Sử dụng sữa công thức tăng cường i-ốt, lợi hay hại ?

Ngày 8-8, chính quyền Hồng Công (Trung Quốc) ra thông báo về việc sữa công thức trẻ nhỏ nhãn hiệu Wakodo "HAIHAI" đang bán tại Hồng Công chỉ chứa một phần ba hàm lượng i-ốt theo khuyến nghị của Tiêu chuẩn Codex. Sau đó, các sản phẩm nhãn hiệu hãng Meji và Morinaga của Nhật Bản cũng bị phát hiện có tình trạng tương tự. Những nhãn hiệu sữa này đều có mặt tại Việt Nam. Vậy sử dụng loại sữa này có lợi hay hại?

Trước tiên, tại Việt Nam, các sản phẩm nói trên và sữa bột nhập ngoại cũng như sản xuất trong nước có ở trong tình trạng tương tự hay không? Ðúng là chưa có khảo sát nào tại Việt Nam như Hồng Công đã làm. Việt Nam lại chưa có quy chuẩn bắt buộc bổ sung i-ốt vào sữa bột. Chính thức thì chỉ có muối ăn là bắt buộc phải áp dụng. Nhưng đó lại là sự khác biệt lớn giữa Việt Nam và Hồng Công. Toàn dân Việt Nam dùng muối i-ốt còn Hồng Công thì không. Người dân các nước công nghiệp phát triển chủ yếu dùng muối tinh, ít dùng muối biển. Rất nhiều quốc gia khác và ngay cả Trung Quốc cũng vậy.

Tại Việt Nam, mức sử dụng muối i-ốt và các thực phẩm thường dùng thế nào, có thật sự dẫn đến nguy cơ cho trẻ nhỏ? Ðầu tiên ta phải hiểu độ tuổi sinh lý của trẻ. Trẻ từ 0 đến 6 tháng tuổi được gọi là nhũ nhi, từ 6 đến 12 tháng - trẻ sơ sinh, từ 1 đến 36 tháng - trẻ nhỏ. Trẻ nhũ nhi được khuyên cần được bú mẹ hoàn toàn trong sáu tháng đầu. Tuy nhiên, ngay cả trong độ tuổi này, trẻ nhũ nhi vẫn cần uống thêm nước. Trẻ nhũ nhi từ bốn tháng tuổi có cân nặng phát triển bình thường cần ăn thêm thức ăn dặm mềm nhuyễn để bảo đảm thích nghi dần chế độ ăn có độ cứng tăng dần, có tác dụng kích thích phát triển răng và xương ở những tháng tiếp theo.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng khuyên: "Lượng I-ốt cần thiết hằng ngày cho trẻ khác nhau tùy theo từng lứa tuổi. Ðối với trẻ còn bú từ sơ sinh đến sáu tháng cần 40 mcg, trẻ còn bú từ 6 đến 12 tháng cần 50 mcg, trẻ từ 1 đến 3 tuổi cần 70 mcg, trẻ từ 4 đến 9 tuổi cần 120 mcg, từ 10 đến 12 tuổi cần 140 mcg, đối với người trưởng thành là 150-200 mcg". Sữa bò nguyên chất có chứa hàm lượng i-ốt (0,9 mcg/100g) cao hơn sữa mẹ (0,59 mcg/100 g). Sữa mẹ có i-ốt chỉ bằng hai phần ba sữa bò. Cho nên việc sử dụng sữa bò công thức để thay thế sữa mẹ trong trường hợp mẹ bị thiếu hoặc mất sữa lại là cần thiết thay vì tẩy chay nó? Vậy thì trẻ nhũ nhi phải được bú thêm hơn 600 gam sữa mẹ hoặc gần 450 gam sữa bò nguyên chất. Riêng đối với sữa bột cho trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi, được gọi là sữa công thức 1 hay sữa công thức cho trẻ sơ sinh, tiêu chuẩn về hàm lượng i-ốt của Mỹ là 5 mcg/100 kcal, codex 10, Hongkong 5. Như vậy, tiêu chuẩn của Hồng Công và Mỹ cũng đều thấp bằng nửa của Codex (Tiêu chuẩn Codex là tiêu chuẩn do FAO - Tổ chức Nông lương và WHO - Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo).

Tiêu chuẩn Codex có phải là bắt buộc hay không? Ðó chỉ là khuyến cáo khoa học để các nước, tùy theo đìều kiện kinh tế, địa lý, khí hậu, tập quán tiêu dùng thực phẩm và nguồn thực phẩm phổ biến sử dụng hằng ngày của người dân... mà đưa ra mức cụ thể và có bắt buộc hay không. Theo luật Việt Nam, tiêu chuẩn là khuyến khích áp dụng. Có ý kiến trách Bộ Y tế không ban hành quy chuẩn kỹ thuật về hàm lượng i-ốt trong sữa bột là thiếu trách nhiệm. Vấn đề ở chỗ Việt Nam khó đi trước các nước phát triển? Và lý gì cả Mỹ và Hồng Công vẫn chỉ cho mức thấp hơn tiêu chuẩn Codex? Tại sao Nhật Bản và nhiều nước vẫn chưa bắt buộc tăng cường i-ốt vào sữa công thức?

Cái gì quá lắm cũng sinh biến. Thừa và thiếu một vi chất bất kỳ một cách thái quá đều có hại cho sức khỏe. Tự nhiên luôn tuyệt vời. Có một câu hỏi lớn được đặt ra là: Trẻ nhũ nhi bình thường có nhất thiết phải ăn thêm i-ốt nhân tạo và có nên cho bú sữa mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi? Liệu có vấn đề thổi phồng nguy cơ thiếu i-ốt và nhu cầu cao về i-ốt ngay trong chính tiêu chuẩn Codex? Liệu có sự lũng đoạn của các tập đoàn hóa dược muốn bán i-ốt, giống như vụ thổi phồng nguy cơ cúm gia cầm lây sang người để bán vắc-xin? Xưa nay trong y văn thế giới chính thống, bệnh bướu cổ chỉ được coi là ổ dịch địa phương, thường ở các vùng cao, nơi rừng bị chết, đất bị xói mòn không còn giữ được chất. Bây giờ, người ta không chỉ phòng, chống bướu cổ mà còn phòng, chống các rối loạn do thiếu i-ốt với một giải pháp đại trà là tăng cường i-ốt vào thực phẩm? Mặt khác, vấn đề tăng cường i-ốt ở dạng hóa chất vào sữa bột đã được đánh giá nguy cơ đầy đủ về các tác dụng phụ trường diễn, tiềm ẩn? Và tại sao, sữa công thức được bổ sung nhiều vi-ta-min và khoáng chất tổng hợp với hàm lượng sử dụng hằng ngày cho trẻ bình thường cao như thuốc?

Có thể bạn quan tâm