Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục và trình độ đào tạo

Phóng viên (PV): Năm học 2016-2017 là năm đầu thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu đổi mới theo tinh thần nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng. Theo Bộ trưởng, ngành giáo dục đã thực hiện được những giải pháp đổi mới nào mang lại hiệu quả thiết thực và những vấn đề gì còn tồn tại?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Năm học 2016 - 2017 ngành giáo dục triển khai chín nhóm nhiệm vụ chủ yếu và năm nhóm giải pháp cơ bản nhằm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT theo lộ trình từng năm học đã tạo ra những chuyển biến tích cực, tác động sâu rộng đến nhận thức cũng như hành động của toàn ngành trong nâng cao chất lượng giáo dục.

Trong đó, ngành giáo dục đã ban hành nhiều chính sách thiết thực, khắc phục những hạn chế, bất cập; giảm bớt những hoạt động, cuộc thi không cần thiết. Nhiều chương trình, kế hoạch, đề án, quy định được bàn thảo, thông qua, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục như: Thông qua chương trình giáo dục phổ thông tổng thể ở cấp bộ và rà soát, xây dựng kế hoạch chuẩn bị các điều kiện để thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông; ban hành quy định về kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục đại học; ban hành quy chế mới về đào tạo tiến sĩ; khởi động việc chuẩn bị cho sửa đổi hai luật quan trọng là Luật Giáo dục và Luật Giáo dục đại học; quy hoạch lại mạng lưới các cơ sở giáo dục, trọng tâm là các cơ sở đào tạo giáo viên. Phương pháp dạy học, kiểm tra, thi, đánh giá học sinh phổ thông có nhiều tiến bộ (thể hiện qua kết quả của kỳ thi THPT quốc gia, kết quả các đoàn học sinh dự Ô-lim-pích quốc tế), tạo tiền đề cho việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới tới đây.

Tuy nhiên, nhìn lại năm học 2016 - 2017 vẫn còn một số hạn chế: Công tác quy hoạch mạng lưới chậm được triển khai; tình trạng thiếu trường, lớp ở các khu công nghiệp, khu chế xuất còn phổ biến; tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ chưa được giải quyết; năng lực nghề nghiệp của một bộ phận giáo viên còn yếu, chậm đổi mới; năng lực quản trị của một bộ phận cán bộ quản lý trường học chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới; tình trạng sinh viên tốt nghiệp ra trường chưa tìm được việc làm còn nhiều.

PV: Năm học mới 2017-2018, ngành giáo dục sẽ có những giải pháp gì để khắc phục hạn chế, nâng cao hiệu quả quá trình đổi mới?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Năm học 2017 - 2018, ngành giáo dục tiếp tục triển khai chín nhóm nhiệm vụ chủ yếu và năm nhóm giải pháp cơ bản với phương hướng chung là tăng cường nền nếp, kỷ cương, dân chủ trong nhà trường; xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; tập trung nâng cao chất lượng giáo dục ở các cấp học và trình độ đào tạo; quan tâm phát triển phẩm chất, năng lực người học; chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống và ý thức chấp hành pháp luật cho học sinh, sinh viên. Trong đó, ba nhóm nhiệm vụ trọng tâm là: Quy hoạch lại mạng lưới các cơ sở giáo dục, nhất là các cơ sở đào tạo giáo viên; chuẩn bị các điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất để triển khai có hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới; đẩy mạnh giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các cơ sở GD và ĐT.

Cụ thể từng cấp học, giáo dục mầm non tiếp tục đổi mới hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Giáo dục phổ thông tập trung đổi mới phương thức dạy học; chú trọng học đi đôi với hành, giáo dục nhà trường gắn với giáo dục gia đình và cộng đồng; khắc phục tình trạng dạy thêm, học thêm trái quy định. Giáo dục đại học đẩy mạnh tự chủ; nâng cao chất lượng, gắn đào tạo với nhu cầu của xã hội để sinh viên ra trường có việc làm phù hợp với chuyên ngành đào tạo. Giáo dục thường xuyên thực hiện đa dạng hóa nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời, góp phần xây dựng xã hội học tập.

PV: Trong đổi mới, đội ngũ nhà giáo được coi là có yếu tố quyết định thành công. Cần những giải pháp nào để đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Có hai giải pháp ngành sẽ triển khai trong năm học 2017 - 2018 để khắc phục những hạn chế, tồn tại về đội ngũ giáo viên, đó là: Nâng cao chất lượng và nâng cao đời sống giáo viên.

