“Phiên chợ” tìm lại những mùa tranh

Đi chợ tranh sắm hương Xuân, vị Tết

Đã lâu, người Hà Nội mới lại có cơ hội tham gia một chợ tranh ngày Tết nhiều sức hút như thế. Chợ được mở trong không gian rộng gần 1000 m2 tại tầng 5 Hà Nội Creative City (số 1 Lương Yên, Hà Nội). Địa chỉ này cũng được xem là trung tâm sáng tạo nghệ thuật lớn nhất Hà thành hiện nay. Có lẽ vì là một mô hình mới, lạ không chỉ với giới nghề mà còn với số đông công chúng nên đây đang là một điểm đến hấp dẫn ở Hà Nội những ngày cuối năm. Năm ngoái, Tết Art đã ra mắt ở chợ Hàng Da, nhưng phải đến năm nay hoạt động này mới thật sự cho thấy sức lan tỏa của một không gian văn hóa thú vị, vốn từ lâu được nhiều người ngóng đợi.

Bước vào chợ tranh, ấn tượng không phải là nét lao xao, ồn ã như chợ thường. Một không gian tĩnh lặng, như hút vào trong từng nhịp đập của thời gian những xúc cảm, suy tư, để người xem miên man trải hồn theo từng đường nét, mảng mầu lúc rực rỡ, khi thâm trầm. Từng góc không gian nhỏ đều được tận dụng để bài trí và bày bán những “món hàng Tết” vô cùng độc đáo. Là phiên chợ hướng đến và đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của nhiều đối tượng nên Tết Art cũng cho thấy một diện mạo phong phú về loại hình, phong cách, chất liệu và đề tài sáng tác. Chợ bày bán hơn 200 tác phẩm tranh, tượng đẹp và mới nhất của hơn 100 họa sĩ, nhà điêu khắc trong nước và quốc tế được sáng tác theo các chủ đề đa dạng. Bên cạnh những bức tranh sơn dầu, sơn mài, giấy dó, tranh khắc… về thiên nhiên, phong cảnh, chân dung, còn có nhiều tác phẩm khai thác đề tài về cuộc sống đương đại. Những bức vẽ mô tả cuộc sống, cảnh sắc con người vùng cao hay những nét văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Mường, Thái… cũng là những lát cắt thú vị níu bước người xem.

Ánh mắt họa sĩ cao niên Trần Huy Oánh lấp lánh niềm vui khi chứng kiến chợ tranh Tết thu hút đông người xem, người mua. Lạ mà cũng thấy quen quen. Từ những ngày còn nhỏ, ông đã được tiếp cận một sinh hoạt truyền thống của người Việt: đi chợ Tết mua tranh. Những phiên chợ ở Hàng Lược, Đồng Xuân, Hàng Trống… luôn có một không gian riêng để bày tranh Tết. Những chợ tranh dân dã, mộc mạc mà đong đầy cảm xúc tinh tế của cả người bán, người mua. Nhưng dường như guồng quay gấp gáp của cuộc sống bận rộn hôm nay đã khiến thói quen đẹp đẽ đó dần mai một. Đưa mắt nhìn quanh phiên chợ đương đại, ông cười bảo: “Vẫn thấy nhu cầu thưởng thức và sở hữu các tác phẩm nghệ thuật của người Việt nhiều lắm…”.

Không chỉ là sáng tạo của những nghệ sĩ trẻ trên con đường tìm về ký ức, Tết Art cũng được xem là một sân chơi góp phần nâng cao đời sống văn hóa nghệ thuật cho công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Họa sĩ Phạm An Hải mang tranh đến chợ góp vui, thể hiện sự tâm đắc với mô hình quảng bá nghệ thuật mới mẻ nhưng cũng rất bài bản và chuyên nghiệp này. “Ai mê hội họa mà “lạc” vào “rừng” tranh, tượng này thì có đi cả buổi chiều cũng không hết!” - Mai Lan, cô sinh viên Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội hồ hởi. Nghe lời bạn học ở Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam quảng cáo, Lan rủ người nhà đi chợ, ngắm nghía và tìm mua một bức tranh... hợp túi tiền.

