Chủ trương đúng lúc
Về Long An hôm nay, đi đâu cũng nghe nông dân bàn chuyện chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp, trong đó thanh long vẫn là cây chủ lực. Ông Nguyễn Văn Trọn, Hội Cựu chiến binh ấp Thanh Hòa, xã Tân Phú Long (Châu Thành) cho biết: Sau 5 năm chuyển đổi đất ruộng sang trồng thanh long, cuộc sống gia đình tôi đã khá hơn gấp nhiều lần so với trồng lúa. Với 8,8 ha thanh long ruột trắng, thu hoạch ba vụ/năm, trừ chi phí, lợi nhuận hơn 150 triệu đồng. Hiện tại, giá thị trường thanh long ruột đỏ đang rất “hót” và tôi đang chuyển một nửa diện tích sang trồng giống này.
Phó Bí thư Đảng ủy xã Phước Tân Hưng Đỗ Văn Sơn khẳng định: Không có cây thanh long thì vùng quê nông thôn Phước Tân Hưng khó mà đổi mới. Toàn xã hiện có hơn 2.100 hộ dân đang sinh sống nhờ vào 1.100 ha đất trồng chuyên canh thanh long. Sau 5 năm chuyển đổi sản xuất từ lúa sang trồng thanh long, thu nhập của người dân tăng từ bảy đến mười lần so với trồng lúa và chăn nuôi. Bình quân một héc-ta thanh long ruột trắng cho thu nhập từ 300 đến 400 triệu đồng, thanh long ruột đỏ khoảng một tỷ đồng/ha/năm. Cây thanh long đã nhanh chóng phủ xanh toàn diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn xã.
Hiệu quả của quá trình chuyển đổi sản xuất trên đất Phước Tân Hưng bắt nguồn từ sức lan tỏa của nhiều nhà vườn trồng thanh long ở các xã Dương Xuân Hội, An Ngọc Long và Long Trì (Châu Thành). Do chuyển đổi sản xuất sau các địa phương này cho nên nhiều nhà vườn rất nhạy bén trong việc chọn giống mới cho giá trị kinh tế cao. Hiện tại, giống thanh long ruột đỏ chiếm hơn 60% diện tích của toàn xã. “Phước Tân Hưng đạt xã NTM vào cuối năm 2014. Thu nhập bình quân đạt gần 50 triệu đồng/người/năm. Hai ấp 4 và 5 nghèo nhất trong xã, sau hai năm chuyển đổi từ lúa sang trồng thanh long ruột đỏ thì nay đã có nhiều hộ trở thành triệu phú” - ông Sơn chia sẻ.
Dương Xuân Hội, An Ngọc Long và Long Trì là ba xã được quy hoạch phát triển cây thanh long đầu tiên trên địa bàn huyện Châu Thành. Sau khi được quy hoạch, xã Dương Xuân Hội chọn hộ ông Lê Đắc Vinh và ông Đỗ Phúc Cát ở ấp Mỹ Xuân thực hiện thí điểm mô hình chuyển đổi từ đất lúa sang trồng thanh long bằng trụ xi-măng. Ông Vinh tâm sự: Năm 1995, ngành nông nghiệp tổ chức cho nông dân đi học tập kinh nghiệm trồng thanh long bằng trụ xi-măng ở tỉnh Bình Thuận; đồng thời hỗ trợ vốn đúc trụ xi-măng. Sau những lần đi học tập kinh nghiệm, gia đình tôi mạnh dạn từng bước đầu tư và chuyển toàn bộ một ha đất canh tác lúa sang trồng thanh long ruột trắng. Đến thời kỳ thu hoạch, tôi nhẩm tính: Sản lượng bình quân đạt hơn 30 tấn/ha/năm, trừ chi phí, lợi nhuận gấp bốn lần trồng lúa. Cũng thời điểm này, phong trào trồng thanh long đang phát triển mạnh trên vùng đất Châu Thành, tôi liền nghĩ đến phương án đa dạng hóa sản phẩm bằng cách thay đổi giống mới, thử nghiệm thanh long ruột đỏ.
Năm 2003, ông Vinh bắt tay vào trồng, đến năm 2005 được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép nhân rộng. Ông Vinh cho biết thêm: Ưu điểm của giống thanh long ruột đỏ là vào vụ thuận (từ tháng 4 đến tháng 9 Âm lịch), cây ra trái tự nhiên, năng suất gần gấp đôi loại ruột trắng. Vụ nghịch (mùa xông đèn), thanh long ruột đỏ năng suất chỉ bằng hai phần ba giống ruột trắng nhưng giá bán cao gấp hai đến ba lần. Điểm yếu của thanh long ruột đỏ là vỏ mềm hơn thanh long ruột trắng. Khi khảo nghiệm thành công thì tôi xác định “giống thanh long ruột đỏ là của Long An, ruột trắng là của vùng đất Bình Thuận”. Giống ruột đỏ không thích hợp trồng trong điều kiện nắng nóng và khô hạn như vùng đất Bình Thuận. Từ khi giống thanh long ruột đỏ phát triển đại trà đến nay, đời sống của gia đình tôi và từng nông hộ tiếp tục tăng. Bình quân một ha thanh long ruột đỏ thu lợi nhuận khoảng một tỷ đồng/năm.
Giá trị thanh long ruột đỏ rất cao, nhưng ông Vinh vẫn tiếp tục nghiên cứu và chuyển giao thêm giống thanh long ruột tím hồng để người dân phát triển. Ưu điểm của giống này là vỏ cứng, năng suất và giá bán cao hơn thanh long ruột đỏ. Toàn huyện Châu Thành đã có hơn 10 hộ chuyển sang trồng giống thanh long ruột tím hồng, trái chín được HTX Dương Xuân thu mua toàn bộ theo giá thị trường và cao hơn thanh long ruột đỏ khoảng 10%. Giống thanh long ruột tím hồng sẽ giúp nhà vườn tăng thêm thu nhập trong thời gian tới vì chất lượng sản phẩm đang được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng.
