Tìm nguyên nhân xã hội của bất bình đẳng giới ở Việt Nam

Trong vài thập kỷ vừa qua, dù đã có sự cam kết mạnh mẽ từ Chính phủ, nỗ lực của các tổ chức xã hội, những cố gắng từ chính phụ nữ và nam giới Việt Nam đã có những cải thiện, tuy nhiên tiến bộ bình đẳng giới còn chậm, đôi khi còn trì trệ và thụt lùi ở một số lĩnh vực. Điều này đặt ra câu hỏi về nguyên nhân sự chậm và trì trệ này, về cách giải quyết những thách thức và gỡ bỏ các rào cản những nỗ lực thu hẹp khoảng cách hai giới.

Nghiên cứu “Các yếu tố xã hội quyết định bất bình đẳng giới ở Việt Nam” được thực hiện với 8.424 phụ nữ và nam giới tại chín tỉnh và thành phố Việt Nam từ năm 2012 đến năm 2015 với sự tài trợ của Chính phủ Australia, Quỹ Ford và Oxfam Novib. Những kết quả nghiên cứu chỉ rõ: Trong những năm qua, tiến bộ về bình đẳng giới chưa tương xứng với những thành tựu phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam. Phụ nữ Việt Nam chịu tác động sâu sắc và lâu dài của những quan niệm truyền thống (chủ yếu là của Nho giáo) về gia đình nên sẵn sàng hy sinh cả sự tiến bộ và hạnh phúc của mình để làm tròn vai trò chăm sóc gia đình. Phụ nữ không có thời gian (cho mình) và không được tin tưởng, thường chịu nhiều định kiến và ít có cơ hội...

Nhưng điều đáng nói hơn là cả xã hội cũng vẫn mặc nhiên cho rằng công việc gia đình hoàn toàn của phụ nữ; thậm chí trong nhiều trường hợp họ còn phải âm thầm chịu đựng bạo lực gia đình để giữ gìn sự “êm ấm”(!),v.v. Tất cả những điều đó đã hạn chế cơ hội của phụ nữ trong việc học tập, tham gia các hoạt động xã hội và cao hơn là theo đuổi sự nghiệp, khẳng định vị trí của mình trong đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.

Tại Hội thảo, bà Hoàng Thị Ái Nhiên, Phó Chủ tịch thường trực Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam cho rằng: “Giải phóng phụ nữ khỏi nhiệm vụ triền miên là chăm sóc cho gia đình không có nghĩa là khuyến khích họ từ bỏ vai trò chăm sóc mà khuyến khích nam giới cùng chia sẻ. Đồng thời Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ phụ nữ thực hiện trách nhiệm này để đi đến bình đẳng thực chất”.

Ông Bùi Thế Đức, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, nhấn mạnh: “Mặc dù chủ trương chính sách của Việt Nam rất đúng đắn và đầy đủ nhưng để đạt được bình đẳng giới thực chất cần có những can thiệp cụ thể “đúng” và “trúng”.

Để giải quyết vấn đề bất bình đẳng giới ở Việt Nam trước hết cần thay đổi từ nhận thức: Loại bỏ dần cách nghĩ cũ về vai trò của phụ nữ trong truyền thống, khuyến khích nam giới chia sẻ trách nhiệm gánh nặng gia đình, khuyến khích phụ nữ tăng tính tự chủ, mạnh dạn nắm bắt các cơ hội, khẳng định vai trò lãnh đạo trong các công việc cả trong gia đình và xã hội.

Các kết quả nghiên cứu còn nhấn mạnh vai trò thúc đẩy việc xóa bất bình đẳng giới của giáo dục (đặc biệt là giáo dục thế hệ trẻ), của truyền thông, của những người có quyền và trách nhiệm ra quyết định chính sách liên quan đến phụ nữ và quyền của phụ nữ, của việc tăng cường thực thi pháp luật liên quan đến bình đẳng giới, cải thiện các dịch vụ xã hội nhằm giảm gánh nặng việc nhà cho phụ nữ, của chính sách thúc đẩy sự tiếp cận của phụ nữ với các cơ hội phát triển (kinh tế, văn hóa, học vấn, sự nghiệp)...

Những phát hiện và khuyến nghị của nghiên cứu “Các yếu tố xã hội quyết định bất bình đẳng giới ở Việt Nam” là cơ sở khoa học để định hướng thay đổi nhận thức và hành vi thực hiện bình đẳng giới, thúc đẩy việc thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, pháp luật về bình đẳng giới để Việt Nam đạt các mục tiêu phát triển bền vững về giới cũng như các mục tiêu phát triển bền vững nói chung.