Với kỳ vọng tạo nên một sân chơi thú vị cho nhiều đối tượng, Tết Art cố gắng tạo sức chinh phục công chúng từ chính tên tuổi của các họa sĩ cũng như chất lượng các tác phẩm. Ban tổ chức sự kiện cho biết, bộ sưu tập sơn mài đặc biệt của các nghệ sĩ sơn mài hàng đầu Việt Nam; các tác phẩm ký họa của bộ tứ danh họa “Nghiêm, Liên, Sáng, Phái”, những hoạt động kết nối người xem với nghệ sĩ... chính là những điểm nhấn của chợ. Khá thức thời khi chợ tranh còn tạo thêm hiệu ứng từ những màn trình diễn nghệ thuật đương đại hấp dẫn của các họa sĩ. Ngoài bày bán tranh, tượng, chợ còn tổ chức nhiều hoạt động thú vị khác như các art tour hằng ngày; workshop trải nghiệm tranh in khắc gỗ; các buổi nói chuyện, tọa đàm nghệ thuật với nhiều chủ đề phong phú... Ngay cả cách gọi tên sự kiện là “chợ” cũng cho thấy sáng tạo của những người trẻ. Họa sĩ Trần Huy Oánh cho rằng, ở chợ tranh Tết này, những tác phẩm nghệ thuật nguyên bản, các sản phẩm nghệ thuật độc đáo chính là mặt hàng “chơi Tết” sang trọng và ấn tượng. Những bức tranh không còn đơn thuần là tài sản mà trở thành biểu hiện của lối sống biết hưởng thụ và trân trọng cái đẹp đích thực.

Tranh sơn mài của Trịnh Tuân

Lối rẽ khả quan cho tranh Việt

Khá ngạc nhiên khi trong buổi chiều đông tê tái, chợ tranh Tết lại không hề vắng vẻ và lạnh lẽo. Những gương mặt của nhiều thế hệ, từ những mái tóc bạc hoa râm đến những gương mặt trẻ tràn đầy sức sống dường như đều tìm thấy niềm vui từ mỗi góc nhỏ ở phiên chợ đa sắc này. Theo thông tin từ Ban tổ chức, sau một tuần mở cửa, chợ có hơn 2.000 lượt khách tìm đến, 20% số tranh đã được đăng ký với 99% khách mua người Việt. Giá tranh cũng được niêm yết ở nhiều mức khác nhau, thấp thì chỉ vài chục, cao nhất lên đến hàng chục nghìn USD. Năm ngoái, Tết Art 2015 cũng có doanh thu khoảng 1 tỷ đồng ...

Bên cạnh những tên tuổi của hội họa Việt Nam, sức hút của chợ tranh Tết cũng được tạo bởi những tên tuổi quốc tế. Nhiều họa sĩ danh tiếng ủng hộ đề nghị bán tranh với mức giá thấp hơn thông thường. “Đó là cách làm sáng tạo của những người trẻ với nỗ lực tiếp cận và tạo dựng thị trường mỹ thuật. Điều đó rất cần được sự ủng hộ của giới nghề, từ các nhà quản lý đến nghệ sĩ tham gia”, họa sĩ Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm bày tỏ. Cá nhân ông ủng hộ mô hình của Tết Art, nơi không chỉ đã khơi gợi ký ức về những mùa tranh cũ mà hơn thế, còn là một cách để hiện thực hóa ý tưởng về một thị trường mỹ thuật mà những người làm nghề đang hướng đến. “Giá như Ban tổ chức mở rộng kết nối với thành phần là các doanh nghiệp thì hiệu quả thu được chắc chắn sẽ cao hơn...”, ông Thành khẳng định.

Cùng với Không gian nghệ thuật Manzi (tại số 14 phố Phan Huy Ích) và Hội chợ Tết Dome 2016 (tại chợ Hàng Da), chợ tranh Tết Art đem đến một không gian nghệ thuật chuyên nghiệp; là tín hiệu tích cực, khai mở một xu hướng mới cho thị trường mỹ thuật trong nước. Ngoài sự đột phá về mô hình tổ chức, với mức doanh thu đáng kể, Tết Art còn được đánh giá có một vai trò khích lệ lớn đối với nhu cầu và trình độ thưởng thức nghệ thuật của công chúng, theo một cách rất riêng và không gò ép bởi những lề thói cũ.