Nguy cơ mắc bệnh xơ cứng cơ tứ đầu đùi cao do trẻ bị tiêm sai vị trí

Bệnh xơ cứng cơ tứ đầu đùi (hay còn gọi là xơ hóa cơ tứ đầu đùi - XHCTĐĐ) được chia làm hai loại nặng và loại nhẹ. Xơ cứng ở dạng nhẹ là trẻ có thể gấp gối được từ 90 độ trở lên (trẻ có thể ngồi trên ghế và để đầu gối vuông góc); Trường hợp này thì chưa cần can thiệp phẫu thuật mà chỉ cần tập phục hồi chức năng. Nếu bị xơ hóa nặng thì trẻ chỉ gấp gối được từ 0 độ đến dưới 90 độ (trẻ khi ngồi không co chân được hoặc chỉ hơi co được một chút). Trường hợp này thì buộc phải phẫu thuật.

Những cháu được phát hiện bệnh muộn thì cơ bị xơ đã thành dải xơ rồi, không thể điều trị hoàn toàn được. Kể cả sau khi phẫu thuật và phục hồi chức năng thì cũng không thể trở lại hoàn toàn được. Trong trường hợp phát hiện muộn thì dù có ở mức nhẹ cũng khó có khả năng phục hồi hoàn toàn. Nhất là những cháu cứng hoàn toàn khớp gối, không gập được một độ nào. Mục tiêu sau phẫu thuật là các cháu gấp được khớp gối đến 90 độ, tức là chỉ ngồi ghế được thôi chứ cũng không ngồi xổm được. Sau phẫu thuật thì đòi hỏi phải tập vật lý trị liệu rất lâu và chấp nhận cơ một cái sẹo rất dài ở chân, ảnh hưởng đến thẩm mỹ của các cháu.

+ Có phải tiêm kháng sinh hay vaccine vào cơ bắp thì có nguy co bị xơ hóa cơ cao hơn, thưa bác sĩ?

- Nguyên nhân chính khiến trẻ bị bệnh XHCTĐĐ vẫn là do trẻ bị tiêm vào cơ, tiêm vào bắp. Không cứ tiêm thuốc kháng sinh vào cơ bắp mới có nguy cơ bị xơ hóa cơ cao, mà tiêm bất kỳ loại thuốc nào vào cơ cũng đều có nguy cơ cao. Bây giờ chắc các tỉnh vẫn còn tiêm vào cơ bắp. Chỗ chúng tôi tiếp nhận bệnh nhân có cả cháu bị xơ hóa cơ tứ đầu đùi sau tiêm phòng. Nhưng bệnh XHCTĐĐ phổ biến hơn ở những cháu hay mắc bệnh, ốm đau thường phải đi bệnh viện tiêm kháng sinh liên tục.

Cũng giống như xơ hóa cơ delta, trẻ bị XHCTĐĐ sẽ bị cứng khớp, đi lại khó khăn nhưng vẫn có thể đi học được. Thời kỳ bệnh nhân tập trung cao điểm trong bệnh viện thường là vào mùa hè, mùa các cháu nghỉ học nên cha mẹ đưa đến bệnh viện nhiều. Có năm chúng tôi tiếp nhận, chữa trị cho hàng trăm cháu. Qua nhiều năm khám chữa bệnh tôi thấy bệnh không khu trú ở một địa phương nhất định nào mà nó rải đều trên các tỉnh. Trẻ từ nhiều địa phương khác nhau đến, nhưng cùng chung một triệu chứng là không gấp được gối hoặc đi lại hơi bất thường, khi đi lại thì chân bị cứng, có chiều hướng duỗi thẳng, khó gập lại được. Nhất là ở nông thôn thường có thói quen ngồi ăn cơm dưới chiếu thì những trẻ bị xơ hóa cơ tứ đầu đùi không ngồi xuống được.

+ Những đứa trẻ nào thì có nguy cơ bị xơ hóa cơ tứ đầu đùi?

- Những trẻ bị mắc bệnh đến chữa trị ở đây phổ biến là trẻ bị bệnh kéo dài, phải điều trị lâu ngày ở tuyến y tế địa phương, bị tiêm nhiều loại thuốc khác nhau vào cơ bắp, mà trong đó chủ yếu là kháng sinh. Sau khi tiêm thì gia đình không quan tâm, không chú ý đến và cơ bắp vùng tiêm bị cứng từ lúc nào họ cũng không biết. Thời gian gần đây, có lẽ do nhận thức cao hơn nên nhiều trường hợp phát hiện con sau tiêm bắp đùi có dấu hiệu cứng khớp đã đưa đến chữa ngay. Lúc đưa trẻ đến thì quả thật là chỗ tiêm bị đỏ, cứng và đau. Chúng tôi tiến hành chạy sóng ngắn, xoa bóp thì sau độ mười ngày là cháu bình phục trở lại. Vì thế mấy năm lại đây, những trường hợp nặng quá ít hơn những năm trước.

+ Có trường hợp trẻ bị XHCTĐĐ được điều trị bình phục hoàn toàn không, thưa bác sĩ?

- Nếu một tháng sau tiêm trẻ xuất hiện xơ cứng cơ tứ đầu đùi và hạn chế gập khớp gối mà đưa đi chữa trị kịp thời thì chỉ cần một tháng điều trị là trẻ trở về bình thường. Nếu 3 tháng sau tiêm, đặc biệt là trên 6 tháng sau tiêm trẻ mới được đưa đi chữa trị, thì khi đó dải xơ đã tương đối cứng việc điều trị thực sự là khó khăn. Lúc đó nếu cháu gập khớp gối được tối thiểu 90 độ thì khoa Phục hồi chức năng sẽ nhận vào để chạy sóng ngắn, xoa bóp cơ làm mềm, rồi kéo giãn cơ tứ đầu đùi. Những trường hợp không có khả năng gập khớp gối thì hầu hết phải chuyển sang khoa phẫu thuật chỉnh hình. Sau phẫu thuật khoảng 3 đến 4 tuần thì các bác sĩ bắt đầu thực hiện các bài tập vật lý cho trẻ. Có những trường hợp sau phẫu thuật trẻ cũng chỉ gập gối được 30 đến 40 độ thôi. Những trẻ chỉ gấp gối được 90 độ hoặc hơn 90 độ một chút thì phải điều trị phục hồi chức năng rất nhiều đợt, tỷ lệ thành công cũng không cao. Sau điều trị, trẻ có thể gập khớp gối thêm được 10 độ hoặc 20 độ nhưng dáng đi vẫn không được bình thường, chân cứng và bàn chân hơi xoay ngoài.

+ Một trong các triệu chứng để phát hiện sớm bệnh là trẻ đi bai chân ra ngoài, nhưng rất khó phát hiện vì hầu hết đứa trẻ nào cũng đi bai chân ra ngoài?

- Thời kỳ trẻ còn nhỏ cho đến khi tập đi thì khó phát hiện, vì trẻ mới biết đi hay có xu hướng bai chân ra ngoài. Nhưng khi đứa trẻ từ 3 tuổi trở lên bắt đầu đi ngay ngắn bàn chân, thì những đứa trẻ bị xơ hóa vẫn đi bai chân ra ngoài, có vẻ hơi cà nhắc. Viện Nhi cũng đã chuyển từ tiêm cơ, tiêm bắp sang tiêm tĩnh mạch để phòng bệnh xơ hóa cơ tứ đầu đùi và các bệnh xơ cơ khác cho trẻ.

+ Xin cảm ơn bác sĩ.