Về nâng cao chất lượng đội ngũ, Bộ GD và ĐT đang tiến hành xây dựng, chỉnh sửa chuẩn nghề nghiệp giáo viên cho phù hợp với yêu cầu thực tế, từ đó tiến hành đào tạo, bồi dưỡng theo chuẩn mới. Ngay trong năm học này, giáo viên sẽ được phân loại theo chuẩn mới một cách thực chất, nghiêm túc. Bộ cũng đã triển khai xây dựng chương trình đào tạo và có kế hoạch bồi dưỡng, đào tạo lại đội ngũ giáo viên theo lộ trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới.

Đối với việc nâng cao đời sống giáo viên, Bộ GD và ĐT đang rà soát lại những chính sách, quy định để tham mưu với Chính phủ, các bộ, ngành liên quan nhằm đổi mới chính sách tiền lương, ưu đãi đối với giáo viên và những người làm trong ngành giáo dục. Bảo lưu chế độ phụ cấp thâm niên cho cán bộ quản lý giáo dục; phân cấp trong công tác tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức ngành giáo dục. Có chính sách ưu đãi nhằm thu hút sinh viên sư phạm trong tuyển sinh đầu vào và giải quyết bài toán việc làm của sinh viên tốt nghiệp sư phạm.

Trong khi chờ các chính sách nâng cao đời sống cho giáo viên, Bộ GD và ĐT đã có những giải pháp nhằm giảm bớt áp lực, khó khăn trong công việc cho đội ngũ giáo viên như: Đổi mới công tác thi đua khen thưởng; giảm bớt hoặc xóa bỏ những quy định về văn bằng, chứng chỉ, các hội thi, cuộc thi nặng về hình thức.

PV: Việc tự chủ trong giáo dục đại học là một hướng đi nhằm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT. Tuy nhiên, việc thí điểm tự chủ đại học hiện nay vẫn còn một số vướng mắc. Bộ GD và ĐT sẽ tháo gỡ khó khăn giúp các trường đại học thực hiện tự chủ một cách hiệu quả ra sao?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Vấn đề tự chủ trong các đơn vị sự nghiệp công lập được đề cập, triển khai từ lâu. Từ khi có nghị quyết của Chính phủ về thí điểm tự chủ trong các cơ sở giáo dục đại học đã có 23 trường đại học được giao quyền tự chủ. Tuy nhiên, quá trình triển khai tự chủ đại học vẫn chưa có chuyển biến mang tính hệ thống và đột phá, chưa tác động mạnh mẽ đến hệ thống giáo dục đại học. Vì vậy, Bộ GD và ĐT đã xác định một trong ba nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2017 - 2018 là đẩy mạnh giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các cơ sở GD và ĐT.

Hiện nay, Bộ GD và ĐT đang trình Chính phủ Nghị định quy định về cơ chế tự chủ của cơ sở giáo dục đại học công lập, đồng thời tiếp tục hoàn thiện hệ thống các văn bản quy định về tự chủ đại học tạo điều kiện cho các cơ sở đào tạo phát huy sự năng động, sáng tạo, đổi mới và tự chủ. Quá trình, sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục và Luật Giáo dục đại học đang trong quá trình và dự kiến trình Quốc hội thông qua vào cuối năm 2018 sẽ là cơ sở quan trọng để tự chủ đại học được đẩy mạnh theo hướng bền vững.

Bên cạnh những giải pháp của Bộ GD và ĐT, các bộ, ngành và Chính phủ thì trách nhiệm của các trường đại học là không ngồi chờ mà phải chủ động, năng động để có những bước đi tự chủ một cách phù hợp và hiệu quả.

PV: Công tác thi và tuyển sinh năm học vừa qua có nhiều đổi mới, nhưng vẫn còn những bất cập, hạn chế; nhất là trong công tác xét tuyển. Bộ GD và ĐT có những định hướng điều chỉnh gì để công tác thi, tuyển sinh thực sự hiệu quả trong năm học 2017-2018?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Sau kỳ thi THPT quốc gia và tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2017, ngành giáo dục đã tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm để sớm công bố phương án thi, tuyển sinh năm 2018. Theo đó, phương án năm 2018 về cơ bản sẽ giữ ổn định như năm 2017. Các thí sinh sẽ làm năm bài thi, gồm ba bài thi độc lập: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và hai bài thi tổ hợp: Khoa học tự nhiên và Khoa học xã hội.

Trên tinh thần cầu thị, lắng nghe, Bộ sẽ sớm đưa ra phương án cuối cùng cho năm 2018. Dù là phương án nào cũng để hướng đến mục đích cao nhất, có một kỳ thi, tuyển sinh nhẹ nhàng và hiệu quả, góp phần thực hiện đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục thành công.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí Bộ trưởng!