Thời gian qua, hoạt động quảng cáo ngoài trời trên địa bàn TP Hà Nội diễn ra khá lộn xộn, không an toàn, phản cảm, mất mỹ quan đô thị, gây bức xúc trong dư luận xã hội. Tình trạng tranh giành quảng cáo giữa các doanh nghiệp, quảng cáo trái phép hoặc sai nội dung, kích thước cho phép cũng diễn ra tương đối phổ biến, nhất là tại các khu vực trọng điểm như: khu vực 1A đường Giải Phóng, ngã năm Cửa Nam, tuyến đường bắc cầu Thăng Long- sân bay Nội Bài.
Ngoài ý thức chấp hành pháp luật còn kém của doanh nghiệp, có một nguyên nhân không nhỏ là công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này chưa thật hiệu quả. Theo một báo cáo của Sở Văn hóa- Thông tin Hà Nội vào thời điểm cuối năm 2006, trên địa bàn thành phố có tới 133 bảng, biển quảng cáo ngoài trời sai phạm (không có giấy phép, giấy phép hết hạn nhưng chưa được cấp lại hoặc thực hiện sai phép), chiếm gần 70 % trong tổng số 198 bảng, biển quảng cáo. Số liệu này cũng là số liệu báo cáo của năm 2005.
Tỷ lệ sai phạm gần như không thay đổi trong suốt khoảng thời gian dài cho thấy sự phức tạp cũng như một phần những yếu kém trong công tác quản lý của ngành chức năng. Điều đó còn thể hiện ở những vi phạm gần như công khai của các doanh nghiệp trước các quy định trong Thông báo hướng dẫn thực hiện quy chế quản lý hoạt động quảng cáo trên địa bàn TP Hà Nội ngày 15-12-2006.
Thông báo nêu rõ việc cấm các bảng quảng cáo tấm lớn trên phần nóc nhà, mái nhà và cấm quảng cáo những loại sản phẩm hàng hóa có hình thức gây mất thẩm mỹ, không phù hợp tâm lý, phong tục tập quán người Việt Nam như: băng vệ sinh, thuốc chữa bệnh ngoài da, thuốc tẩy giun sán, dung dịch vệ sinh phụ nữ trên các phương tiện biển, bảng, hộp đèn, phướn, mái hiên di động, băng rôn và tại những địa điểm công cộng.
Tuy nhiên, tại Hà Nội hiện vẫn có tới vài chục bảng, biển đang ngang nhiên “ngự” trên các sân thượng, thậm chí có bảng còn được cấp phép tồn tại như bảng quảng cáo SANYO khổ lớn hàng chục mét vuông đặt chông chênh trên sân thượng một ngôi nhà ở ngã năm Cửa Nam. Bên cạnh đó là những trụ đèn xoay và bảng quảng cáo băng vệ sinh Kotex và Diana vẫn thấy ở một số trục ngã tư đường phố Nguyễn Du, đường Hai Bà Trưng, Trung tâm thương mại Tràng Tiền Plaza...
Những sai phạm trên đây liệu có phải là sự buông lỏng quản lý của ngành chức năng hay còn vì những lợi ích nào khác. Được biết, để tránh tình trạng lộn xộn trong quảng cáo tấm lớn ngoài trời và tạo điều kiện phát triển cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, lãnh đạo TP Hà Nội đã có chỉ đạo giao Sở Văn hóa- Thông tin Hà Nội xây dựng quy hoạch quảng cáo và việc quy hoạch đã được triển khai từ cách đây nhiều năm. Trong quảng cáo ngoài trời, quy hoạch sẽ có một mẫu thống nhất về kích thước bảng, biển, cột trụ cho loại hình quảng cáo tấm lớn, trong đó quy định rõ các địa điểm được phép đặt biển quảng cáo.
Nhưng đến nay, quy hoạch vẫn chưa được thành phố phê duyệt và chưa được công bố, gây nhiều bức xúc cho các doanh nghiệp. Trước đó, theo văn bản số 62/TB-VP ngày 9-9-2004 của Văn phòng UBND TP Hà Nội thông báo kết luận của Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Quốc Triệu giao Sở Văn hóa- Thông tin Hà Nội tham khảo ý kiến của Hiệp hội Quảng cáo để làm Quy hoạch quảng cáo thành phố và phối hợp cùng hiệp hội tuyên truyên giáo dục nhằm tăng cường trật tự, kỷ cương trong hoạt động quảng cáo.
Theo ông Trần Nguyệt Đán, nguyên Tổng Thư ký Hiệp hội Quảng cáo và ông Trần Hùng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Quảng cáo, từ khi có văn bản thông báo đến nay, Sở Văn hóa - Thông tin chưa lần nào có cuộc làm việc chính thức với Hiệp hội. Trong khi đó, các doanh nghiệp thành viên trong hiệp hội cho biết, đề nghị đóng góp kinh phí của họ để hỗ trợ thành phố xây dựng và hoàn thiện quy hoạch nhanh chóng, cũng không được quan tâm.
