Nói đến Quảng Trị, trong tâm tưởng mỗi chúng ta đều nhớ tới một vùng đất anh hùng, với nhiều chiến tích trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Và ở đây, lần đầu cuốn sách Người Quảng Trị (Nhân vật chí) đã giới thiệu với chúng ta những danh nhân văn hóa, các nhà hoạt động chính trị, các nhà hoạt động sáng tạo, những bà mẹ anh hùng, những người con của quê hương Quảng Trị. Cuốn sách dày 568 trang, trình bày đẹp và trang trọng.
Việc viết sách địa chí cho các địa phương là một công việc rất công phu, đòi hỏi một sự đầu tư trí tuệ và thời gian rất lớn. Nhưng, đã có một số tỉnh, thành phố cho ra đời loại sách này. Việc giới thiệu nhân vật chí địa phương, đối với người xưa (phần Nhân vật chí trong bộ Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú) mà có lẽ với cả hiện nay, đều là một việc làm khó. Bởi phải thật sự có cuộc sống dài lâu ở một vùng, tìm hiểu, thâm nhập sâu thực tế của vùng đó, lại phải có kiến thức, nhất là kiến thức về lịch sử văn hóa địa phương, thì mới làm được về nhân vật chí và tránh được những nhầm lẫn. Quảng Trị, đến hôm nay, lần đầu đã có riêng một cuốn Nhân vật chí dày dặn. Các nhà biên soạn, các tác giả thật sự là những người am hiểu địa phương và công trình Người Quảng Trị (Nhân vật chí) là một cuốn sách có giá trị nhiều mặt rất đáng được quan tâm khích lệ.
Sách có bố cục gồm ba phần chính:
Phần thứ nhất: Khái quát những giá trị lịch sử - văn hóa của Quảng Trị từ khi hình thành đến nay. Những giá trị này có ở trong các di tích vật thể và phi vật thể, là thành quả của người dân Quảng Trị và cũng là tài sản vô giá của quốc gia.
Phần thứ hai: Các danh nhân văn hóa, các nhà hoạt động chính trị - xã hội và các nhà hoạt động sáng tạo ở nhiều lĩnh vực xã hội khác nhau. Mỗi một chân dung được khắc họa khái quát về tiểu sử, những công trình sáng tạo, thành tích chiến đấu, lao động, những hoạt động xã hội.
Phần thứ ba: Gồm nhiều phụ lục ghi lại những địa danh lịch sử, những tổ chức và cá nhân xuất sắc tiêu biểu cho người Quảng Trị qua các thời kỳ lịch sử, gồm: các di tích lịch sử, danh sách các đại biểu Quốc hội, các vị lãnh đạo giữ chức vụ cao trong Ðảng và Nhà nước, trong quân đội, các vị lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa, các bà mẹ Anh hùng, các đơn vị Anh hùng. Ðặc biệt, có danh sách các vị đại khoa ở thời đại trước của Quảng Trị.
Nhìn chung cuốn sách Người Quảng Trị (Nhân vật chí) đã cung cấp một cách cụ thể mà tổng quát bằng chứng lịch sử, con người, sự kiện tiêu biểu của Quảng Trị.
Ngoài phần thứ nhất với những nét khái quát về vùng đất Quảng Trị có hình thế núi sông hùng vĩ, nơi hội tụ nhiều nền văn minh, nơi được coi là "phên dậu", "trọng trấn", "trấn biên", "tuyến đầu" của những cuộc trường chinh chống thù trong, giặc ngoài; thì phần thứ hai là phần trọng tâm của cuốn sách. Các nhà biên soạn đã căn cứ trên những tiêu chí thống nhất để tuyển lựa và mô tả chân dung con người Quảng Trị, với sự nối tiếp giữa các thế hệ. Người đọc sẽ bắt gặp ở đây nhiều các gương mặt tiêu biểu ở các lĩnh vực hoạt động khác nhau như chính trị, quân sự, giáo dục, khoa học... Ðó là một trong những nhà lãnh đạo xuất sắc của Ðảng và Nhà nước như Lê Duẩn (1970-1986); những nhà hoạt động chính trị: Trần Quốc Thảo (Hồ Xuân Lưu), Trần Hữu Dực, Trần Quỳnh, Ðặng Thí, Nguyễn Hữu Mai, Nguyễn Hữu Khiếu; những cán bộ lão thành cách mạng: Hoàng Thị Ái, Lê Thế Hiếu, Lê Thế Tiết, Trương Công Kỉnh, Lê Chưởng; những vị tướng: Ðoàn Khuê, Trần Sâm, Lê Nam Thắng, Nguyễn Khánh Toàn; những nhà hoạt động văn hóa: Chế Lan Viên, Trần Hoàn, Trần Trọng Tân, Lê Bá Ðảng, Hồng Chương, Thanh Tịnh, những nhà khoa học và hàng trăm người con Quảng Trị đã được Nhà nước ta và nước ngoài phong tặng các danh hiệu nghề nghiệp cao quý.
Phần thứ ba của cuốn sách với những bảng danh sách được công bố trên cơ sở nguồn tư liệu đáng tin cậy, đây là những con số biết nói, có lượng thông tin lớn, góp phần tăng thêm giá trị cho công trình.
Phần ảnh chân dung của cuốn sách cũng đã được các soạn giả chọn lựa những bức ảnh đẹp, chất lượng. Song có lẽ, ở lần tái bản sau, nên chăng cần có sự bổ khuyết những bức ảnh chân dung còn thiếu. Ðồng thời có thể sắp xếp lại ở mỗi trang tiểu sử các nhân vật đều có ảnh kèm theo, mà không tách riêng ra như hiện nay, nhằm giúp cho người đọc tiện theo dõi.
Một lần nữa, có thể khẳng định rằng, đây là một cuốn sách quý không chỉ đối với người dân Quảng Trị nói riêng mà là đối với người dân trong cả nước.
Trong hành trình của cuộc đời một con người, ai cũng một, hai lần ngoảnh nhìn lại nơi họ đã bắt đầu ra đi, nơi chôn rau cắt rốn. Mỗi người trong tâm thức mình đều có một tình yêu, một nỗi hoài niệm, một khát vọng hướng về cội nguồn. Với công trình Người Quảng Trị (Nhân vật chí), Viện sĩ Hồ Sĩ Vịnh trong vai trò của người chủ biên đã làm được một công việc tri ngộ, tri ân đối với quê hương.
