Ngày 6/6, tại Khu di sản văn hoá thế giới Trung tâm Hoàng thành Thăng Long (đường Hoàng Diệu, quận Ba Đình, Hà Nội), Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức chương trình “Tết Đoan Ngọ Thăng Long xưa” trong chuỗi hoạt động nhân dịp tết Đoan Ngọ 2024 (tức ngày 5/5 âm lịch).
Tết Đoan Ngọ còn được gọi là Tết Đoan Dương, thường được tổ chức vào giờ Ngọ, ngày mùng 5/5 âm lịch hằng năm. Đây là ngày tết truyền thống của một số quốc gia Đông Á trong đó có Việt Nam. “Đoan” có nghĩa là mở đầu, “Ngọ” là khoảng thời gian từ 11 giờ đến 13 giờ, ăn Tết Đoan Ngọ là ăn vào buổi trưa.
Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được dân gian gọi là “tết giết sâu bọ”. Hiểu đơn giản, đây chính là ngày phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng.
 |
Gian hàng giới thiệu các loại thuốc trừ dịch bệnh trong mùa nắng nóng. |
Tết Đoan Ngọ cũng là một dịp lễ tiết quan trọng trong cung đình. Hoàng đế chịu mệnh trời thực hiện một số nghi lễ như cúng tế các tiên đế, báo hiếu bậc sinh thành, ban yến và ban quạt cho văn võ bá quan, với mong ước ban phúc lành, ban sức khỏe, bình an cho muôn nhà.
Tết được các vương triều tổ chức trang trọng với những lễ nghi mang tính cung đình.
Tết Đoan Ngọ trong dân gian cũng có những phong tục hết sức độc đáo như dâng cúng sản vật của mùa hạ lên ông bà tổ tiên, dùng thức ăn để “diệt sâu bọ” trong người, hái lá làm thuốc nam vào giờ ngọ, đeo bùa và chỉ ngũ sắc, dùng lá nhuộm móng tay móng chân, mặc áo dấu, bôi rượu hùng hoàng cho trẻ con, treo con giáp tết từ ngải cứu, khảo cây...
 |
Các đại biểu trải nghiệm tục giết sâu bọ. |
Phát biểu tại chương trình, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội Nguyễn Thanh Quang cho biết, nhằm tôn vinh truyền thống văn hóa dân tộc, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể của khu di sản Hoàng thành Thăng Long, những năm gần đây Trung tâm đã tổ chức, thể nghiệm các nghi lễ cung đình với mong muốn mang đến cho du khách những sản phẩm du lịch đặc sắc, đậm dấu ấn văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Chương trình “Tết Đoan Ngọ Thăng Long xưa” năm nay gồm có các hoạt động: Tái hiện hai nghi lễ đặc sắc ngày Tết Đoan Ngọ trong cung đình, trưng bày về các phong tục dân gian truyền thống, các nghi lễ trong cung đình ngày Tết Đoan Ngọ, thực hành phong tục dân gian “giết sâu bọ” và trình diễn, giao lưu nghệ thuật thưởng trà.
 |
Các nghi thức cung đình được phục dựng trên cơ sở nghiên cứu về phong tục, nghi lễ thời Lê Trung hưng. |
Trong đó, những nghi thức cung đình gồm: Lễ tiến phẩm dâng hương lên các vị tiên đế và nghi lễ ban quạt được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu các nghi lễ cung đình được thực hiện dưới triều Lê Trung hưng.
Phần trưng bày, giới thiệu những phong tục Tết Đoan Ngọ, công chúng sẽ được tìm hiểu các phong tục: Ăn trái cây, ăn bánh tro, ăn cơm rượu nếp, uống rượu hùng hoàng, xương bồ để “giết sâu bọ” trong người vào lúc sáng sớm; tục hái thảo mộc làm thuốc và làm trà vào giờ ngọ; tục đeo chỉ ngũ sắc, đeo túi thơm có đựng hạt mùi, bột hùng hoàng để xua đuổi côn trùng…
Người dân và du khách cũng sẽ được trải nghiệm thực hành phong tục dân gian “giết sâu bọ” và phần giao lưu, trò chuyện cùng Nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết về phong tục này; tìm hiểu nghệ thuật thưởng trà cung đình với các nghệ nhân trà Hoàng Anh Sướng, Nguyễn Cao Sơn.
Chương trình diễn ra từ nay đến hết ngày 9/6.