Phó Chủ tịch UBND xã Dương Xuân Hội Hồ Thanh Hùng khẳng định: Cây thanh long là cây trồng chủ lực và cho giá trị kinh tế cao nhất từ trước đến nay, là cây giúp người dân xóa nghèo, vươn lên làm giàu rất nhanh và bền vững. Tất cả đường làng ngõ xóm được bê-tông, nhựa hóa là từ thu nhập của bà con từ trái thanh long. Khi giao thông thuận lợi, theo đó giá trị trái thanh long cũng tăng thêm 30 đến 40% so với trước. Toàn xã có 1.234 hộ dân sinh sống trên 572 ha đất chuyên canh thanh long thì chỉ còn 12 hộ nghèo thuộc diện người già, không còn sức lao động. Để nâng cao giá trị trái thanh long ruột đỏ, 40 xã viên trong HTX Dương Xuân Hội đã bắt tay canh tác 34 ha theo quy trình sạch, an toàn vệ sinh thực phẩm. Sản phẩm trái thanh long ruột đỏ được HTX thu mua toàn bộ và giao hàng cho doanh nghiệp ở Bình Thuận xuất khẩu. “Đến năm 2020, toàn xã phấn đấu đạt 250 ha thanh long được ứng dụng công nghệ cao, thu nhập của người dân trong xã đạt mức 55 triệu đồng/người/năm và là xã điển hình “về văn hóa nông thôn mới” - ông Hùng cho biết.
Người lao động đang chăm sóc thanh long tại xã Dương Xuân Hội, Châu Thành (Long An).
Cần giải pháp phát triển bền vững
Cây thanh long hiện đã phủ khắp 12 xã, thị trấn của huyện Châu Thành, với gần 13.500 hộ tham gia sản xuất trên diện tích 7.000 ha. Tổng sản lượng trái khoảng 240.000 tấn/ha/năm. Thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 46 triệu đồng/năm. Đồng thời giải quyết việc làm cho hơn 20 nghìn lao động tại địa phương thông qua các công đoạn: chăm sóc, thu hoạch, sơ chế, đóng gói. Bình quân một lao động trên vùng thanh long có mức thu nhập khoảng 100 triệu đồng/năm.
Kết quả đạt được xuất phát từ chủ trương tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp gắn với xây dựng NTM. Khi bắt tay thực hiện hai mục tiêu này, khâu tổ chức sản xuất được địa phương tập trung thực hiện quyết liệt. Trong thời gian qua, vùng chuyên canh thanh long đã hình thành được năm HTX, 36 tổ hợp tác, với tổng diện tích liên kết sản xuất gần 600 ha. Cùng với việc tổ chức lại sản xuất, ngành nông nghiệp địa phương cũng đã khuyến cáo, hỗ trợ nông dân sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn GlobalGAP, VietGAP. Bên cạnh đó, nhằm từng bước giải bài toán đầu ra, thời gian tới địa phương sẽ đẩy mạnh liên kết sản xuất, hình thành thêm nhiều tổ hợp tác và HTX; khuyến khích các doanh nghiệp lớn đầu tư vào vùng chuyên canh thanh long để xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Mỹ và châu Âu… Đồng thời, tập trung đầu tư, ứng dụng hoàn thiện quy trình kỹ thuật tiên tiến để đến năm 2020, huyện Châu Thành có 2.000 ha thanh long được ứng dụng công nghệ cao.
Chủ tịch UBND huyện Châu Thành Nguyễn Văn Thình cho biết: Thanh long là cây trồng cho giá trị kinh tế cao nhất và là cây xóa nghèo bền vững nhất trên mảnh đất nông nghiệp Châu Thành từ trước đến nay. Cây thanh long phát triển mạnh đã giúp 1.360 hộ thoát nghèo bền vững, thu nhập của người lao động và nhà vườn tăng cao, tạo điều kiện thuận lợi giúp địa phương hoàn thành sớm các tiêu chí xây dựng NTM. Sau 5 năm thực hiện, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, huyện Châu Thành có bảy trong số 12 xã được công nhận NTM, năm xã còn lại đạt từ 15 đến 18 tiêu chí. Thu nhập bình quân của người dân trong toàn huyện khoảng 46 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 3,7%. Mục tiêu phấn đấu của huyện đến năm 2018, Châu Thành là huyện NTM đầu tiên của tỉnh Long An; năm 2020, xã Dương Xuân Hội là xã điểm về văn hóa NTM, xã Hòa Phú là xã NTM kiểu mẫu.
Long An có diện tích trồng thanh long đứng thứ hai cả nước (sau Bình Thuận) với hơn 7.377 ha, đang cho trái khoảng 6.200 ha. Hiệu quả kinh tế thanh long mang lại cho nhà vườn từ 200 triệu đồng đến một tỷ đồng/năm/ha, lao động đạt mức 100 triệu đồng/người/năm. Cây thanh long hiện đã được nông dân các huyện Tân Trụ, Bến Lức, Đức Hòa, TP Tân An… học kinh nghiệm nhà vườn Châu Thành phát triển thành vườn chuyên canh. Thị trường chủ yếu của trái thanh long là Trung Quốc (chiếm khoảng 80% sản lượng), 5% xuất khẩu sang Nhật Bản, Thái-lan, Mỹ, châu Âu…, còn lại là tiêu thụ trong nước.