Do không có quy hoạch cho nên việc cấp giấy phép rất hạn chế gây nhiều khó khăn trong kinh doanh của các doanh nghiệp quảng cáo. Từ việc khó xin phép đó mà không ít doanh nghiệp đã buộc phải chọn giải pháp vi phạm, tự dựng biển mà không có giấy phép. Một đại diện doanh nghiệp quảng cáo nói: “Chúng tôi cũng chỉ muốn thành phố sớm có quy hoạch rõ ràng, công khai để các doanh nghiệp có hướng xây dựng kế hoạch kinh doanh và thi hành theo quy định, không để xảy ra tình trạng sai phạm như trước đây. Bởi quy hoạch sẽ xác định được doanh nghiệp được làm quảng cáo tại những nơi đâu và nội dung thể hiện như thế nào”.
Sự chậm trễ trong xây dựng quy hoạch có phải vì năng lực yếu kém như Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Quốc Triệu đã nói trong văn bản kết luận số 62 đề cập ở phần trên “Thời gian qua hoạt động quản lý Nhà nước đối với quảng cáo trên địa bàn thành phố vẫn chưa hiệu quả…Những yếu kém đó có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân về năng lực quản lý của cơ quan Nhà nước”.
Cũng có dư luận cho rằng, có những người cố tình làm chậm quá trình xây dựng quy hoạch, họ không muốn sự ổn định mà quy hoạch sẽ mang lại. Sự mập mờ, không rõ ràng sẽ giúp họ trục lợi với các doanh nghiệp kinh doanh quảng cáo.
Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Quảng cáo Trần Hùng cảnh báo: Nếu không nhanh chóng có quy hoạch và cải tiến mạnh mẽ trong quản lý vì lợi ích chung lâu dài thì các doanh nghiệp quảng cáo trong nước sẽ bỏ lỡ những cơ hội kinh doanh và mất thị phần vào tay các nhà quảng cáo nước ngoài có tiềm lực đang nằm tại Việt Nam và sẵn sàng vào cuộc. Khi đó, doanh nghiệp trong nước sẽ thua ngay trên sân nhà bởi sự chậm trễ mà ngành chức năng mang lại. Thực tế đã có nhiều doanh nghiệp ngành quảng cáo để lỡ mất cơ hội, ảnh hưởng tiêu cực đến chiến lược kinh doanh, gây tổn thất về doanh thu nói chung bởi sự chậm cấp phép và ban hành quy hoạch quảng cáo hiện nay.
Giám đốc một doanh nghiệp từng nhiều lần bị xử phạt bởi các vi phạm quảng cáo ngoài trời không phép cho biết: “Thật ra chúng tôi cũng không muốn thế nhưng kinh doanh quảng cáo mà chờ đợi giấy phép hàng tháng trời không làm thì đối tác sẽ rút lui, lỡ mất cơ hội kinh doanh. Việc đổi mới cấp phép một cửa vừa được thông qua là một tín hiệu đáng mừng nhưng cần phải nhanh chóng có một quy hoạch quảng cáo. Đến giờ này mới đang chuẩn bị phê duyệt thì quả là quá chậm….”
Nếu cứ để tình trạng dựng biển không phép rồi lại tháo dỡ thì sẽ ảnh hưởng tới khách hàng là các nhà đầu tư tại Việt Nam. Họ thuê công ty kinh doanh quảng cáo Việt Nam nhưng khi các công ty này sai phạm thì nhà quản lý lại cứ nhè họ mà gửi văn bản thông báo và ngừng nhận hồ sơ đối với nhà đầu tư là chủ sản phẩm hàng hóa, thương hiệu đang có biển quảng cáo trái phép sau khi có thông báo yêu cầu tháo dỡ mà phía công ty quảng cáo Việt Nam không thực hiện. Đây là việc làm không ổn, ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà đầu tư mà thành phố đang mời gọi.
Để giải quyết những yếu kém nêu trên, thành phố nên nhanh chóng phê duyệt và công bố ngay bản quy hoạch quảng cáo để các doanh nghiệp quảng cáo chủ động chào khách và triển khai thực hiện ngay chính sách cấp phép một cửa.
Bên cạnh đó, Sở Văn hóa- Thông tin Hà Nội nên có biện pháp phối hợp với Hiệp hội Quảng cáo để vận động các doanh nghiệp và xử lý dứt điểm theo đúng pháp luật những biển, bảng quảng cáo sai phạm và tiến hành tháo dỡ bảng quảng cáo trên các nóc nhà theo đúng quy định nhằm bảo đảm an toàn và mỹ quan thành phố.
Việc quảng cáo Kotex và Diana trên các cột trụ xoay quảng cáo cần chấm dứt ngay và trao lại quyền quản lý, khai thác các trụ quảng cáo này cho thành phố để thu ngân sách sau khi đã hết hạn năm năm kinh doanh.
