Lâu nay trong xã hội thường có nhiều quan điểm khác nhau trước những sự đổi mới của giáo dục. Nhiều người rất đồng tình về sự cần thiết của việc đổi mới thường xuyên, liên tục các nội dung của sách giáo khoa cho phù hợp với sự phát triển của khoa học kỹ thuật của các vấn đề lịch sử xã hội... Số này cho rằng học sinh, sinh viên sau khi ra trường phải được trang bị những kiến thức phù hợp với sự phát triển của khoa học và xã hội. Nhưng cũng không ít người lại cho rằng, mỗi lần đổi mới, cải cách giáo dục là con em họ lại một lần bị "tra tấn", "bị làm vật thí nghiệm"... Chính vì vậy, một nội dung của Dự án Phát triển giáo viên tiểu học là xây dựng chuẩn giáo viên tiểu học đã được rất đông dư luận theo dõi và hy vọng chuẩn mới này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở bậc tiểu học.
Trong các trường tiểu học hiện nay, kể cả ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, học sinh vẫn được học theo phương pháp: thầy dạy, trò ghi chép và làm theo. Một lớp học, học sinh được đánh giá là học trò ngoan, lễ phép khi trong lớp trật tự, chăm chú nghe cô giảng bài, phát biểu phải giơ tay và giơ tay phải đúng theo quy định... Từ lớp 1, lớp đầu của bậc tiểu học như vậy và lớp 5, lớp cuối cùng của bậc tiểu học cũng như vậy.
Tất cả mọi người đều biết tiểu học chính là bậc học nền tảng của giáo dục, nhưng các em đã được đúc trong một khuôn mẫu khá nặng nề và như vậy đã vô tình tạo nên một thế hệ học trò thói quen như cái máy.
Những ngày đầu tháng 1, theo đúng chương trình, các trường tiểu học cho học sinh kiểm tra học kỳ I. Trong một tuần liền các cháu phải kiểm tra chín môn. Đương nhiên, có học là có kiểm tra, nhưng việc xây dựng chương trình kiểm tra học kỳ của học sinh lớp 1, lớp 2 cũng giống lớp 3, 4, 5 là không khoa học, và phần nào đã tạo một tâm lý không bình thường, lo sợ trong học sinh. Đó là điều không cần thiết, nếu không nói là phản khoa học.
Qua theo dõi thực tế chúng tôi đã phát hiện không ít trường, phương pháp dạy của giáo viên tiểu học hiện nay hết sức thiếu sư phạm, đã làm thui chột tính độc lập, sáng tạo của học sinh.
Sắp tới kỳ kiểm tra học kỳ, cô giáo cho học sinh học ôn các bài học cũ. Riêng với môn Văn lớp 4, lớp 5, các em được hướng dẫn học thuộc lòng tất cả các bài văn mà cô giáo đã chữa vì đề bài dứt khoát là một trong những bài đã học. Với môn Toán thì học sinh lớp 1 chuẩn bị thi học kỳ, sau hai buổi học trên trường, về nhà hôm nào cũng làm thêm từ 8 đến 10 bài toán, tập viết 2 đến 3 trang... khiến em nào cũng đánh vật đến 10, 11 giờ đêm chưa xong bài. Nhiều em vừa khóc vừa học...
Đây là chuyện dạy và học trong những ngày hôm nay của các trường được đánh giá vào loại nhất của hai thành phố Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Với những trường ở thành phố như vậy, ở các trường vùng sâu vùng xa thì sao?
Dự án Phát triển giáo viên tiểu học, xây dựng Chuẩn giáo viên tiểu học với ba tiêu chuẩn là phẩm chất, tư tưởng, đạo đức; kiến thức và kỹ năng sư phạm là rất phù hợp và cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường trước tình hình hiện nay. Các tiêu chuẩn này có sự gắn kết chặt chẽ, bổ sung cho nhau để làm nên chất lượng thực sự cho bậc giáo dục tiểu học, đặc biệt là trong việc đào tạo ra một thế hệ trẻ năng động, sáng tạo, độc lập.
Để thay đổi hoàn toàn phương pháp, tư duy đã thành thói quen không thể một sớm một chiều, nhưng bắt buộc chúng ta phải thay đổi. Không thể để trẻ em tiếp tục hưởng thụ một quá trình giáo dục bắt buộc, khô cứng, hoàn toàn không có tính sáng tạo. Tất nhiên, lượng kiến thức cung cấp cho học sinh phải đủ để các em trở thành người lao động có trình độ phù hợp với khu vực và thế giới. Như ấy thì trình độ và kiến thức của người thấy phải được nâng lên đủ để dạy dỗ, truyền đạt cho học sinh. Và người thầy giáo, từ người thầy dạy lớp 1 đã rất cần phải thường xuyên tự nâng cao trình độ, sự hiểu biết về thế giới chung quanh, đồng thời tham khảo cách dạy của đồng nghiệp để xây dựng cho mình phương pháp dạy khoa học nhất, nhằm phát huy tính độc lập, sáng tạo của học sinh, tạo cho học sinh có thói quen đó ngay khi lớp 1.
Trong nhiều năm qua, chúng ta rất tự hào vì liên tục trong các kỳ thi Olympic quốc tế học sinh Việt Nam luôn đạt thành tích cao. Nhưng ít ai nghĩ rằng, nhiều học sinh trong số đó đã không phát huy được thành tích trong các trường đại học, không trở thành những nhà khoa học tương lai như mong đợi. Thực tế cho thấy, cách bồi dưỡng học sinh giỏi của chúng ta hiện nay vẫn theo kiểu "gà chọi" nên các em không phát huy hết được khả năng sáng tạo trong quá trình học tập sau này.
Đương nhiên để có được một nhà khoa học thực sự còn đòi hỏi rất nhiều yếu tố từ khả năng tư duy, năng khiếu sáng tạo thực sự cho đến điều kiện, phương tiện làm việc và học tập... Và một điều cần được lưu ý là khả năng độc lập sáng tạo, mà điều đó cần được ươm mầm từ những lớp đầu tiên của bậc tiểu học.
