Từ cái “tâm” của người thầy
Tác giả cuốn “Sổ tay danh ngôn” Nguyễn Huy Giới nói rằng, ông tìm đến với danh ngôn để vỡ ra nhiều điều giá trị của cuộc sống. Từng là thầy giáo, mấy chục năm đứng trên bục giảng dạy, đến khi về nghỉ hưu và phải chuyển nhiều nghề để sống nhưng ông vẫn luôn nhắc tâm: Càng lúc khó khăn càng phải cố gắng giữ cái tâm trong sáng.
Mười ba năm qua là hàng nghìn ngày thầy giáo Nguyễn Huy Giới, ở tổ 9, phường Hai Bà Trưng, TP Phủ Lý , tỉnh Hà Nam đã sưu tầm, chép tay hơn 6000 câu danh ngôn Đông Tây Kim cổ.
Với ông: “Làm công việc này, trước hết vì thói quen nghề nghiệp của mấy chục năm cầm phấn, sau nữa là để tu dưỡng tinh thần, rèn luyện cho mình một bản lĩnh vững vàng”.
Công việc này không đơn thuần là việc “gom nhặt” mà là việc làm mang tính ý thức, không phải là để phô trương. Theo ông, cái khó nhất là việc sắp xếp từng câu trong mỗi mục.
Phải mất ba năm, ông mới tìm được câu “Cái gì cũng biết mà đạo làm người không biết sao gọi là khôn”. Chính cái đạo làm người mới là gốc của mọi sự khôn ngoan.
Rồi tục ngữ Việt Nam có câu: “Yêu con cho roi cho vọt, ghét con cho ngọt cho bùi”, nhiều người phản đối cách dạy con bằng roi vọt, ông đã kỳ công tìm danh ngôn các nước xem họ dạy trẻ như thế nào. “Roi mây làm trẻ con tốt” (Tục ngữ Trung Quốc), “Rời cái roi là làm hỏng đứa trẻ” (Tục ngữ Anh), “Hãy yêu con bằng trái tim, hãy dạy con bằng bàn tay” (Tục ngữ Nga). Ngẫm thấy, đây là vấn đề các bậc cha mẹ, các thầy cô cần suy nghĩ để kế thừa truyền thống của người xưa trong việc dạy con trẻ.
Từ việc đọc thấy danh ngôn có nhiều lẽ hay, ông cần mẫn ghi chép từ những tờ lịch treo tường, lịch tay, từ trong các trang báo hàng ngày, báo tuần, báo tháng, trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam, trong hàng chục cuốn danh ngôn khác, trong các tác phẩm kinh điển của thế giới, nhất là trong sách cổ Trung Quốc như Cổ học tinh hoa, Lão tử dịch cân kinh, Tứ thư và Quyền mưu thần bí… Để rồi từ việc làm cho vui, lúc rảnh thì làm đã khiến ông mê mẩn danh ngôn từ khi nào!
Học được nhiều “giá trị” từ gia tài danh ngôn
Đọc bất kỳ cuốn sách, hay tài liệu nào có danh ngôn, tục ngữ, câu nói hay của các vĩ nhân, ông đều ghi chép lại cẩn thận vào tệp vở. Đến nay, có hàng chục cuốn vở viết tay xanh đỏ màu mực, ông tỷ mẩn viết lại, rồi dùng mực đỏ đánh dấu các chuyên mục để phân loại.
Ông kể rằng: “Ngày đầu viết tay, rồi thuê đánh máy, khó nhất là cách trình bày nội dung sách sao cho bạn đọc dễ hiểu”.
Với ý tưởng: Đi tìm ý nghĩa sâu xa của từng câu, từng vấn để hòng giúp ta mở mang trí tuệ, sống nhân văn và lạc quan yêu đời. Ông đã sắp xếp cuốn sách thành ba chương lớn: Tu thân - Tề gia - Trị Quốc; Đạo đức - Học tập - Sức khỏe; Những vấn đề cần thiết trong cuộc sống; và 45 chủ điểm nhỏ như: Lời nói, nhân đức, tiền bạc, tôn giáo, tình bạn, tình yêu, văn thơ, sách báo…
Không chỉ tự mình sưu tầm, mà ông còn biên thư cho bạn bè gần xa để trao đổi tài liệu và ý kiến, ai có câu danh ngôn hay tài liệu hay để làm giàu cho gia tài danh ngôn ấy.
Mỗi lần gặp được câu danh ngôn, tục ngữ hay, nhiều khi băn khoăn chưa vỡ hết nghĩa, ông lại biên thư cho bạn bè để luận bàn, chia sẻ. Theo thời gian, cuốn sổ tay danh ngôn ngày một dày lên với những câu danh ngôn mới sưu tầm.
Ông chia sẻ: “Không năm nào tôi không mua vài ba quyển lịch của các xuất bản, mỗi cuốn lại có những câu danh ngôn khác nhau, càng đọc càng ngẫm thấy danh ngôn hay thật”.
Lạ lùng hơn, ông có thể bỏ hàng giờ, thậm chí cả ngày để nói về danh ngôn với bất kể ai tìm đến ông. Ông sẵn sàng tặng sách cho những ai có cùng đam mê.
Ông mong muốn, hàng năm được tái bản cuốn sách để bổ sung thêm những câu danh ngôn mới sưu tầm và để sẻ chia với mọi người.
Người thầy giáo ngoài 80 ấy, hàng ngày vẫn như một con ong cần mẫn tìm mật, với sự đam mê, khát khao gìn giữ và nâng niu những giá trị đích thực Chân-Thiện-Mỹ giữa dòng chảy của cuộc sống hiện đại.
Cuốn sách Sổ tay danh ngôn của nhà giáo Nguyễn Huy Giới được Nhà xuất bản Lao động xã hội xuất bản năm 2006, Nhà xuất bản Hội Nhà văn tái bản năm 2007.
