Là một trong những trung tâm kinh tế của thế giới, Thượng Hải phát triển nhanh hơn so với hầu hết các thành phố khác trên thế giới trong vòng 15 năm qua. Dân số của Thượng Hải đã tăng từ 13,5 triệu người lên 21,5 triệu người, trong khi lao động nhập cư sống tràn ngập xung quanh ngoại ô của thành phố. Mức sống tăng nhanh chưa từng có, thu nhập đầu người ở Thượng Hải cao nhất nước, khoảng 7.000 USD/năm.
Thành phố này đã được mở rộng, diện tích tăng lên gấp sáu lần, từ 100km2 lên 680km2. Người dân đổ xô đi tìm thêm không gian, còn chính quyền thành phố tìm các khu vực lân cận để phát triển như Phố Đông.
Ba đường vành đai và sáu đường cao tốc vắt chéo qua thành phố hiện nay không giải quyết được tình trạng ùn tắc giao thông trên các cây cầu và đường ngầm qua sông Hoàng Phố vào các giờ cao điểm.
Thành phố cũng chứng kiến sự bùng nổ của xe ô-tô cá nhân, với một triệu xe năm 2006. Xe hơi cá nhân đã tăng gấp đôi trong hai năm qua. Mức độ tham gia giao thông tăng kéo theo tình trạng ô nhiễm môi trường.
Thượng Hải hiện đang bắt đầu giải quyết một số vấn đề về môi trường có thể đe dọa đến sự phát triển của thành phố trong tương lai.
Mặc dù thành phố được mở rộng, nhưng dân số ở Thượng Hải vẫn đông hơn các thành phố của phương Tây, mật độ dân số cao gấp bốn lần so với thành phố New York của Mỹ.
Theo ông Michael Kwok, giám đốc cơ quan tư vấn kiến trúc Thượng Hải, cho biết, sau một thập kỷ phát triển nhanh chóng, hiện chỉ còn rất ít đất xây dựng ở trung tâm thành phố Thượng Hải. Vì vậy, các nhà thiết kế của thành phố muốn hạn chế mật độ dân số ở trung tâm thành phố bằng việc xây dựng các đô thị vệ tinh ở ngoại ô.
Giống như thành phố New Towns của Anh, được xây dựng không lâu sau Chiến tranh thế giới lần thứ II, để giảm mật độ dân số tại các quận đông đúc của Luân Đôn, chính quyền đã có ý tưởng cung cấp nhà giá rẻ và công ăn việc làm để thu hút những người ở các quận đông đúc rời đi.
Theo kế hoạch “Một thành phố - chín đô thị vệ tinh” của Thượng Hải, thành phố đang có kế hoạch xây dựng chín đô thị, khi hoàn thành mỗi đô thị sẽ có 500 nghìn người sinh sống.
Sáu đô thị được thiết kế theo chủ đề kiến trúc giống các thành phố châu Âu như: Anh, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Hà Lan và Thụy Điển.
Thamestown, khánh thành tháng 10-2006, được thiết kế theo chủ đề kiến trúc thời Tudor, che giấu các khu chung cư cao tầng.
Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng, đến nay phần lớn nhà xây dựng trong các đô thị như vậy nằm ngoài tầm của người dân thường. Họ cho rằng, hiện nay các thành phố không tạo đủ việc làm để ngăn chặn phần lớn cư dân đổ về Thượng Hải, tạo thêm sức ép cho ngành giao thông vận tải.
Chi phí để sở hữu một chiếc xe ô-tô ở Thượng Hải rất cao. Thành phố hạn chế cấp phép cho chủ xe tư nhân - hiện khoảng 80 nghìn giấy phép/năm – và sau đó chúng được đấu giá.
Với nhu cầu sử dụng xe ô-tô tăng cao, hiện nay chi phí cấp phép cho xe ô-tô lưu thông ở Thượng Hải là 40 nghìn Nhân dân tệ (5.500 USD).
