Theo Ðoàn công tác của Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh sang thăm đất nước hoa Chăm-pa bạn bè tin cậy, anh em chí cốt, láng giềng gắn bó và đồng chí thủy chung, chúng tôi được sống trong khung cảnh thân quen và tình cảm "về nhà". Không thể nào quên được tình cảm sâu sắc của nhân dân và các đồng chí lãnh đạo của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào dành cho Tổng Bí thư Ðảng ta và các thành viên trong Ðoàn. Ấn tượng đẹp nhất đối với chúng tôi là ánh mắt, là nụ cười trên những gương mặt lấp lánh niềm vui của hàng nghìn người dân đứng đón Ðoàn từ sân bay về Phủ Chủ tịch và tham gia cuộc mít-tinh chào mừng Ðoàn ngày hôm sau. Theo các hoạt động của Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh, chúng tôi cảm nhận được những cái bắt tay, ôm hôn và cả nghi lễ trang trọng nhất đều có điều gì đó rất riêng, không nằm trong khuôn khổ ngoại giao thông thường.
Bởi lẽ, bao trùm tất cả là mối giao cảm đằm thắm Việt - Lào, một đặc trưng không lẫn với ai. Mở đầu cuộc Hội đàm, đồng chí Nông Ðức Mạnh nói với các bạn Lào: Ðến đây, chúng tôi rất phấn khởi được gặp lại những người đồng chí, anh em gần gũi và sống trong tình đầm ấm Việt - Lào...
Có dịp chứng kiến các cuộc tiếp xúc, gặp gỡ của Ðoàn trên đất nước Triệu Voi, chúng tôi càng hiểu rõ hơn, tình hữu nghị đằm thắm Việt - Lào nói trên là sự kết tinh của nhiều nhân tố: tâm huyết của các nhà cách mạng lớp trước, sự hy sinh cao cả của nhiều thế hệ đồng bào và chiến sĩ Việt - Lào, lẽ sống của hai dân tộc cùng tựa lưng vào dãy Trường Sơn và cùng uống nước sông Mẹ (Mê Công). Trong đấu tranh giải phóng dân tộc, liên minh chiến đấu Việt - Lào hạt muối cắn đôi, cọng rau bẻ nửa, cùng chung chiến hào chống kẻ thù chung và cùng chiến thắng. Tiếp đó, nhân dân hai nước cùng thực hiện đổi mới, phát triển đất nước theo con đường đã lựa chọn và không ngừng vun đắp quan hệ đặc biệt Việt - Lào, "coi đây là quy luật phát triển và nhân tố bảo đảm thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của mỗi nước". Mối quan hệ này không ngừng được củng cố và phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, an ninh, quốc phòng và đối ngoại; cả ở cấp độ vĩ mô cũng như của các ngành, địa phương, đoàn thể, tổ chức nhân dân, doanh nghiệp hai nước.
Về lĩnh vực hợp tác kinh tế, Ðại sứ Nguyễn Huy Quang đánh giá: Tiếp tục đà chuyển biến tích cực rõ rệt, ngày càng coi trọng hiệu quả, góp phần tăng thêm sức mạnh tổng hợp của mỗi nước. Thứ trưởng Kế hoạch và Ðầu tư Thong-my-phôn Vi-say của bạn cho chúng tôi biết: Kim ngạch thương mại hai nước từ đầu năm 2005 đến nay đạt 300 triệu USD. Việt Nam đã vươn lên hàng thứ hai trong số hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Lào. Ðáng chú ý là dự án đầu tư của Việt Nam đã tăng về quy mô và có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các lĩnh vực thủy điện, thăm dò và khai thác khoáng sản, giao thông (vừa thông xe đường 18B dài 111 km góp phần hình thành hành lang Ðông-Tây, nối Nam Lào với Tây Nguyên của Việt Nam), phát triển cây công nghiệp (đã trồng 4.000 ha/20.000 ha của dự án trồng và chế biến cao-su ở Nam Lào). Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam đang bán điện cho Lào, mặt khác đầu tư xây dựng Nhà máy thủy điện Sê-ka-mản III (vốn đầu tư 275 triệu USD, phương thức BOT) và sẽ mua điện của bạn khi nhà máy này đi vào vận hành. Ðồng thời đang nghiên cứu dự án khả thi xây dựng Nhà máy thủy điện Sê-ka-mản I với tổng mức vốn đầu tư 535 triệu USD, dự kiến khởi công trong năm 2007. Theo dự tính của bạn, đến thời điểm dự án nói trên triển khai, Việt Nam sẽ là quốc gia vượt lên dẫn đầu về đầu tư nước ngoài tại Lào...
