Tiến sĩ Lê Đức Tố: "Tôi chỉ muốn mang niềm vui đến cho những người kém may mắn..."

Ông hiện là Ủy viên Trung ương Hội cứu trợ trẻ em khuyết tật Việt Nam, Thường vụ kiêm Trưởng ban y tế Hội cứu trợ trẻ em khuyết tật TP Hồ Chí Minh, thành viên Hội đồng chuyên môn điều trị xơ hóa cơ Delta (Bộ Y tế)...

Tiến sĩ Lê Ðức Tố tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa chấn thương, chỉnh hình năm 1968, Phó tiến sĩ y học (Liên Xô trước đây, 1979), Tiến sĩ y học (Cộng hòa liên bang Nga, 1997). Gần 40 năm trong nghề, trực tiếp mổ khoảng hơn 25 nghìn ca và hiện tại, ông là Giám đốc Bệnh viện STO Phương Ðông. Dù tuổi đã ngoại lục tuần nhưng ông vẫn trăn trở làm thế nào cứu chữa được cho nhiều trẻ em khuyết tật. Ông cũng là người đầu tiên ở Việt Nam viết sách phổ biến phương pháp Ilizarov.

Tại Hội nghị quốc tế về phương pháp Ilizarov (4-1984), trong cuộc trả lời phỏng vấn phóng viên Báo ảnh Liên Xô, ông nói: "Ðất nước Việt Nam chúng tôi không chỉ có những người là nạn nhân trực tiếp của chiến tranh, mà hậu quả chiến tranh còn thể hiện ở chỗ ngày càng có nhiều trẻ em sinh ra đã bị khuyết tật. Vì thế, tôi và các bạn đồng nghiệp là người Việt Nam sẽ học phương pháp này để về áp dụng rộng rãi trong đất nước tôi...". Chính vì tâm nguyện đó, mà ngần ấy năm trong nghề,  ông di chuyển không biết mệt mỏi từ tỉnh này sang tỉnh khác, mổ chỉnh hình cho trẻ khuyết tật. Vận động ở Nam Ðịnh, Ninh Bình, Thái Bình... vừa dứt thì ông về Lâm Ðồng, Ðồng Tháp, Vĩnh Long, Trà Vinh. Chương trình phẫu thuật miễn phí trẻ em khuyết tật vận động là một hoạt động trọng tâm nhiều năm nay của Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật TP Hồ Chí Minh phối hợp Ủy ban Dân số Gia đình và Trẻ em các quận huyện, tỉnh thành, nhằm phục hồi chức năng vận động cho những trẻ em nghèo, khuyết tật do bại liệt, bại não, di chứng bỏng, di chứng chấn thương...

Trong thời gian làm việc và chữa bệnh, đã để lại cho ông rất nhiều kỷ niệm sâu sắc. Như chuyện người cha của cô con gái đã 17 tuổi, vốn bị liệt bẩm sinh đã thật sự bàng hoàng khi nghe quyết định của bác sĩ, sau khi thăm khám cho cô con gái của ông: Chỉ định mổ đôi chân khuyết tật, phục hồi chức năng vận động. Bởi đối với ông, gia đình chỉ làm hai công ruộng mướn; vợ làm công nhân mỹ nghệ, lương tháng 500.000 - 600.000 đồng thì tiền đâu mà dám đi mổ chân cho con.

Chuyện khám bệnh thông thường cũng đủ mệt, ai dám tin chuyện bác sĩ tìm đến tận nơi khám miễn phí. Thế nhưng con ông  đã được TS Lê Ðức Tố, đích thân khám, chẩn đoán "chân chữ X nặng sang hai bên do còi xương bẩm sinh", chỉ định phẫu thuật, phục hồi chức năng vận động hai chân.

Hay chuyện cô bé Th. người có số phận gắn với ông từ tuổi ấu thơ đến trưởng thành. Bé Th. 17 tháng tuổi, quê ở Hà Tĩnh, chân trái bị chẻ thành hai nhánh và bàn chân dính lơ lửng ở phía ngoài của cẳng chân, đã được ông mổ đến sáu lần, năm nay Th. 18 tuổi, đang học lớp 12.

Rồi chuyện, vợ chồng người K'Ho vừa địu, vừa cõng ba đứa con vượt 20km đến bệnh viện tỉnh khám. Ðứa liệt một tay và một chân, đứa liệt cả hai chân. Ðêm họ ngủ lại ở bệnh viện, cả nhà năm người chỉ ăn ba chiếc bánh mì không, ăn xong đi xin nước uống... Có ông bố đỏ hoe mắt rủ rỉ với đứa con  trai 11 tuổi, học lớp 4, bị dính khớp khuỷu hai tay bẩm sinh: "Vậy là con sắp được viết thẳng tay rồi..."; có người mẹ không thể tin được khi nghe con mình sẽ được mổ miễn phí: "Bác sĩ đừng nói giỡn, tội nghiệp tui nghe".

Thương lắm những người cha, bà mẹ nghèo chất phác. Một kỷ niệm khó quên là năm 1994, ông mổ cho tám cô gái tuổi từ 18-20, bị các khuyết tật nặng ở chân, tay. Sau điều trị, các cô cùng lấy chồng trong một năm và lần lượt có con. Họ đã đưa cả chồng con tới thăm người bác sĩ điều trị cho mình.

