Giá nhiên liệu liên tục leo thang đang khiến người tiêu dùng trên khắp thế giới phải lo lắng và bực tức và khiến nhiều nước phải áp dụng các biện pháp kiềm chế tăng giá hay cắt giảm thuế để xoa dịu sự bất bình của dân chúng.
Mới đây nhất là ở Nigeria, Tổng thống Olusegun Obasanjo đã cam kết trong một bài phát biểu trên truyền hình quốc gia rằng sẽ không tăng thêm giá xăng dầu cho đến cuối năm 2006 cho dù thị trường dầu mỏ thế giới diễn ra như thế nào đi chăng nữa. Ông Obasanjo đưa ra tuyên bố trên sau khi các cuộc tuần hành phản đối làm cho nhiều thành phố lớn của nước này lâm vào tình trạng đình trệ trong vài tuần vừa qua.
Tình trạng căng thẳng do giá năng lượng leo thang là một hiện tượng trải dài từ các nước giàu ở Tây Âu, nơi mỗi lần đổ đầy xăng cho một chiếc xe tải nhỏ tốn tới 100 USD, đến các nước nghèo ở châu Á và châu Phi, nơi giá nhiên liệu tăng cao làm tăng chi phí cho việc đi lại bằng xe buýt và việc sử dụng dầu hỏa để phục vụ nấu nướng.
Mặc dù xăng dầu được bán với các mức giá khác nhau trên khắp thế giới, nhiều chính phủ giữ giá nhiên liệu thấp hơn mức giá thị trường và các chính phủ khác duy trì mức thuế cao đối với các sản phẩm dầu lửa, nhưng cũng không giúp người dân vơi đi tâm trạng lo lắng và bực tức.
Giá nhiên liệu tăng cao tác động đặc biệt tiêu cực đối với người dân ở các nước như Namibia, nơi thu nhập bình quân theo đầu người khoảng 5.000 USD một năm nhưng giá nhiên liệu khoảng 5 USD một gallon (tương đương 18 000 đồng/lít). Họ đã trông đợi một cách vô vọng khi giá dầu thô và các sản phẩm từ dầu mỏ tăng cao trong hai năm vừa qua, trước tiên là vì nhu cầu dầu mỏ tăng mạnh do kinh tế Trung Quốc tăng trưởng nhanh và gần đây là vì khan hiếm xăng dầu do bão Katrina gây ra. Nhưng ở nhiều nước giàu cũng vậy, sự bất mãn trong dân chúng đang khiến các chính trị gia phải đưa ra biện pháp đối phó.
Tại Liên minh châu Âu, 25 nước thành viên đã quyết định bù giá nhiên liệu bằng cách cắt giảm thuế, giảm giá các mặt hàng khác và tăng tiền trợ cấp. Tháng trước, Ba Lan và Hungary đã quyết định giảm thuế nhiên liệu và Bỉ đã cam kết hoàn thuế đối với thuế nhiên liệu sử dụng để đốt lò sưởi gia đình.
Tại Pháp, nơi một gallon xăng không chì lên tới 6,81 USD ( tương đương 24 000 đồng/lít), hai tuần trước, hàng nghìn nông dân và nhân viên lái xe tải đã xuống đường biểu tình phản đối và chính phủ đã phải chi một khoản trọn gói 36 triệu USD bằng việc cắt giảm và hoàn thuế khí đốt. Tại Canada cũng vậy, chính phủ dự định thành lập một cơ quan giám sát giá nhiên liệu để giúp những người Canada có thu nhập thấp.
Giá nhiên liệu ở Mỹ đã tăng nhanh hơn nhiều so với ở nhiều nước đang phát triển. Chính phủ ở các nước đang phát triển thường kìm giá nhiên liệu, đôi khi buộc các nhà máy lọc dầu quốc doanh bán sản phẩm với mức giá không có lãi và sử dụng tiền đóng thuế của người dân để duy trì hoạt động của những nhà máy lọc dầu này.
Theo nhà kinh tế Hans Timmer thuộc Ngân hàng Thế giới, tại Ấn Độ, nước phải nhập khẩu khoảng ba phần tư tổng lượng dầu thô để thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng trong nước, giá nhiên liệu trong nước tăng chưa bằng một phần ba so với mức giá trên thị trường thế giới. Việc Chính phủ Ấn Độ áp đặt một mức giá quá thấp so với giá thị trường đã khiến các nhà máy lọc dầu quốc doanh năm ngoái bị lỗ 4,6 tỷ USD.
Ông Timmer cho biết, tại nước láng giềng Pakistan, mặc dù đã tăng từ 4,8 lên 8,9% trong tháng chín, giá nhiên liệu vẫn thấp hơn 15% so với giá thị trường thế giới.
Tại Indonesia, cuối tuần trước, chính phủ nước này đã quyết định tăng giá nhiên liệu lên hơn gấp hai lần so với trước đó bởi vì mức trợ giá nhiên liệu chiếm tới khoảng một phần ba tổng chi tiêu của chính phủ. Nhiều người đã xuống đường tuần hành phản đối ở nhiều thành phố của Indonesia. Thứ sáu tuần trước, cảnh sát đã phải sử dụng hơi cay để giải tán hàng nghìn người biểu tình.