Tuy nhiên, một lĩnh vực đặc biệt ở Thượng Hải được sử dụng xe ô-tô và xe tải nhỏ là các doanh nghiệp tư nhân. Hơn một nửa số xe ô-tô ở Thượng Hải do các công ty làm chủ - họ ít bị chi phối vì vấn đề tài chính.
Giáo sư thuộc trường Đại học Vận tải Cầu đường, cho biết, thành phố hiện đang đầu tư mạnh vào lĩnh vực giao thông công cộng.
Kể từ giữa những năm 1990 của thế kỷ trước, thành phố đã xây dựng hệ thống tàu điện ngầm quy mô với năm đường ray. Hiện có khoảng 1,8 triệu người sử dụng phương tiện này mỗi ngày và thành phố đang có kế hoạch mở thêm sáu đường ray mới.
|
Tàu điện ngầm hiện đại chuyên chở 1,8 triệu người mỗi ngày. |
Nếu kế hoạch này được hoàn thành, chiều dài của hệ thống tàu điện ngầm ở Thượng Hải sẽ vượt cả hệ thống tàu điện ngầm lớn nhất thế giới của Luân Đôn.
Nói chung, một phần tư số người ở Thượng Hải sử dụng các phương tiện giao thông công cộng. Thành phố mong muốn đến năm 2010, số người sử dụng phương tiện công cộng sẽ tăng lên 30%. Theo giáo sư Chen, việc này có nghĩa là số người sử dụng xe buýt sẽ tăng.
Thượng Hải có hơn 1.000 tuyến xe buýt do các công ty tư nhân điều hành, nhưng hệ thống giao điểm các tuyến rắc rối và đắt đỏ.
Mặc dù xe ô-tô riêng tăng mạnh, nhưng có tới hai phần ba số phương tiện cá nhân ở Thượng Hải là xe hai bánh như xe đạp và xe máy.
Thành phố đã cấm xe máy phân khối lớn và đã có biện pháp hạn chế xe đạp trên các tuyến đường trong thành phố. Nhưng họ cũng xây dựng 180km đường dành riêng cho xe đạp, đặc biệt ở các khu vực mới xây như Phố Đông, nơi xe đạp được thay bằng xe máy.
Thượng Hải đã đạt được một số thành công trong việc giải quyết các vấn đề về môi trường.
Có một thực tế là thành phố này có bộ máy quy hoạch đô thị khá mạnh, cộng với lợi thế là toàn bộ đất đai đều thuộc sở hữu Nhà nước. Nhờ vậy, thành phố này đã có thể tái phát triển nhanh chóng và xây dựng nhanh hệ thống hạ tầng giao thông - cũng như việc tạo ra nguồn lực tài chính để đầu tư cho các dự án hạ tầng cơ sở.
Chất lượng không khí được cải thiện rõ rệt. Số ngày trong năm có chất lượng không khí không đạt tiêu chuẩn giảm từ 20% xuống còn 10% trong 5 năm qua.
Tuy nhiên, ô nhiễm nguồn nước là một vấn đề tồi tệ. Do ngành công nghiệp phát triển nhanh chóng ở khu vực Thượng Hải, từ phía thượng nguồn sông Dương Tử đổ về, nên rất khó giữ sạch nguồn nước chính của thành phố.
Cơ sở hạ tầng phát triển nhanh chóng cũng đã khiến con người phải trả giá. Hàng triệu người phải di dời để lấy đất cho các dự án xây dựng khác khu chung cư mới.
Theo ông Michael Kwok, trước đây, Thượng Hải tương đối dễ dàng trong việc di dời người dân đến các khu vực ngoại ô, nhưng hiện nay yêu cầu đòi đền bù của nhân dân cao hơn.
Thượng Hải vẫn được coi là biểu tượng của giấc mơ của người Trung Quốc là được sống trong một xã hội sung túc theo mô hình phương Tây.
Với những mong ước như vậy, người ta muốn có thêm đất, nhà, mua sắm xe ô-tô, điều hòa nhiệt độ - sức ép đối với môi trường của Thượng Hải cũng sẽ tăng lên trong tương lai.
