Sau đây là nội dung cuộc trao đổi với ông Tiến về vấn đề này.
- Qua vụ Vedan, ông đánh giá như thế nào về trách nhiệm bảo vệ môi trường của các DN?
- Qua việc chúng ta phát hiện vụ gây ô nhiễm môi trường sông Thị Vải của VeDan, tôi cho rằng trách nhiệm của doanh nghiệp phải đặt lên hàng đầu. Không chỉ đơn thuần chạy theo lợi nhuận mà bỏ qua tất cả trách nhiệm của mình đối với cộng đồng. Mà trước hết là đối với người dân xung quanh Thị Vải, sức khỏe của họ bị ảnh hưởng, các thế hệ sau cũng bị ảnh hưởng. Hệ sinh thái của sông Thị Vải bị mất đi không bao giờ lấy lại được. Có những cái giá không thể trả được, có bao nhiêu nữa cũng thế. Tôi không đồng tình với cách nói trả giá cao mà phải nói rằng không thể nào trả được.
- Trách nhiệm bảo vệ môi trường của DN đã đến mức báo động chưa, thưa ông?
- Trách nhiệm bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp theo chúng tôi đã đến mức báo động. Chúng ta tìm ra được các thủ đoạn tinh vi để thấy họ cố tình tránh né, cố tình thải các chất thải ra môi trường. Điều này cho thấy cần gióng lên hồi chuông báo động về ý thức bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp.
Do vậy, trách nhiệm và đạo đức của doanh nghiệp phải được nâng lên hàng đầu, trước hết là vì lợi ích của doanh nghiệp, họ bảo vệ môi trường thì sản phẩm của họ được chấp nhận, có thể được dán nhãn sinh thái để xuất khẩu hoặc tiêu thụ trong nước. Việc dán nhãn sinh thái lên các sản phẩm của doanh nghiệp sẽ giúp thời vị thế của họ được tăng lên, sức cạnh tranh lớn và cộng đồng cũng được hưởng lợi, địa phương ủng hộ, càng thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển tại địa phương đó.
Chúng tôi mừng vì có lực lượng Cảnh sát Môi trường, họ có điều kiện thâm nhập vào nơi gây ô nhiễm, họ có quyền vào bất cứ lúc nào để phát hiện ra sai phạm thay vì thanh tra trước đây cứ phải định kỳ, thông báo trước cho doanh nghiệp nếu muốn vào kiểm tra.
- Ông có cho rằng các DN đặt lợi nhuận lên trên bảo vệ môi trường?
- Tôi không nói tất cả các DN đều chạy theo lợi nhuận quên bảo vệ môi trường, nhưng tôi khẳng định có một số DN đã đặt lợi nhuận lên trên hết, nên môi trường của Việt Nam mới bị suy thoái như hiện nay.
- Qua vụ sông Thị Vải, ông có cho rằng người dân hơi “hiền” trong việc bảo vệ môi trường?
| Vedan trốn phí vài trăm tỷ đồng Bên lề phiên họp lần thứ 3 của Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Cầu, tại tỉnh Vĩnh Phúc, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết: từ năm 2004 đến nay, số tiền Vedan trốn phí bảo vệ môi trường đối với nước thải lên đến vài trăm tỷ đồng. Vedan đã hoạt động mười mấy năm nay tại Việt Nam thì cũng hủy hoại môi trường từng ấy năm. Trong tuần này, Bộ Tài nguyên Môi trường sẽ cùng các cơ quan chức năng nghiên cứu kỹ toàn bộ hồ sơ sự việc, đánh giá một cách kỹ lưỡng, từ lý luận thực tiễn đến cơ sở khoa học, đưa ra hướng xử lý với Công ty Vedan. |
- Người dân Việt Nam thường hiếu khách, muốn các DN vào Việt Nam đầu tư, để con em họ có cơ hội vào làm việc và tạo cho địa phương nơi họ sống trở thành trung tâm đô thị.
Nhưng họ không biết rằng nếu DN đó không thực hiện đúng quy định về bảo vệ môi trường thì sẽ lợi bất cập hại và hậu quả về môi trường họ sẽ phải gánh chịu.
- Xin ông cho biết tỷ lệ các DN phải đầu tư để bảo vệ môi trường?
- Có những lĩnh vực phải dành 10, 20% tổng vốn đầu tư để bảo vệ môi trường. Theo chúng tôi, đối với VeDan, nếu dự án đó dành ra 500 triệu USD để đầu tư toàn bộ cho nhà máy thì 20% phải dành cho việc xử lí ô nhiễm môi trường chứ không chỉ nói đã đầu tư 5 triệu, 10 triệu USD. Tất nhiên, mỗi doanh nghiệp số tiền dành ra trong tổng số đầu tư là bao nhiêu tùy theo từng loại hình doanh nghiệp. Ví dụ như doanh nghiệp sản xuất thép phải đầu tư 10% trong tổng số vốn đầu tư để bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, với khai thác khoáng sản phải thực hiện việc ký quỹ bảo vệ môi trường. Đây là một biện pháp quan trọng. Nếu không có nguồn này thì các cơ sở khi thác xong sẽ bỏ đi, không quan tâm. Tầng đất tốt bốc lên, không hoàn thổ trở lại, các hố còn nguyên và gây ô nhiễm không khôi phục được. Chúng tôi yêu cầu các doanh nghiệp sau khi được cấp phép phải có một khoản tiền ký quỹ. Nếu doanh nghiệp khôi phục môi trường như cũ thì trả lại, nếu không chúng tôi thuê đơn vị khác dùng tiền đó để khôi phục.
- Các DN được vay bao nhiêu tiền để bảo vệ môi trường từ Quỹ, thưa ông?
- Được thành lập từ năm 2002 với nhiệm vụ chủ yếu là cho các DN vay ưu đãi để bảo vệ môi trường. Với nguồn vốn ban đầu 200 tỷ đồng, Quỹ không thể đáp ứng được những doanh nghiệp vay tiền với số lượng lớn, có những DN đề nghị cho họ vay đến 150 tỷ đồng. Chính vì thế, Quỹ chỉ cho một số DN vay số lượng ít, nơi được vay ưu đãi nhiều nhất là khu Dung Quất và Công ty xử lý môi trường Tân Sinh Nghĩa (xử lý rác thải tại Huế), 20 tỷ đồng, còn lại DN vừa và nhỏ thì chỉ được vay từ 200 đến 500 triệu đồng.
- Về nguồn vốn của Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, ngoài vốn điều lệ 500 tỷ đồng, Quỹ còn có những nguồn thu nào nữa cho các DN vay bảo vệ môi trường?
- Ngoài nguồn vốn của Chính phủ, chúng tôi còn có ở các nguồn như phí bảo vệ môi trường, phí nước thải, chất thải rắn, phí khai thác khoáng sản, bồi thường thiệt hại, vốn ủy thác… Chúng tôi không đơn độc một mình, chúng tôi còn có đồng tài trợ.
- Hiện tại các loại phí đã về quỹ chưa?
- Năm 2007, phí nước thải chuyển về Quỹ là 500 triệu đồng. Nhưng năm nay, chỉ sáu tháng đầu năm đã thu được 25,8 tỷ đồng. Phí nước thải của Vedan cũng sẽ được chuyển về Quỹ sau khi được truy thu.
- Xin cảm ơn ông!
