Sớm có giải pháp để cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận khai thác an toàn

Chỉ trong vài ngày giữa tháng 7 vừa qua, Ủy ban nhân dân tỉnh Tiền Giang với vai trò là cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã làm việc với các nhà đầu tư và Tập đoàn Đèo Cả (với vai trò là đơn vị quản trị, điều hành dự án Trung Lương-Mỹ Thuận) và có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ một số giải pháp nhằm sớm khắc phục những hạn chế mà việc vận hành công trình sau khi hoàn thành giai đoạn 1 đã bộc lộ thời gian qua.

Tuyến cao tốc Trung Lương-Mỹ Thuận dài 51,5km, được khởi công năm 2009, tuy nhiên do năng lực quản trị và điều hành yếu kém của nhà đầu tư, dự án bị đình trệ suốt 10 năm. Năm 2019, Tập đoàn Đèo Cả được mời quản trị và điều hành dự án.

Xác định quy mô, phương án phân kỳ giai đoạn 1 của dự án được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt tại Quyết định số 4145/QĐ-BGTVT ngày 31/10/2014, trên cơ sở hợp đồng BOT đã ký giữa doanh nghiệp dự án và Ủy ban nhân dân tỉnh Tiền Giang (Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền), sau gần 3 năm thi công, vượt qua những khó khăn về dịch bệnh, giá vật liệu tăng phi mã, vận chuyển khó khăn do hạn-mặn, Tập đoàn Đèo Cả đã đưa dự án về đích đúng hẹn, bảo đảm các yêu cầu về kỹ thuật, tiến độ; tuân thủ hợp đồng BOT đã ký và cam kết với Chính phủ về các mốc thông tuyến và thời gian khánh thành đúng dịp kỷ niệm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước (30/4/2022).

Từ ngày 30/4/2022, cao tốc Trung Lương-Mỹ Thuận được đưa vào khai thác không thu phí trong vòng 90 ngày để đánh giá chất lượng công trình và các bất cập liên quan đến bảo đảm an toàn giao thông của phương án phân kỳ đầu tư giai đoạn 1.

PGS,TS Trần Chủng, Nguyên Cục trưởng Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết: “Quãng thời gian từ năm 2019 đến khi hoàn thành dự án, nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án đã đối mặt với những khó khăn rất lớn, từ dịch bệnh; hạn, mặn xâm nhập; khan hiếm nguồn vật liệu dẫn đến giá tăng đột biến.

Đặc biệt, với tính chất nền đất yếu tại vùng đồng bằng sông Cửu Long, để kịp tiến độ hoàn thành dự án theo yêu cầu của Chính phủ, Tập đoàn Đèo Cả cùng các đơn vị liên quan đã rất nỗ lực áp dụng nhiều biện pháp, công nghệ mới, đòi hỏi kỹ thuật cao để xử lý, rút ngắn thời gian chờ lún của nền đường... nhằm đưa dự án về đích đúng hẹn, đúng theo thiết kế kỹ thuật của Bộ Giao thông vận tải phê duyệt”.

Ngoài ra, doanh nghiệp dự án đã thực hiện nghiêm túc các điều khoản trong hợp đồng BOT, đồng thời có sự kiểm soát đánh giá của Hội đồng nghiệm thu Nhà nước (nay là Hội đồng kiểm tra Nhà nước) qua các giai đoạn kiểm tra kỹ thuật kể cả khâu nghiệm thu xử lý, khắc phục các khiếm khuyết trước khi đưa vào vận hành khai thác thu phí.

Việc vận hành dự án nhưng chưa thu phí sẽ khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi phải tự bỏ nguồn tài chính để phục vụ việc vận hành, chưa có nguồn thu để hoàn trả vốn và lãi vay cho ngân hàng... Với lưu lượng phương tiện như hiện nay, trong 90 ngày không thu phí, ước tính nhà đầu tư bị hụt nguồn thu hàng trăm tỷ đồng, phải chịu sức ép lớn từ phía các ngân hàng và các nhà đầu tư góp vốn.

