Open Library – thư viện của mọi cuốn sách

Một vài năm trước, ý tưởng cộng đồng trên toàn thế giới sẽ tự xây dựng nên một bách khoa thư bị cho là điên rồ. Nhưng điều này không ngăn được những người sáng lập Wikipedia hành động, và giờ đây, nó trở thành một trong những website thành công nhất thế giới. Vậy liệu việc xây dựng một thư viện ảo để lưu giữ mọi cuốn sách được xuất bản ở bất kỳ nơi nào trên thế giới có điên rồ hay không? The Open Library (tạm dịch là “Thư viện mở”) đang được xây dựng với mục đích “điên rồ” đó.

Theo những người sáng lập, họ muốn xây dựng một thư viện ảo để lưu giữ không chỉ “những cuốn sách đang được bán, những cuốn sách quan trọng hay những cuốn sách bằng tiếng Anh, mà đơn giản là mọi cuốn sách.”

Aaron Swartz, trưởng nhóm kỹ thuật của dự án Open Library, cho rằng, mỗi cuốn sách đều cần có một trang riêng trên mạng, giống như trang web cá nhân. “Hiện nay, nếu muốn tìm một cuốn sách trên mạng thì người ta thường truy cập vào Amazon. Đó không phải là ý tưởng hay khi một website có tính thương mại lại trở thành  nguồn cung cấp thông tin chính về sách trên internet, bởi vậy chúng tôi muốn lập ra một website đem đến thông tin cả từ các nhà xuất bản, nhà phê bình, người truy cập, thư viện, ở khắp mọi nơi.

“Trang này sẽ trở thành nơi bạn có thể tìm thấy những cuốn sách thú vị và thông tin về chúng, dù chúng đang được xuất bản, không còn được xuất bản nữa, hay đã hết thời hạn bản quyền...

“Chúng tôi nghĩ nó sẽ tương tự như Wikipedia. Có những quyển bách khoa thư lớn do một nhóm nhỏ các chuyên gia soạn thảo, nhưng để bao quát mọi lĩnh vực như Wikipedia, bạn cần phải để cho mọi người cùng tham gia xây dựng.”

Để bắt đầu dự án, Open Library kêu gọi các thư viện chia sẻ thư mục của họ. Chỉ riêng việc này đặt ra một thách thức lớn về kỹ thuật do dữ liệu được lưu trữ dưới các định dạng khác nhau và bằng các ngôn ngữ khác nhau, các thư mục cũng có thể bị trùng lặp hoặc bị lỗi. Aaron Swartz cho biết, họ đã phải xây dựng một kiểu phần mềm wiki mới để cộng đồng người truy cập có thể can thiệp (biên tập) các thông tin về tác giả hay cuốn sách...v.v. Ngoài ra, họ đã phải nhập rất nhiều dữ liệu, rồi liên kết và định dạng chúng để người truy cập dễ dàng tìm kiếm.

Open Library ở đây bao hàm nghĩa "toàn diện". Nó có kho để lưu trữ dữ liệu về bất kỳ ấn phẩm nào. Nếu được phép thì Open Library sẽ giới thiệu nguyên bản cuốn sách hoặc cung cấp đường kết nối (link) đến nơi có toàn bộ nội dung cuốn sách.

Hiện nay, dự án được Internet Archive, một dự án phi lợi nhuận khác về lưu trữ trên mạng, chu cấp tài chính. Nhưng trong tương lai, Open Library sẽ phụ thuộc vào tiền quyên tặng và từ việc chia sẻ lợi nhuận với các nhà sách lớn trên mạng.

Open Library cũng phải lo cạnh tranh với Google Books Library Project (Dự án thư viện sách của Google), một phần của dịch vụ Google Book Search (tìm kiếm sách trên Google). Google Books Library Project đặt ra mục tiêu “hợp tác với các nhà xuất bản để tạo ra một thư viện ảo toàn diện, dễ tìm kiếm lưu trữ tất cả các cuốn sách được xuất bản bằng mọi thứ tiếng để giúp người truy cập khám phá những cuốn sách mới và giúp các nhà xuất bản tìm được những độc giả mới.”

Cách làm của Open Library thì ngược lại - nó cam kết không chỉ bất kỳ ai cũng có thể truy cập, tìm kiếm và đọc sách trong danh mục của mình mà họ còn có thể can thiệp vào nội dung danh mục đó.

Sự lớn mạnh của Wikipedia chứng tỏ rằng, cộng đồng không hề thiếu nhiệt tình trong việc xây dựng các trang thông tin miễn phí. Tuy nhiên, không phải tất cả các thư viện đều cảm thấy thuyết phục về dự án này. Thư viện Anh quốc là một thí dụ.

Stephen Bury, người phụ trách mảng sách châu Âu và châu Mỹ ở Thư viện Anh quốc ở London, tỏ ra e dè đối với việc đóng góp cho dự án Open Library. “Trước mắt, tôi không cho rằng chúng tôi sẽ chia sẻ thư mục của mình. Nguồn lực của chúng tôi có hạn và chúng tôi cần tập trung vào những dự án số hoá của riêng mình,” ông nói. “Chúng tôi luôn ủng hộ việc số hoá, càng nhiều càng tốt. Nhưng vẫn còn những e ngại như liệu một ngày nào đó, Open Library có bị thương mại hoá bởi các quảng cáo hay những thứ tương tự không.”

Ông Bury cũng không mấy thích thú ý tưởng bất kỳ ai cũng được phép can thiệp vào danh mục của thư viện và nhấn mạnh: “Tôi nghĩ, cần phải bảo đảm sự kiểm soát ở mức độ nào đó. Có thể bạn sẽ gặp phải những người muốn thay đổi nội dung một cách ác ý.”