Theo PGS, TS, KTS Nguyễn Hồng Thục, Chủ tịch Hội đồng Viện nghiên cứu định cư và năng lượng bền vững, TP Hồ Chí Minh có nhiều lợi thế lớn để có thể phát triển kinh tế biển theo hướng liên vùng, hướng ra quốc tế.
Cụ thể, thành phố có vị trí chiến lược trên bản đồ hàng hải quốc tế, nằm trên tuyến giao thông xuyên Á và là cửa ngõ tiềm năng kết nối với cảng Busan (Hàn Quốc) và Tokyo (Nhật Bản). Tuy vậy, công suất hàng hải hiện nay chỉ đạt chưa đến một nửa công suất tối đa của hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải. Điều này cho thấy tiềm năng còn rất lớn và thách thức đặt ra hiện nay là tăng nhanh khả năng tích tụ hàng hóa và cạnh tranh hàng hải đối với khu vực.
Bên cạnh đó, TP Hồ Chí Minh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Nam Bộ gồm tám tỉnh gần như tạo thành một "bát giác kim cương", ôm lấy lõi tự nhiên là khu dự trữ sinh quyển thế giới Cần Giờ rộng hơn 42 nghìn ha. Do vậy, vùng đô thị - cảng biển quốc tế này sẽ trở thành cực kinh tế biển khi kết nối chuỗi đô thị biển quốc tế từ tầm nhìn phát triển nhanh chuỗi đô thị biển mặt tiền Vũng Tàu - Cần Giờ - Gò Công.
Tương tự, PGS, TS Lưu Thế Anh, Viện trưởng Tài nguyên - Môi trường (Đại học Quốc gia Hà Nội) cũng cho rằng, xu thế hiện nay của các nước trên thế giới có biển hay không có biển đều đang xoay trục từ phát triển dựa vào đất sang phát triển dựa vào biển. Tập trung ở các lĩnh vực như nghề nuôi biển, tài nguyên khoáng sản từ biển, năng lượng tái tạo (thủy triều, gió), an toàn và giám sát hàng hải, vận tải biển, công nghệ sinh học biển, du lịch biển…
Trong khi đó, TP Hồ Chí Minh lại tiếp cận trực tiếp với biển tại vịnh Cần Giờ có diện tích 42.000km2, làm chủ hàng hải quốc tế và nội địa thông qua nhóm cảng số 5 lớn nhất cả nước. Định hướng chiến lược để TP Hồ Chí Minh cất cánh, có kinh tế cảng biển và chuỗi đô thị biển phát triển mạnh mẽ, kết nối quốc tế và khu vực đã trở thành nhu cầu tất yếu và cấp thiết của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố.
Để TP Hồ Chí Minh đạt được mục tiêu phát triển kinh tế biển kết nối chuỗi đô thị tầm vóc quốc tế vịnh Cần Giờ - Vũng Tàu - Gò Công, PGS, TS Lưu Thế Anh cho rằng, thành phố cần tập trung tạo cơ chế liên kết vùng để xây dựng vị thế quốc tế. Bởi tính liên kết vùng sẽ giúp thành phố tập trung vào phát triển các ngành kinh tế chất lượng, chuyển dịch và nhường lại các ngành kinh tế thu hút nhiều lao động trình độ thấp cho các địa phương lân cận.
Ngoài ra, thành phố phải bảo tồn các giá trị đặc trưng của khu DTSQ thế giới và các hệ sinh thái tự nhiên của vịnh Cần Giờ, vịnh Gành Rái khi vận dụng quan điểm tiếp cận “Bảo tồn cho phát triển” và “Phát triển phục vụ bảo tồn” để tạo cơ hội bứt phá trong phát triển đô thị biển.
Theo PGS, TS Lưu Thế Anh, có ba vấn đề TP Hồ Chí Minh cần giải quyết ngay, đó là:
Mở rộng tiếp cận biển ở toàn bộ mặt tiền vịnh Cần Giờ và vịnh Gành Rái, thay vì phải thông qua cửa Soài Rạp như truyền thống.
Vượt ra khỏi ranh giới hành chính trong công tác quy hoạch và xây dựng Chiến lược phát triển cho Vùng TP Hồ Chí Minh để thoát ra khỏi tấm áo chật chội của ranh giới hành chính, tạo cơ chế cho sự tham gia của các bên liên quan trong liên kết vùng và chuyển sang liên kết bằng lợi ích vùng.
Phân công chức năng kinh tế cho chuỗi đô thị biển vịnh Cần Giờ: Vũng Tàu - Cần Giờ - Gò Công với hai cánh tay đông và tây nối dài ra biển. Trong đó, cánh tay phía đông được hình thành với chức năng kinh tế công nghiệp - dịch vụ - cảng biển (sân bay Long Thành và tân cảng Cái Mép - Thị Vải đóng vai trò làm hạt nhân); cánh tay phía tây được xác định chức năng kinh tế nông nghiệp sinh thái/nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái (kết nối với Gò Công và đồng bằng sông Cửu Long).
Tiếp thu ý kiến của các nhà khoa học, ông Võ Văn Hoan, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết, trong bối cảnh trong nước và quốc tế hiện nay, TP Hồ Chí Minh và vùng TP Hồ Chí Minh cần định vị lại vị thế cạnh tranh của mình, định hướng thành trung tâm dịch vụ có sức cạnh tranh quốc tế, hướng đến các mô hình kinh tế mới như kinh tế biển xanh tương quan với tăng trưởng xanh, các ngành có giá trị gia tăng cao.
Mô hình tương lai của TP Hồ Chí Minh cần đặt kết nối vùng quyết liệt hơn để tận dụng và phát triển kinh tế biển, cảng biển gắn chuỗi đô thị biển mang tầm quốc tế. Trong đó, vịnh Cần Giờ là cơ hội tạo bước ngoặt thay đổi phương thức và mô hình phát triển của thành phố. TP Hồ Chí Minh phải định hướng trở thành trung tâm tài chính thương mại tầm cỡ khu vực và thế giới.