Việc Công ty BOT Trung Lương-Mỹ Thuận cho lưu thông miễn phí một thời gian dài để nhận diện rõ hơn về chất lượng công trình, mức độ an toàn cho người tham gia giao thông là điều đáng hoan nghênh nhưng một khi dự án chưa thu phí, sẽ gây thiệt hại cho các nhà đầu tư và Liên danh ngân hàng hợp vốn cấp tín dụng...

“Theo đánh giá của tôi, đây là hành động thể hiện sự thiện chí của nhà đầu tư cũng như ý thức tuân thủ nguyên tắc hợp tác của nhà đầu tư với Nhà nước trong quá trình xây dựng, vận hành công trình. Dự án đã được ghi nhận trong Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công-tư (PPP) năm 2020. Tuy nhiên, dự án cần phải đưa vào thu phí theo kế hoạch, thực hiện đúng nguyên tắc của hợp đồng và phương án tài chính đã ký để bảo đảm quyền lợi và tạo niềm tin cho doanh nghiệp đã mạnh dạn đảm nhiệm xử lý các vướng mắc, hoàn thành dự án phục vụ cho 21 triệu dân vùng đồng bằng sông Cửu Long”, PGS,TS Dương Đăng Huệ, nguyên Vụ trưởng Pháp luật kinh tế-dân sự (Bộ Tư pháp) nêu quan điểm.

Còn một số vướng mắc, bất cập khác phát sinh trong quá trình thực hiện dự án, theo nhận định của một số chuyên gia, ngoài việc các bên cùng nhau hợp tác để tiếp tục giải quyết, vẫn cần có sự chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền, không thể để dự án bị dừng khai thác, không thể để sự chậm trễ lại tiếp tục xảy ra một lần nữa sau 13 năm đình trệ.

Theo thông tin từ Công ty cổ phần BOT Trung Lương-Mỹ Thuận, sau gần 80 ngày đưa vào khai thác (từ ngày 30/4 đến ngày 17/7), đơn vị quản lý vận hành cao tốc đã phục vụ hơn 1,8 triệu lượt xe (lưu lượng trong 30 ngày gần đây đạt khoảng hơn 31 nghìn xe/ngày đêm); giải quyết 55 vụ va chạm; cứu hộ 489 trường hợp xe bị hỏng, chết máy, nổ lốp, hết nhiên liệu; tiếp nhận, giải đáp hơn 1.100 cuộc gọi.

Vấn đề chính của dự án là việc triển khai, hoàn thành giai đoạn 1 quá chậm, kéo dài hơn 10 năm và tuyến đường chưa thu phí nên các phương tiện tập trung đi nhiều vào cao tốc, khiến lưu lượng phương tiện tăng đột biến, gây ra nhiều vụ tai nạn giao thông, khiến đơn vị quản lý vận hành gặp rất nhiều khó khăn. Theo phản hồi chung từ phía dư luận thời gian qua khi được trải nghiệm thực tế, đánh giá chất lượng công trình bảo đảm nhưng quy mô đầu tư không như kỳ vọng của người về tuyến đường cao tốc hiện đại

Để hoàn thành tuyến đường này, các bên từ Bộ Giao thông vận tải, Ủy ban nhân dân tỉnh Tiền Giang và các doanh nghiệp tham gia đã thật sự cố gắng nhưng vẫn chậm một nhịp khi các tiêu chuẩn quy phạm, nguồn lực và thủ tục đầu tư chưa đáp ứng kịp việc gia tăng đột biến của phương tiện giao thông. Các bên cần phối hợp khắc phục và thực hiện nhiều giải pháp như điều tiết giao thông đến giải pháp kỹ thuật để khắc phục, đồng thời người dân cũng nên chia sẻ về thực trạng khó khăn chung của các dự án giao thông hiện nay với ngân sách eo hẹp, cơ chế và quy định còn quá nhiều bất cập.