụ bà Vũ Thị Hiên, 70 tuổi, có con là Nguyễn Văn Phong, vừa nghiện ma túy vừa phạm tội mua bán trái phép các chất ma túy, bị phạt tù 10 năm, nay được tha sớm 5 năm tám tháng, vừa khóc vừa nói: "Biết tin con được đặc xá, tôi vừa mừng vừa lo. Mừng vì con mình cải tạo tốt, được Nhà nước khoan hồng. Lo là khi con ra về sẽ phải khuyên nhủ cháu thế nào để không quay về con đường cũ. Nghe con kể về cách đối xử giáo dục đầy tình người của cán bộ trong trại, theo dõi từng bước trưởng thành của con trong những ngày ở trại, nhất là đã từ bỏ được ma túy, tôi tin là con mình sẽ tìm được lối đi ngay thẳng, làm lại cuộc đời".
* Mỗi khi có dịp về đây, bà con trong vùng gọi Trại giam K1, Cái Tàu (Cà Mau) là "thị trấn" giữa rừng tràm. Những ngày qua, không khí ở đây lại càng tất bật và vui như ngày "Tết". Trong buổi lễ công bố Quyết định của Chủ tịch nước đặc xá tha tù cho 134 phạm nhân, phạm nhân Ngô Thị Vân phát biểu: "Ðây là cơ hội quý báu để anh chị em chúng tôi làm lại cuộc đời, hòa nhập cuộc sống đời thường, giúp ích cho gia đình và xã hội". Ngô Thị Vân sinh năm 1949, can tội tham ô tài sản XHCN, lừa đảo chiếm đoạt tài sản công dân, bị kết án 18 năm tù. Ngày mới đến trại, Ngô Thị Vân hoàn toàn suy sụp, coi như cuộc đời đã chấm hết. Sau hơn tám năm, bốn tháng thụ án, phạm nhân Ngô Thị Vân cải tạo tốt, được hưởng chính sách khoan hồng của Ðảng, Nhà nước dịp này.
Tại buổi lễ, khi Ban Giám thị trại trao quyết định đặc xá tha tù trước hạn cho từng người, rất nhiều phạm nhân đã bật khóc. Kể từ đây họ quyết tâm hướng thiện, hoàn lương, trở thành người tốt.
Tới chứng kiến lễ công bố Quyết định đặc xá ở trại Thanh Xuân trong dịp này, Trung tướng Lê Thế Tiệm, Ủy viên T.Ư Ðảng, Thứ trưởng Công an nói: "Ðặc xá mới chỉ là bước khởi đầu của con đường hướng thiện cho những người một thời lầm lỗi. Trước mắt họ, còn nhiều khó khăn, thử thách, phải vượt qua sự mặc cảm, tự ti, vượt qua cám dỗ của đời thường để làm chủ bản thân, vững vàng trong cuộc sống, quyết tâm không tái phạm sai lầm. Vấn đề tiếp tục quản lý giáo dục người được đặc xá trở về là khâu rất quan trọng nhằm bảo đảm cho họ sớm hòa nhập cộng đồng, đòi hỏi chính quyền địa phương, các cấp, ngành, đoàn thể và gia đình phải cùng chung sức, đồng lòng. Ðiều quan trọng nhất là giúp đỡ họ có việc làm, giải quyết được khó khăn, đồng thời tiếp tục quản lý, giáo dục, cảm hóa để họ có điều kiện thật sự hoàn lương".