Nỗ lực là rất lớn, tuy nhiên cả bạn và ta đều chưa bằng lòng với mức độ cũng như nhịp độ phát triển hiện nay. Chính vì thế, chúng tôi rất phấn khởi khi được trực tiếp chứng kiến một sự kiện hết sức quan trọng trong quan hệ đặc biệt Việt - Lào. Ðó là: sự nhất trí cao của lãnh đạo hai Ðảng, hai nước, của Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Chum-ma-ly Xay-nha-xỏn về tăng cường quan hệ Việt - Lào. Theo chúng tôi, đây là kết quả có tính kế thừa, đồng thời mang đậm dấu ấn "chất lượng mới" của tiến trình phát triển quan hệ đặc biệt Việt - Lào. Trong các cuộc làm việc tiếp sau đó của Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh với lãnh đạo cấp cao của bạn, chúng tôi được nghe đồng chí tóm tắt nội dung sự kiện: "Tất cả những vấn đề đưa ra đều có sự nhất trí cao. Hai bên cùng nhau khẳng định quyết tâm thực hiện có kết quả các thỏa thuận cấp cao của hai Ðảng, hai Nhà nước; tiếp tục mở rộng và đưa quan hệ hợp tác Việt - Lào đi vào chiều sâu, nâng cao chất lượng và hiệu quả, phù hợp lợi ích của hai nước". Khi trao đổi với đồng chí Nông Ðức Mạnh, Thủ tướng Bua-xỏn Búp-phả-văn đã khẳng định: Chủ trương lớn nói trên có ý nghĩa quan trọng đối với nhiệm vụ triển khai Nghị quyết Ðại hội VIII của Ðảng NDCM Lào, Nghị quyết Ðại hội X Ðảng Cộng sản Việt Nam, cũng như việc thực hiện kế hoạch năm năm lần thứ hai trong thế kỷ 21 của mỗi nước và sẽ phối hợp chặt chẽ với các đồng chí Việt Nam tổ chức thực hiện có hiệu quả cao thỏa thuận của Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Chum-ma-ly Xay-nha-xỏn... Từ những điều được chứng kiến tại Viêng Chăn, nhìn rộng ra, chúng tôi càng hiểu sâu sắc về lời đánh giá của một nhà ngoại giao: Mối quan hệ đặc biệt Việt - Lào rất riêng mà rất chung. Những thỏa thuận mới nói trên, thêm một lần nữa khẳng định: quan hệ trong sáng, sự hợp tác toàn diện Việt - Lào ngày càng góp phần tích cực vào sự ổn định, hợp tác, liên kết và phát triển của ASEAN, một khu vực năng động, nhưng cũng đang phải đối phó với không ít thách thức và một số diễn biến phức tạp gần đây...
Chúng tôi nhận thấy, trong các cuộc chuyện trò với các cán bộ lãnh đạo lão thành của bạn, lãnh đạo Mặt trận Lào yêu nước và Hội Hữu nghị Lào - Việt, cũng như bà con Việt kiều..., đồng chí Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh chú trọng đề cập nhiều giải pháp thắt chặt quan hệ đặc biệt Việt - Lào. Song điều đồng chí lưu ý nhiều hơn là cần hết sức quan tâm giáo dục, truyền cho lớp trẻ và các thế hệ mai sau mối quan hệ hữu nghị truyền thống, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện Việt - Lào, không chỉ giữ gìn mà ngày càng làm "giàu" thêm tài sản vô giá này.
