Toàn tỉnh Bến Tre có 65km bờ biển và 4 con sông chính: Tiền, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên với tổng chiều dài khoảng 300km. Ngoài ra, toàn tỉnh còn có 46 kênh rạch chính nối các sông lớn thành một mạng lưới chằng chịt với tổng chiều dài hơn 2.367km.
Theo kết quả thống kê, toàn tỉnh có 112 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển với tổng chiều dài 134km. Trong đó, sạt lở bờ sông 104 điểm với tổng chiều dài khoảng 115km gây hư hại nhà ở, mất đất sản xuất của hàng trăm hộ dân. Sạt lở bờ biển 8 điểm với tổng chiều dài khoảng 19km làm mất khoảng 200ha đất và 54ha rừng phòng hộ thuộc ba huyện ven biển.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre Võ Tiến Sĩ cho biết: “Tình hình sạt lở trong thời gian gần đây ngày càng phức tạp. Trong 6 tháng đầu năm 2023 trên địa bàn tỉnh Bến Tre có 16 khu vực bờ sông, bờ biển tiếp tục sạt lở thuộc các huyện: Mỏ Cày Nam, Châu Thành, Mỏ Cày Bắc, Chợ Lách, Ba Tri, Bình Đại với tổng chiều dài sạt lở 6.774 mét. Trong đó, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định công bố tình huống khẩn cấp sạt lở bờ sông Mỏ Cày, trên địa bàn thị trấn Mỏ Cày và xã Tân Hội (huyện Mỏ Cày Nam) với tổng chiều dài sạt lở khoảng 680 mét…”.
 |
Sạt lở tại khu vực kênh Giao Hòa (huyện Châu Thành). |
Gần đây nhất, ngày 14/6, bờ sông Giao Hòa (xã Giao Long, huyện Châu Thành) có hơn 20 mét bị sạt lở hoàn toàn xuống sông, chiều rộng sạt lở hơn 4 mét. Hiện nay, bờ kè khu vực chân cầu An Hóa có khoảng 25m đang sạt lở nghiêm trọng; tình trạng sạt lở mất khoảng 90% mái kè bảo vệ phía sông. Đồng thời, còn khoảng 35 mét kè hiện đang có nguy cơ tiếp tục sạt lở.
Sạt lở bờ sông, bờ biển đã ảnh hưởng lớn đến sản xuất, kinh doanh và cuộc sống của người dân. Năm 2016, bà Nguyễn Thị Đầm về bãi biển Cồn Bửng (xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú) thuê mặt bằng sát bãi biển lập nghiệp với nghề cho thuê ghế ngồi, dù và bán hải sản tại bãi biển.
Tuy nhiên, lo lắng nhất của gia đình bà Đầm là sóng to, gió lớn gây sạt lở. Bà Đầm cho biết: “Năm nào cũng vậy, trước và sau Tết Nguyên đán là sóng gió rất to gây sạt lở bờ biển. Gia đình tôi dùng mọi cách như đóng cứ tràm, thân cây dừa để ngăn sóng nhưng vẫn bị sạt lở. Vì vậy, phải liên tục di dời vào phía trong vì sạt lở gây ra”.
 |
Sạt lở tại khu vực cồn Phú Đa (xã Vĩnh Bình, huyện Chợ Lách) gây thiệt hại lớn. |
Hiện tại, trên địa bàn huyện Thạnh Phú còn khoảng 100 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển. Trong đó, đáng lo nhất là điểm sạt lở tại khu vực bãi biển Cồn Bửng có chiều dài khoảng 5km với nhiều điểm sạt lở nặng. Theo dự báo nếu trong vòng 5 năm tới, không có giải pháp cụ thể thì nguy cơ khu du lịch này sẽ không còn nữa. Ngoài ra, các điểm sạt lở bờ sông cũng đáng lo ngại ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và đời sống của người dân.
Đào Công Thương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Thạnh Phú
Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre, nguyên nhân do các bậc thang thủy điện trên thượng nguồn đã làm thay đổi dòng chảy và giảm khối lượng phù sa về đồng bằng sông Cửu Long chỉ còn khoảng 25-35% so với trước đây.
Từ đó, dẫn đến xói lở sẽ gia tăng do thiếu hụt lượng bùn cát trong lòng dẫn; do đặc điểm hình thái sông tạo ra hiện tượng dòng chảy xoáy, co hẹp dòng chảy,.... gây xói lòng sông.
Ngoài ra, việc xây dựng nhà và công trình lấn sông rạch làm tải trọng ven bờ sông tăng lên, đất bờ sông yếu không chịu được tải trọng lớn gây sạt lở bờ; sóng do gió, do giao thông thủy gây xói lở bờ sông; Khai thác cát gây mất cân bằng bùn cát cũng là một trong những nguyên nhân gây xói lở bờ sông…
 |
Kè bê-tông được đầu tư, xây dựng tại huyện Ba Tri. |
Thời gian qua, tỉnh Bến Tre đã triển khai các giải pháp để phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển như: tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức của các tổ chức và người dân về phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển; di dời dân cư khẩn cấp ra khỏi các khu vực sạt lở đặc biệt nguy hiểm và nguy hiểm.
Phấn đấu đến năm 2030, hoàn thành 90% việc di dời các hộ dân ra khỏi khu vực có nguy cơ cao xảy ra sạt lở. Đồng thời, tỉnh kiểm soát hoạt động khai thác cát, ngăn chặn khai thác cát sỏi trái phép, nhất là tại các khu vực đã được cảnh báo có nguy cơ sạt lở.
Từ năm 2020 đến nay, tỉnh Bến Tre đã đầu tư xây dựng 22 dự án, công trình phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển với tổng chiều dài 37km, kinh phí thực hiện 1.143 tỷ đồng.
Hiện nay, tỉnh còn khoảng 13km bờ sông và 8,5km bờ biển đang bị ảnh hưởng sạt lở nghiêm trọng cần tiếp tục được đầu tư, xây dựng.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre Trần Ngọc Tam cho biết, do vị trí địa lý của tỉnh Bến Tre nằm ở cuối nguồn sông Cửu Long, có 4 cửa sông lớn đổ ra Biển Đông và kênh rạch chằn chịt nên sạt lở bờ sông, bờ biển ngày càng nghiêm trọng.
Trong thời gian qua tỉnh đã tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân để người dân hiểu, cùng với các cấp chính quyền thực hiện nhiều giải pháp phòng, chống sạt lở như: đầu tư làm kè, trồng cây ven sông để bảo vệ nhà cửa, vườn cây của mình.
Nhà nước cũng bỏ ra kinh phí rất lớn để xây dựng các công trình phòng, chống sạt lở, nhất là sự hỗ trợ từ Trung ương nhưng tình hình sạt lở vẫn còn phức tạp. Hiện tại, tỉnh còn 8 điểm khẩn cấp cần phải có giải pháp cấp bách để khắc phục với kinh phí hơn 2 nghìn tỷ đồng.
 |
Dự án kè mềm chống sạt lở bờ biển tại huyện Thạnh Phú ít tốn kém, phát huy hiệu quả. |
Trong thời gian tới, tỉnh Bến Tre sẽ tập trung thực hiện các giải pháp cấp bách lâu dài, căn cơ. Trong đó, triển khai làm tốt các điểm sạt lở đã có dự án, kinh phí được phê duyệt. Kiến nghị lên Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sớm thực hiện các dự án chống sạt lở do JICA tài trợ. Đồng thời, tập trung tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân trong phòng, chống thiên tai, sạt lở và đánh giá các dự án phòng, chống sạt lở hiệu quả để nhân rộng…