TS Lê Ðức Tố nói, mình có cái may là được tham gia mổ từ thiện ở nhiều địa phương, nhưng rồi những cảnh đời với những số phận tật nguyền luôn là nỗi đau không vơi, luôn làm ông băn khoăn, trăn trở.

Không ít người khi nghĩ về TS Lê Ðức Tố đã "ngầm" xem ông như một người thắp sáng niềm tin và hy vọng cho những người khuyết tật, đặc biệt là đối với những người mắc phải căn bệnh lạ hay còn gọi là bệnh "chim sệ cánh", (Bộ Y tế gọi là bệnh xơ hóa cơ Delta, còn theo bác sĩ Lê Ðức Tố là bệnh co rút khớp vai do xơ hóa cục bộ).

Ðối với một căn bệnh như thế, tổng chi phí cho một ca mổ lên đến 7 triệu đồng/ca, tốn kém như thế thì làm thế nào các trẻ em nghèo được phẫu thuật? Nhìn các cháu thơ ngây với đôi vai "sệ cánh", ông thấy... nặng lòng. Từ những băn khoăn đó, năm 2005, ông trình lên Bộ Y tế quy trình chẩn đoán phẫu thuật xơ hóa đơn giản.

Theo TS Lê Ðức Tố, phẫu thuật đối với bệnh sệ vai, hay "chim sệ cánh" là một trong những lĩnh vực chỉnh hình. Với trẻ em hơn 10 tuổi có thể gây tê tại chỗ. Trẻ dưới 10 tuổi thì chỉ cần gây mê. Rạch da dài 3-4cm, vào đáy rãnh tì dải gân xơ căng cứng (đáy này là khe giữa hai bó cơ delta) thực hiện một động tác nhỏ là cắt và giải phóng dải này. Sau khi cắt xong thì xương bả vai không còn bị kéo sệ xuống. Sau một quá trình điều trị từ từ trở về vị trí ban đầu, vai hết sệ. Sau một thời gian tập phục hồi chức năng (PHCN), vai sệ được cân đối trở lại. Cần lưu ý là vấn đề tập vật lý trị liệu và PHCN sau mổ. Từ ngày thứ 10 sau mổ có thể cho tập PHCN với các động tác vận động khớp vai để lấy lại lực cơ hoàn chỉnh cho các cơ quan vai, nhất là cơ delta đã bị dải gân xơ nói trên kìm hãm lâu ngày. Không chỉ tập tay bên mổ mà cả tay không mổ để đề phòng co rút về sau. Nếu bệnh nhân ở xa không có điều kiện ở lại tập PHCN thì được hướng dẫn kỹ để về nhà tập.

Di chuyển như con thoi trong chương trình phẫu thuật miễn phí cho trẻ em khuyết tật vận động, nhưng khi có thời gian  rảnh rỗi hiếm hoi, ông lại tranh thủ viết sách và hiện đang chuẩn bị cho xuất bản ấn phẩm thứ sáu về chuyên môn.

Hiện nay, TS Lê Ðức Tố đang là Giám đốc Bệnh viện STO Phương Ðông, một bệnh viện ngoại khoa và chấn thương chỉnh hình. Mũi nhọn của bệnh viện là ngoại khoa, chấn thương chỉnh hình và các chuyên khoa thuộc hệ ngoại như tai mũi họng, mắt, răng hàm mặt, tạo hình thẩm mỹ.

TS Lê Ðức Tố, cho biết: "Trong hơn ba tháng từ khi được Bộ Y tế cấp phép, ngoài các ca phẫu thuật dịch vụ bệnh viện còn thực hiện gần 100 ca phẫu thuật từ thiện điều trị các khuyết tật vận động. Một số ca đặc biệt đó là: hai ca vẹo cột sống nặng được phẫu thuật có kết quả, chi phí hơn 15.000 USD bệnh nhân được miễn phí hoàn toàn, một ca ngực hình phễu được khoa ngoại điều trị có kết quả, một ca biến dạng cẳng chân rất nặng do mất đoạn thân xương chày từ miền bắc gửi vào đã được điều trị ổn định...".

Gần 40 năm gắn bó với chiếc áo trắng, TS Lê Ðức Tố vẫn luôn tâm niệm lời của Giáo sư I.G.Gerxen, người thầy dạy ông ở Ðại học Y Odessa (Liên Xô trước đây): Tiêu chuẩn của một bác sĩ ngoại khoa trước tiên là phải có cái đầu của nhà khoa học, thứ hai là phải có trái tim người mẹ và thứ ba là có đôi bàn tay của  người phụ nữ". Hành trình không mỏi với trái tim người mẹ và đôi bàn tay của người phụ nữ, TS Lê Ðức Tố đã cứu chữa cho hàng chục nghìn người, mà điều sâu lắng hơn là đã giúp họ vượt qua mặc cảm về thân phận tật nguyền để hòa nhập với cộng đồng và xã hội. Với ông tâm nguyện duy nhất cho đến khi nằm xuống là chỉ muốn mang niềm vui đến cho những người kém may mắn...